Alfavita Newsroom «Βασικές Αρχές Κοινωνικών Επιστημών»: ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ ΠΟΥ ΔΙΑΣΤΡΕΒΛΩΝΕΙ ΤΗ ΣΚΕΨΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ
ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΤΕΝΤΕΣ ΣΠΥΡΟΣ ΤΟΥΛΙΑΤΟΣ
ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΤΗΣ
ΕΝΩΣΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΩΝ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑΣ ΕΝΩΣΗΣ ΦΙΛΟΛΟΓΩΝ
Το βιβλίο «Βασικές Αρχές Κοινωνικών Επιστημών» της Β΄ τάξης ΓΕΛ του Προσανατολισμού των Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Σπουδών των Κ. Θεριανού και Ν. Φωτόπουλου ξεκινάει με τον αφορισμό ότι οι Φυσικές Επιστήμες μελετούν ή ασχολούνται με τα φυσικά φαινόμενα που διέπονται από φυσικούς νόμους, ενώ οι Κοινωνικές Επιστήμες δεν διατυπώνουν νόμους για την κοινωνία.
Αυτό δεν αποδεικνύεται με απλουστευτικές ή απλοϊκές προτάσεις που λένε ότι δεν μπορεί να γίνει πρόβλεψη στην έκβαση κοινωνικών φαινομένων, όπως για παράδειγμα τα υψηλά ποσοστά ανεργίας και η κοινωνική εξέγερση. Εμείς γνωρίζουμε πολύ καλά ότι φαινόμενα διατάραξης της ισορροπίας της κοινωνίας οδηγούν νομοτελειακά σε συγκρούσεις οι οποίες μπορεί να πάρουν τη μορφή της εξέγερσης, του πολέμου, της πολιτικής ανατροπής, της καταστολής ή της συρρίκνωσης της αστικής δημοκρατίας. Μια μορφή βίας θα υπάρξει εναλλακτικά. Αυτό είναι νομοτέλεια. Το βέβαιο είναι ότι οι Κοινωνικές Επιστήμες διέπονται ή σχετίζονται με ιστορικούς και κοινωνικούς νόμους.
Το ανωτέρω βιβλίο γράφτηκε με βάση ένα Αναλυτικό Πρόγραμμα, το οποίο κατανέμει το διδακτικό υλικό σε τρία πεδία που αντανακλούν την Επιστήμη της Οικονομίας, την Επιστήμη της Κοινωνιολογίας και την Πολιτική Επιστήμη. Ενώ επιδιώκεται, όπως λένε οι συγγραφείς, να παρουσιάσει στους μαθητές τις βασικές αρχές των κοινωνικών επιστημών ακολουθεί μια τέτοια διάταξη που αποσπασματικά, περιληπτικά και με σοβαρά επιστημονικά λάθη παρατίθεται το έργο εκπροσώπων αυτών των επιστημονικών κλάδων.
Το βιβλίο δεν είναι ούτε θεωρητικές και μεθοδολογικές αρχές των Κοινωνικών Επιστημών, ούτε ιστορία των Κοινωνικών Θεωριών, αλλά κείμενα χωρίς συνοχή, συνέπεια και εξηγητικό προσανατολισμό. Θεωρούμε κατ’ αρχήν ότι είναι ακατάλληλο για διδακτικό εγχειρίδιο γιατί δεν βοηθάει καθόλου το μαθητή να κατανοήσει, να μάθει και να γνωρίσει την εξέλιξη των Κοινωνικών Θεωριών ώστε να φθάσει να κατακτήσει μεθοδολογικά- επιστημονικά κριτήρια προσέγγισης της κοινωνικής πραγματικότητας.
Στο 1ο Κεφάλαιο παρατίθενται κατά σειρά θεωρίες μεγάλων διανοητών με περιληπτικό τρόπο όπως των Adam Smith, David Ricardo, John Stewart Mill, Auguste Conte, Emile Durkheim, Karl Marx, Max Weber χωρίς να γίνει προσπάθεια συγκριτικής έρευνας μεταξύ τους για να δούμε σε ποια σημεία συναντώνται οι θεωρίες τους. Αν είναι ασύμμετρες και ασύμβατες τότε τι χρειάζεται να τις επικαλούμαστε για να κάνουμε μια γενική μεθοδολογία των Κοινωνικών Επιστημών; Ο μαθητής θα μπορούσε να ανοίξει μια εγκυκλοπαίδεια και να βρει στοιχεία για την κάθε θεωρία. Αν δεν είναι ασύμβατες θα έπρεπε να αναφερθεί τι προσφέρει η καθεμιά στη συγκρότηση μιας ενιαίας ερμηνευτικής θεωρίας.
Ο κάθε διανοητής προσθέτει γενικές έννοιες και μεθοδολογικά εργαλεία έρευνας, εξήγησης και ερμηνείας, αλλά όλα αυτά πρέπει να εξηγηθούν στους μαθητές. Οφείλουμε επίσης να συμφωνήσουμε ποια μεθοδολογικά προβλήματα των Κοινωνικών Επιστημών οι θεωρίες αυτές έλυναν σε κάθε στάδιο εξέλιξης της κοινωνίας.
Επίσης ως γενικές αρχές των σύγχρονων Κοινωνικών Επιστημών θεωρούνται από τους συγγραφείς η γνώση του παρελθόντος και της ιστορίας, η γνώση των πολιτισμών, η γνώση ότι οι κανόνες, οι αξίες και οι ρυθμίσεις αφορούν συγκεκριμένες κοινωνικές συνθήκες οι οποίες μπορεί να μεταβληθούν και η αλληλεξάρτηση των οικονομικών, κοινωνικών και πολιτικών φαινομένων.
Θεωρούμε ότι τα μεθοδολογικά εργαλεία προσέγγισης των κοινωνικών θεωριών, που θα δώσουν τη δυνατότητα μιας ιστορικά και λογικά προσδιορισμένης διεπιστημονικής θεώρησής είναι τα παρακάτω:
- Ο άνθρωπος και η κοινωνία ως σύνολο σχέσεων, συνδέσεων, εξαρτήσεων, αλληλεπιδράσεων, συγκρούσεων και δυναμικών ισορροπιών.
- Ο άνθρωπος και οι κοινωνικές ομάδες, φυλές, γένη, εθνότητες, έθνη, κράτη.
- Οι διαιρέσεις των κοινωνικών ομάδων( στρώμα, κοινωνική τάξη) πως ορίζονται από κοινωνιολόγους, οικονομολόγους, πολιτικούς επιστήμονες και πως μπορεί να διαμορφωθεί ο ορισμός τους κατά τη σύγκλιση των θεωριών.
- Η διαίρεση της κοινωνίας σε ιδιοκτήτες των μέσων παραγωγής και σε μισθωτούς εργαζόμενους , η εργασία και ο καταμερισμός της εργασίας.
- Οι μορφές εξουσίας, διοίκησης, οργάνωσης των παραγωγικών διαδικασιών, των σχέσεων, των εξαρτήσεων, της εκμετάλλευσης, της συμμετοχής τω πολιτών και των συλλογικών συμβάσεων εργασίας.
- Οι μορφές διατήρησης, ισορροπίας και αναπαραγωγής των κοινωνικών σχέσεων και μετατροπής τους σε πολιτικές και δυναμικές σχέσεις δικαίου.
- Οι πολιτικές σχέσεις και οι θεσμοί ως μια διάσταση της ισορροπίας, της σύμβασης, της συμφωνίας και της απορρόφησης των αντιδράσεων.
- Οι μεταβολές των κοινωνιών με μεταρρυθμίσεις, εξεγέρσεις και κοινωνικές επαναστάσεις.
Προτείνουμε η συγγραφή του Αναλυτικού Προγράμματος του μαθήματος να γίνει με βάση την ιστορία των Οικονομικών, Κοινωνικών, Πολιτικών θεωριών (ιστορία των ερμηνευτικών σχολών της Κοινωνιολογίας, Οικονομίας, Πολιτικής Επιστήμης). Θα εξεταστούν οι θεμελιώδεις ή βασικές έννοιες κάθε επιστήμης, δηλαδή οι αδιαμφισβήτητες έννοιες, όπου ο θεωρητικός, μεθοδολογικός κορμός είναι ιστορικός, διαχρονικός, εννοιολογικός και ακολούθως λογικός. Στη βάση αυτή πρέπει να υπερβούμε τη σημερινή προσέγγιση που είναι λογική και εμπειρική. Αυτή οδηγεί στις μεθόδους που μας βοηθάνε να μάθουμε την τεχνική συλλογής, ταξινόμησης, ανάλυσης, γενίκευσης των πληροφοριών και να καταλήγουμε σε συμπεράσματα. Η διδασκαλία όμως δεν εξυπηρετείται μόνο από τα εμπειρικά γεγονότα ή φαινόμενα που προσεγγίζονται και συλλέγονται με εμπειρικές μεθόδους, αλλά χρειαζόμαστε και άλλο υλικό.
Αναζητούμε για κάθε επιστήμη πως γεννήθηκαν:
α)οι θεμελιώδεις έννοιες
β)το εννοιολογικό πλαίσιο των εννοιών
γ)οι θεωρίες των επιστημών
δ)πως και που συγκλίνουν οι ερμηνευτικές θεωρίες και
ε) που θεωρούμε ότι μπορούν να βοηθήσουν η μία την άλλη μεθοδολογικά
Το 2ο κεφάλαιο επαναλαμβάνει θεωρίες μερικών οικονομολόγων διανοητών σε πιο ανεπτυγμένη μορφή, οι οποίες συμπληρώνονται και με άλλες θεωρίες σύγχρονων οικονομολόγων. Οι θεωρίες έτσι όπως παρουσιάζονται είναι ασύνδετες μεταξύ τους και τείνουν να επιβεβαιώνουν τη διατήρηση του υπάρχοντος καπιταλιστικού οικονομικού συστήματος. Με αυτό θέλουμε να πούμε ότι από κάθε οικονομική θεωρία δεν λαμβάνονται εκείνες οι διαστάσεις που μπορούν να εξηγήσουν στο μαθητή ενιαία σε τι απάντησε ο κάθε διανοούμενος σχετικά με τη λύση των οικονομικών προβλημάτων. Παραδείγματος χάριν πρέπει να αναπτυχθούν περιληπτικά οι θεωρίες στη βάση γενικών θεμελιωδών εννοιών όπως οικονομία- κοινωνία-ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής, εργοδότης-εργάτης, εργασία-μισθός εργασίας, εμπόρευμα- αξία εμπορεύματος -υπεραξία, μετατροπή της αξίας του εμπορεύματος σε χρήμα, το χρήμα και η σημασία του ισοδύναμου της ανταλλαγής των προϊόντων, η σχέση της αγοράς με την παραγωγή και τη ρύθμιση του κράτους. Με βάση αυτές τις γενικές κατηγορίες δεν γίνεται καμία αξιολόγηση των οικονομικών θεωριών. Η κάθε θεωρία φαίνεται αυτόνομη, ισοδύναμη με την άλλη και ανεξάρτητη. Άρα κυριαρχεί η αποσπασματικότητα και δεν φαίνεται αν μια θεωρία εξηγεί κάτι σε σχέση με μια άλλη. Ο μαθητής αδυνατεί να κατανοήσει αν μέσω αυτών των θεωριών λύθηκαν προβλήματα στην οικονομία και αν έγιναν πρακτικές εφαρμογές. Μια άλλη παρατήρηση είναι ότι ο τίτλος της κάθε παραγράφου από τη 2.3 μέχρι τη 2.10 δεν αντιστοιχεί με το περιεχόμενο.
Στο 3ο κεφάλαιο ακολουθείται η λογική παρουσίασης που εμφανίζεται και στο προηγούμενο κεφάλαιο μόνο που εδώ έχουμε να κάνουμε με την προσέγγιση της Κοινωνιολογίας. Παρουσιάζονται Κοινωνιολογικές θεωρίες και ερμηνευτικές σχολές ανεξάρτητες μεταξύ τους χωρίς να αναφέρεται καθόλου ποια διάσταση της κοινωνικής πραγματικότητας διερεύνησε η καθεμία σε σχέση με την άλλη σε μια εξελικτική διαδικασία. Το πιο επώδυνο είναι ότι στις γενικές κατηγορίες της Κοινωνιολογίας υπάρχει η τάση να υπερισχύει ο λειτουργισμός, ο οποίος συναντιέται με ένα στείρο παροντισμό.
Τα φαινόμενα της φτώχειας, της πείνας, της ανισότητας, του αποκλεισμού παρουσιάζονται σαν παραβίαση της ισορροπίας της κοινωνίας, της « δημοκρατίας» και όχι σαν αποτέλεσμα της εκμετάλλευσης, της βίας και της κοινωνικής σύγκρουσης. Τα φαινόμενα αυτά που εμφανίζονται σε μια περιοχή ή μια άλλη περιοχή του πλανήτη είναι νομοτελειακά.
Μεγάλα προβλήματα παρουσιάζονται στο 4ο κεφάλαιο όπου οι παράγραφοι, που αναφέρονται στο φιλελευθερισμό, στο συντηρητισμό, στο σοσιαλισμό, στον αναρχισμό, στο φασισμό και στον κοινοτισμό προσεγγίζονται κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σηματοδοτούν μια διαφοροποίηση ή και παραβίαση βασικών αρχών μιας απροσδιόριστης θεσμικής, δίκαιης και απόλυτα ελεύθερης δημοκρατικής κοινωνίας. Στην πραγματικότητα αυτά τα πολιτικά ρεύματα δημιουργήθηκαν εξελικτικά, σαν μορφές πολιτικής οργάνωσης εξουσίας και ρύθμισης της καπιταλιστικής κοινωνίας, και ιστορικά ανάλογα με το επίπεδο της οικονομικής και πολιτικής κρίσης, διαμορφώνοντας εναλλακτικές καταστάσεις διακυβέρνησης και εξισορρόπησης των αντιθέσεων και εκτόνωσης με βίαιες μορφές πολέμων και ταξικών συγκρούσεων.
ΑΘΗΝΑ 4-4-2015
Συμπλήρωσε τα στοιχεία σου στο Carrefour και κέρδισε 2.000 ευρώ
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 14/12
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
