Γιώργος Καββαδίας «Η μόρφωση των παιδιών είναι ένα από τα πιο σπουδαία πνευματικά μέσα που χρησιμοποιούνται για την ταξική κυριαρχία. Σε μια κοινωνία που στηρίζεται στην εκμετάλλευση, τα παιδιά ξεχωρίζονται, όπως και οι μεγάλοι, σε δύο κατηγορίες, σε κείνα που πρόκειται ν’ αποτελέσουνε τη συνέχεια της κυρίαρχης τάξης και κείνα που πρόκειται ν’ αποτελέσουνε το μεγάλο στρατό της δουλειάς, που δεν πληρώνεται όλη.» Δημήτρης Γληνός
Από την Κέρκυρα, την Άρτα, την Ηλεία μέχρι τη Βόρεια και Κεντρική Ελλάδα μέχρι την Κρήτη και την Αττική εντείνονται οι κινητοποιήσεις της εκπαιδευτικής κοινότητας εναντίον της μετατροπής σχολείων της γειτονιάς σε Ωνάσεια ή – κατά περίπτωση – Πειραματικά. Αποφάσεις που ανακοινώνονται αιφνιδιαστικά, εν αγνοία της εκπαιδευτικής κοινότητας και σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμα και με κλειστά τα σχολεία λόγω διακοπών! Στο επίκεντρο των κινητοποιήσεων και της δημόσιας συζήτησης ο ρόλος αυτών των σχολείων και η σχέση τους με τα δημόσια σχολεία της γειτονιάς και πώς επηρεάζουν τη δημόσια εκπαίδευση. Κάτω από την πίεση αυτών των κινητοποιήσεων δημοσιεύτηκε το ΦΕΚ Β’ 7005/23.12.2025 για την απένταξη σχολείων που δε λειτούργησαν κατά την τρέχουσα σχολική χρονιά (2025-2026). Στη λίστα των «κομμένων» περιλαμβάνονται εμβληματικά σχολεία στην Κυψέλη, το Πέραμα, τη Θεσσαλονίκη και τη Ρόδο, τα οποία πλέον παύουν να αποτελούν μέρος του δικτύου ΔΗΜ.Ω.Σ.
Παράδοση των σχολείων στο Ιδιωτικό κεφάλαιο
Τα «Ωνάσεια» σχολεία με βάση το ν. 5174/2025 θα λειτουργούν στα κτίρια και τις υποδομές των δημοσίων σχολείων που καταργούνται και έτσι εκχωρείται η περιουσία του Δημοσίου στον οργανισμό του Ωνάση. Με άλλα λόγια εκχωρείται στο ιδιωτικό κεφάλαιο η δημόσια περιουσία και επιδιώκεται η γενίκευση του αντιλαϊκού θεσμού των χορηγιών(!) για την κάλυψη των λειτουργικών δαπανών όλων των σχολείων, στο νέο τοπίο της «Αυτόνομης-Αποκεντρωμένης» σχολικής μονάδας.
Τα Δημόσια Ωνάσεια Σχολεία ιδρύονται με βάση τις κατευθύνσεις της κυβερνητική πολιτικής εντείνοντας την εμπορευματοποίηση των κοινωνικών αγαθών. Είναι μια από τις πολλαπλές όψεις αποδόμησης του δημόσιου χαρακτήρα της εκπαίδευσης και ιδιωτικοποίησής της. Ένα ακόμα μέσο για τους κεφαλαιοκράτες να διευρύνουν τις φοροαπαλλαγές και τα προνόμιά τους παρουσιάζοντας ένα προφίλ φιλανθρωπικό και φιλολαϊκό διευκολύνοντας το κράτος να απαλλαγεί από ένα βάρος της κρατικής χρηματοδότησης των σχολείων και διαμορφώνοντας το κλίμα για την ανάληψη του κόστους των σπουδών από τους γονείς με βάση το δόγμα της ατομικής ευθύνης και της μετατροπής του κάθε κοινωνικού αγαθού και στη συγκεκριμένη περίπτωση της μόρφωσης σε εμπόρευμα που το αγοράζει όποιος έχει τη δυνατότητα. Είναι ακόμα μια προσπάθεια για τη μείωση ή και την απαλλαγή του κράτους από τη δημόσια χρηματοδότηση των σχολείων και την εισβολή των επιχειρήσεων και χορηγών
Για τα Πρότυπα και Πειραματικά «κέντρα αριστείας»
Με τον αντιεκπαιδευτικό νόμο 4692/2020 και το ΦΕΚ 776/26-2-2021 με θέμα «Χαρακτηρισμός δημόσιων σχολικών μονάδων ως Πρότυπων ή Πειραματικών Σχολείων» υλοποιείται η δημιουργία μιας ξεχωριστής ελίτ Πειραματικών σχολείων (Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση ) και Πρότυπων (Δευτεροβάθμια) ως σχολεία «αρίστων». Τα πρότυπα σχολεία λειτουργώντας ως «κέντρα αριστείας» που εμπράκτως προσελκύουν μαθητές από τα μεσαία και ανώτερα οικονομικά κοινωνικά στρώματα, αποκομμένα από τη δημόσια εκπαίδευση, συμβολίζουν τον ταξικό χαρακτήρα του εκπαιδευτικού συστήματος. Είναι ενταγμένα στις κατευθύνσεις της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του ΟΟΣΑ και του ΔΝΤ για διαφοροποιημένα σχολεία, για σχολεία «αρίστων». Τα πρότυπα-πειραματικά, αποκομμένα από το εκπαιδευτικό σύστημα (όλα ρυθμίζονται από τη Διοικούσα Επιτροπή Πρότυπων Πειραματικών Σχολείων ΔΕΠΠΣ, που διορίζει ο Υπουργός ) λειτουργούν ως πολιορκητικός κριός για γενίκευση της αξιολόγησης και της ανταγωνιστικής λειτουργίας των σχολείων νομιμοποιώντας και εντείνοντας την κοινωνική ανισότητα στην εκπαίδευση. Επιπλέον για τα σχολεία αυτά θεσμοθετείται η προσέλκυση χορηγών (άρθρο 23), η συμμετοχή του δήμου, του συλλόγου γονέων, συλλόγων αποφοίτων, αλλά και εξωσχολικών «προσωπικοτήτων» μέσω του Συμβούλιου στήριξης του σχολείου (Άρθρο 22).
«Αυτονομία» - «Αποκέντρωση» - Χωρίς ενιαίο πρόγραμμα σπουδών
Το υπουργείο Παιδείας διαλαλεί ότι τα Δημόσια Ωνάσεια Σχολεία αποτελούν «ενίσχυση της πολυτυπίας της εκπαίδευσης» και θα λειτουργήσουν «σε περιοχές που αντιμετωπίζουν κοινωνικές και οικονομικές προκλήσεις». «Πολυτυπία» βέβαια σημαίνει κατηγοριοποίηση και ανταγωνισμό και όχι ένα ισχυρό, ενιαίο, ποιοτικό δημόσιο σχολείο για όλα τα παιδιά. Παράλληλα ανοίγει ο δρόμος για τη διάσπαση του ενιαίου χαρακτήρα των προγραμμάτων σπουδών και της εκπαιδευτικής διαδικασίας, αφού προβλέπεται να «συσταθεί Διοικούσα Επιτροπή» που θα καθορίζει τη λειτουργία τους.
Αυτά τα μέτρα του ΥΠΑΙΘΑ ούτε νέα είναι ούτε «εκσυγχρονιστικά». Αποτελούν τον πυρήνα του αποτυχημένου αγγλοσαξονικού εκπαιδευτικού μοντέλου των ’50s και των ’60s. Στοχεύουν στην ενίσχυση της αποκέντρωσης ή για την ακρίβεια αποσυγκέντρωσης και ενίσχυσης των αρμοδιοτήτων των διευθυντών. Σε αυτό το πλαίσιο εξαγγέλλεται και η μερική αναμόρφωση των προγραμμάτων σπουδών ανά περιοχή στα σχολεία της χώρας με την εισαγωγή μαθημάτων που θα αφορούν στην τοπική ιστορία (μια παλιά αποτυχημένη συνταγή) στη διδασκαλία της Ιστορίας και της Γεωγραφίας. Σε αυτή την κατεύθυνση οι 116 Διευθύνσεις Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης της χώρας, σε συνεργασία με τις τοπικές κοινωνίες και αρχές, θα σχεδιάσουν προγράμματα διδασκαλίας τοπικής Ιστορίας και Γεωγραφίας που θα υποβάλλονται για έγκριση στο ΙΕΠ.
Ένα νήμα συνδέει την περιβόητη «αυτονομία» και «αποκέντρωση» των σχολείων με βασικό στόχο της κυβέρνησης την παραπέρα πρόσδεση της εκπαίδευσης στους Δήμους, την καθήλωση των κρατικών δαπανών για την εκπαίδευση και τη μετάθεση του κόστους λειτουργίας των σχολικών μονάδων στους δήμους και ουσιαστικά στους εργαζόμενους, με την επιβολή τοπικής φορολογίας και εν τέλει η διείσδυση εταιριών – χορηγών. Η παιδαγωγική και η διδακτική οδηγούνται στο να υποταχθούν σε μια νέα αντίληψη, που έχει σχέση περισσότερο με την επιχειρηματική λογική, αφού το σχολείο θα λειτουργεί με κριτήριο την εξεύρεση κονδυλίων και πρέπει να προσαρμόζει τη λειτουργία του σ’ αυτήν την προοπτική.
Εξετάσεις – Ταξικοί φραγμοί - Κατηγοριοποίηση
Η εισαγωγή των μαθητών σε αυτά με εξετάσεις ακυρώνει παντελώς την πρόβλεψη για λειτουργία τους σε περιοχές με κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα, αφού στην πράξη θα είναι ελιτίστικα σχολεία που θα δέχονται μαθητές από οποιαδήποτε περιοχή ανάλογα με τις επιδόσεις τους στις συγκεκριμένες εξετάσεις. Όπως συνέβη και με τη δημιουργία των ήδη υπαρχόντων Πρότυπων Σχολείων (που η κυβέρνηση επέκτεινε πέρα από την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη σε ένα σε κάθε νομό) αυτά θα πάψουν να είναι σχολεία της γειτονιάς, δημιουργώντας τελικά μεγαλύτερη πίεση στις γειτονιές αυτές, όπου τα υπόλοιπα σχολεία τους καλούνται να απορροφήσουν τους μαθητές από τη γειτονιά που δε διεκδικούν καν ή δεν μπορούν να επιτύχουν την εισαγωγή τους στο πρότυπο.
Να θυμίσουμε εξάλλου ότι στις εξετάσεις για την εισαγωγή μαθητών στα Πρότυπα Γυμνάσια περνάει μόλις το 20% των αιτούντων, ενώ ήδη έχει αναπτυχθεί φάμπρικα φροντιστηρίων και ιδιαίτερων μαθημάτων ειδικά για την προετοιμασία μαθητών γι' αυτές τις εξετάσεις, με μεγάλες οικονομικές απαιτήσεις για τις οικογένειες που επιλέγουν κάτι τέτοιο για τα παιδιά τους... Το κατ’ ελάχιστο ποσοστό επιλογής μαθητών από τη δημοτική ενότητα στην οποία υπάγεται το κάθε ΔΗΜ.Ω.Σ. κυμαίνεται από σαράντα τοις εκατό (40%) έως εξήντα τοις εκατό (60%) του συνολικού αριθμού των εισακτέων του. Αυτή η ποσόστωση θεσπίστηκε εκ των υστέρων και μετά από τις πρώτες σφοδρές αντιστάσεις της εκπαιδευτικής κοινότητας και αποτελεί φενάκη, γιατί αφορά ευρύτερα δημοτικά διαμερίσματα, χωρίς να αίρει τον φραγμό των εξετάσεων. Εξακολουθεί να ισχύει ως μέτρο αποκλεισμού των παιδιών από το σχολείο της γειτονιάς τους.
Γιατί οι εισαγωγικές εξετάσεις δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένας ταξικός φραγμός αποκλεισμού των κοινωνικά αδύνατων. Παράλληλα αποτελούν ένα ιδεολογικό μέσο νομιμοποίησης των κοινωνικοεκπαιδευτικών ανισότήτων διαμορφώνοντας την λανθασμένη νέο-φιλελεύθερη αντίληψη ότι η σχολική επιτυχία ή αποτυχία είναι θέμα ατομικής ευθύνης. Έτσι νομιμοποιείται η εκπαιδευτική πολιτική και θεωρούνται φυσικές οι ανισότητες που παράγει το σύστημα της εκμετάλλευσης. «Όχι, δεν μπορούμε και δεν πρέπει να πάμε όλοι στο Πανεπιστήμιο». Στη φράση αυτή του Κυριάκου Μητσοτάκη συνοψίζεται όλη η κυβερνητική φιλοσοφία για την εκπαίδευση των νέων στην Ελλάδα. Εξάλλου ο πρωθυπουργός μας έχει ξαναπεί ότι σε ανθρώπους που ζουν σε λαϊκές γειτονιές, όπως το Περιστέρι, κοινωνικά αρμόζουν τεχνικά επαγγέλματα όπως ψυκτικοί ή τεχνικοί ανελκυστήρων.
Αἰὲν ἀριστεύειν καὶ ὑπείροχον ἔμμεναι ἄλλων (Όμηρος, Ιλιάδα)
Στην ομηρική κοινωνία οι ευγενείς λέγονταν ”άριστοι”. Ο λαός δηλωνόταν με τους όρους ”λαός”, ”δήμος”, ”πληθύς”, ”πολλοί”. Οι ευγενείς ήταν οι κατεξοχήν πολεμιστές, που διέθεταν αρετή. Οι φιλελεύθεροι των προηγούμενων εποχών και οι νεοφιλελεύθεροι της εποχής μας πάντα ήθελαν μια εκπαίδευση για «λίγους και εκλεκτούς». Ένα σχολείο που αποκλείει τους «κοινωνικά αδύνατους». Και σήμερα κραδαίνουν την «αριστεία», υπονοώντας ότι αυτοί οι ίδιοι είναι οι «άριστοι» και οι άλλοι, μηδαμινοί και ασήμαντοι.
Η αριστεία και η σχολική επίδοση δεν είναι ατομική υπόθεση. Δεκάδες έρευνες και μελέτες έχουν δείξει ότι η σχολική επίδοση είναι συνάρτηση της κοινωνικής προέλευσης των μαθητών. Η κοινωνική ανισότητα διευθύνει τη σχολική. Επομένως, η σχολική επιτυχία ή η αποτυχία δε γίνεται κατανοητή παρά μόνον εάν τη θεωρήσουμε ως ένα φαινόμενο κοινωνικά προσδιορισμένο. Η μοναδική θέση την οποία προωθούν οι θερμοί θιασώτες των προτύπων και των «Ωνασείων» είναι αυτή της «αριστείας». Σχολεία βαθιά ταξικά προεγκριμένα με δυνατότητα πρόσβασης προσανατολισμένου μαθητικού δυναμικού που συνδέεται στο εσωτερικό του με ένα ισχυρό και αδιαίρετο κρίκο: την ταξική καταγωγή, την τάξη που ανήκει και όχι τη γνώση που ανήκει σε όλους τους μαθητές/τριες.
Σχολεία χωρίς εργασιακά δικαιώματα
Στα «Ωνάσεια» καταργούνται τα θεμελιώδη εργασιακά δικαιώματα των εκπαιδευτικών, όπως είναι οι οργανικές θέσεις και η σταθερή εργασία. Οι εκπαιδευτικοί των «Ωνασείων» θα επιλέγονται, με κριτήρια: τους μεταπτυχιακούς τίτλους, την αποδοχή της συνεχούς Αξιολόγησης, την «υλοποίηση προγραμμάτων επαγγελματικής ανάπτυξης»(!), το κυνήγι των δεξιοτήτων και την εναρμόνισή τους με το αυταρχικό καθεστώς της αποψίλωσής τους από θεμελιώδεις συλλογικές και δημοκρατικές κατακτήσεις.
Ειδικότερα καταργείται, ουσιαστικά, ο σύλλογος διδασκόντων, η εργασιακή δημοκρατία και ισοτιμία των εκπαιδευτικών. Ο Διευθυντής γίνεται ο απόλυτος κυρίαρχος της σχολικής ζωής που θα έχει τα χαρακτηριστικά του manager, αφού θα έχει τη δυνατότητα: να ορίζει Υποδιευθυντή, να αποφασίζει ποιους εκπαιδευτικούς θα αξιολογεί, κατά προτεραιότητα, να οργανώνει το πρόγραμμα διδασκαλίας. Έτσι, τα βασικότερα δικαιώματα του συλλόγου διδασκόντων κατεδαφίζονται και επιβάλλεται ένα αυταρχικό καθεστώς διοίκησης του σχολείου.
Δημόσιο σχολείο για όλα τα παιδιά χωρίς αποκλεισμούς και διακρίσεις
Δεν είναι ανάγκη να είναι κανείς μαρξιστής ή επαναστάτης για να απορρίψει όλες αυτές τις ρατσιστικές αντιλήψεις περί «αριστείας» , «καλών» και «κακών» μαθητών που πλασάρουν οι κάθε λογής συντηρητικοί. Από τον διαφωτισμό και τον αστικό ανθρωπισμό διδασκόμαστε ότι όλοι οι άνθρωποι γεννιούνται ελεύθεροι και ίσοι.
Οι εκπαιδευτικοί οφείλουν να σταθούν βράχοι στο ζήτημα χορηγιών και να απορρίψουν την είσοδο των εταιριών στα σχολεία, να γίνουν δηλαδή τα σχολεία όμηροι των εταιρειών και των ιδρυμάτων τους. Να απορρίψουν τη λογική των χορηγιών που υποκαθιστούν την ευθύνη και την υποχρέωση του κράτους και γίνονται ο «Δούρειος Ίππος» για την άλωση της δημόσιας εκπαίδευσης και της κοινωνικής πρόνοιας. Η συλλογική δράση, ο ενιαίος και παρατεταμένος αγώνας που υπερβαίνει τον ορίζοντα της εκπαίδευσης με κέντρο τον κόσμο της εργασίας, είναι πιο αναγκαίος από ποτέ άλλοτε.
Η στήριξη όλων των μαθητών και η υπεράσπιση των μορφωτικών τους δικαιωμάτων συνδέεται αναπόσπαστα με την ανάπτυξη και τον ριζοσπαστικό προσανατολισμό του εκπαιδευτικού κινήματος. Ανάγκη και ουσιαστική λύση στα πραγματικά προβλήματα της εκπαίδευσης αποτελεί η πρόσληψη όλου του αναγκαίου, μόνιμου εκπαιδευτικού και λοιπού επιστημονικού δυναμικού, η μείωση του αριθμού μαθητών ανά τάξη, η ανέγερση κατάλληλων σχολικών υποδομών, συνολικά η αύξηση της χρηματοδότησης για την Παιδεία. Και βέβαια ο ρόλος της εκπαιδευτικής διαδικασίας δεν μπορεί ούτε πρέπει να υποβαθμίζεται στην εκπαίδευση της «αριστείας» των λίγων, αλλά να είναι η ανύψωση του μορφωτικού επιπέδου ανεξαιρέτως όλων των παιδιών ανεξάρτητα από την οικονομική κατάσταση, τις ειδικές μαθησιακές ανάγκες, την αναπηρία, τη φυλή, το χρώμα και τη θρησκεία. Για ένα σχολείο Δημόσιο και Δωρεάν που να χωρά όλα τα παιδιά, απορρίπτοντας α - και όλους τους εκπαιδευτικούς, ενάντια στην κατηγοριοποίηση σχολείων, μαθητών, εκπαιδευτικών. Για ένα σχολείο, όπου πρωταρχική σημασία έχει ο πνευματικός εξοπλισμός των μαθητών, η καλλιέργεια «ελεύθερων και δημοκρατικών πολιτών», έτσι ώστε να μπορούν να αντιμετωπίσουν κριτικά την κοινωνία με την ενεργή συμμετοχή τους και παρέμβαση σ' όλα τα επίπεδα της κοινωνικής δραστηριότητας. Άλλωστε, ένα απελευθερωτικό και κοινωνικά δίκαιο εκπαιδευτικό σύστημα μπορεί να γεννηθεί από ένα ευρύτερο κοινωνικό κίνημα ανατροπής των σημερινών κοινωνικών δομών, στην κατεύθυνση της κατάργησης των κοινωνικών ανισοτήτων και της οικοδόμησης μιας κοινωνίας που να οδηγεί στην απελευθέρωση του ανθρώπου.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Ρεβεγιόν με χιόνια στην Αττική - Προβλέψεις από Καλλιάνο και Κολυδά
Παν.Αιγαίου: Νέα Μοριοδοτούμενα σεμινάρια για Εκπαιδευτικούς με Υποτροφίες έως 31/12
