Μιχάλης Τσιλιβάκος Το διήμερο εκπαιδευτικό συνέδριο της ΟΛΜΕ, σε συνεργασία με το Κέντρο Μελετών και Τεκμηρίωσης (ΚΕΜΕΤΕ), πραγματοποιήθηκε από 17 έως 18 Οκτωβρίου 2025, με στόχο την ενημέρωση και επιμόρφωση των εκπαιδευτικών σχετικά με τις προκλήσεις και δυνατότητες της τεχνητής νοημοσύνης (AI) στην εκπαίδευση.
Οι συμμετέχοντες είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν εισηγήσεις που κάλυπταν πρακτικές εφαρμογές, θεωρητικούς προβληματισμούς, αλλά και κοινωνικές και εργασιακές προεκτάσεις της AI στην εκπαιδευτική διαδικασία.
Η συμμετοχή ήταν δωρεάν, ενώ οι άδειες για τους εκπαιδευτικούς χορηγήθηκαν σύμφωνα με τις διατάξεις των νόμων Ν. 3528/2007 και Ν. 4351/2015.
Θεματολογία και εισηγήσεις
Κατά τη διάρκεια του συνεδρίου, οι εισηγήσεις επικεντρώθηκαν στα εξής βασικά θέματα:
Εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης στην εκπαίδευση: εφαρμογές που διευκολύνουν την εξατομικευμένη μάθηση και υποστηρίζουν τους μαθητές με ειδικές ανάγκες.
Ενσωμάτωση AI σε συλλογικές δράσεις και κοινωνική προσφορά: πώς η τεχνολογία μπορεί να ενισχύσει τη συμμετοχή σε εκπαιδευτικά προγράμματα με κοινωνικό όφελος.
Προοπτικές και προβληματισμοί για τη σχολική τάξη: αν η τεχνητή νοημοσύνη εξυπηρετεί πραγματικά τις ανάγκες μαθητών και εκπαιδευτικών.
AI ως νέο εκπαιδευτικό τοπίο: οι αλλαγές στην παιδαγωγική σχέση και η δυναμική που εισάγει η ψηφιακή τεχνολογία στην καθημερινή εκπαιδευτική πράξη.
Επιπτώσεις στην εργασιακή καθημερινότητα των εκπαιδευτικών: από τη διοικητική αυτοματοποίηση έως τη διδασκαλία και την παιδαγωγική ελευθερία.
Γραμματισμός τεχνητής νοημοσύνης: αναγκαίος για μαθητές όλων των ηλικιών, με στόχο την κατανόηση των δυνατοτήτων και των ορίων της τεχνολογίας.
Η θεματολογία συνδύασε πρακτική καθοδήγηση και κριτική προσέγγιση, δίνοντας τη δυνατότητα στους συμμετέχοντες να αξιολογήσουν πλήρως τις εκπαιδευτικές, κοινωνικές και εργασιακές προεκτάσεις της AI.
Συμπεράσματα και προτάσεις της εκπαιδευτικής κοινότητας
Τα συμπεράσματα του συνεδρίου υπογραμμίζουν ότι η είσοδος της τεχνητής νοημοσύνης στην εκπαίδευση επιταχύνθηκε τα τελευταία χρόνια με την ευρεία και ταχεία διάχυση προσβάσιμων εργαλείων, ανοίγοντας νέες δυνατότητες στην εξατομικευμένη μάθηση, στην εκπαίδευση ενηλίκων και ατόμων με ειδικές ανάγκες, καθώς και στη διευκόλυνση αυτοματισμού γραφειοκρατικών εργασιών.
Ωστόσο, εγείρονται σοβαρά ζητήματα και κενά ασφαλείας αναφορικά με τη λογοκλοπή στην παραγωγή εκπαιδευτικού περιεχομένου, ενώ η τεχνητή νοημοσύνη συχνά λειτουργεί ως άλλοθι για την αντικατάσταση ή μείωση του εκπαιδευτικού προσωπικού.
Υπάρχει έντονη ανησυχία για το κατά πόσο τα νέα τεχνολογικά εργαλεία εξυπηρετούν πραγματικά τις παιδαγωγικές και μορφωτικές ανάγκες των μαθητών, καθώς και τις εργασιακές ανάγκες των εκπαιδευτικών.
Αναλυτικά τα συμπεράσματα στο Εκπαιδευτικό Συνέδριο ΟΛΜΕ –ΚΕΜΕΤΕ
«Η είσοδος της τεχνητής νοημοσύνης στην εκπαίδευση επιταχύνθηκε τα τελευταία χρόνια με την ευρεία και ταχεία διάχυση προσβάσιμων εργαλείων.
Από τη μιά, δημιουργούνται νέες προοπτικές στην εξατομικευμένη μάθηση, την εκπαίδευση ατόμων με ειδικές ανάγκες, την εκπαίδευση ενηλίκων, την ενίχυση της διδασκαλίας και την αυτοματοποίηση χρονοβόρων γραφειοκρατικών εργασιών. Ειδικότερα, αναφορικά με την εκπαίδευση ενηλίκων η ΤΝ προσφέρει σημαντικά εργαλεία ανίχνευσης της γνώσης, διευκολύνει την αυτενέργεια, μπορεί να υπηρετήσει ικανοποιητικά την προσωποποιημένη μάθηση και να λειτουργήσει ως σύστημα αναστοχασμού τόσο για τον σχεδιασμό της εκπαίδευσης ενηλίκων όσο και για τα ίδια τα άτομα αποδέκτες της.
Ωστόσο, εγείρονται σοβαρά ζητήματα και κενά στις δικλείδες ασφάλειας αναφορικά με τη λογοκλοπή στην παραγωγή εκπαιδευτικού περιεχομένου. Παράλληλα, τονίζεται ότι η ΤΝ αποτελεί συχνά άλλοθι για την αντικατάσταση ή μείωση του εκπαιδευτικού προσωπικού. Από την άλλη, εκφράζονται σοβαρές ανησυχίες σχετικά με το εάν τα νέα τεχνολογικά εργαλεία εξυπηρετούν πραγματικά τις εργασιακές ανάγκες των εκπαιδευτικών και τις παιδαγωγικές και μορφωτικές ανάγκες των μαθητών/τριών.
Ο μετασχηματισμός της φύσης της εκπαίδευσης αποτελεί βάσιμη ανησυχία, καθώς διαπιστώνεται ήδη σε εκπαιδευτικά μοντέλα που εφαρμόζουν την εξατομικευμένη μάθηση σε ανήλικους μαθητές/τριες ότι τα παιδιά παρουσιάζουν ψυχοκοινωνικά προβλήματα και έλλειψη ενδιαφέροντος για τη μάθηση. Η σταθερή και αποκλειστική επικοινωνία με μια εκπαιδευτική πλατφόρμα αλλοιώνει αυτό που ως τώρα γνωρίζαμε ως παιδαγωγική σχέση η οποία ενέχει τη ζωντανή αλληλεπίδραση όλων των συμμετεχόντων, με τη διαμόρφωση σχέσεων εμπιστοσύνης, τη δημιουργία των ερεθισμάτων και ό,τι άλλο συνεπάγεται ο ανθρώπινος παράγοντας.
Παράλληλα, η εκπαίδευση ως δημόσιο αγαθό δεν πρέπει να γίνει πεδίο κερδοφορίας τεχνολογικών κολοσσών, ούτε όχημα παγκόσμιων πολιτικών ανταγωνισμών. Μια τέτοια κατάσταση ενδέχεται να αλλοιώσει τους παραδοσιακούς ρόλους εκπαιδευτικού και μαθητή, οι οποίοι κινδυνεύουν να μετατραπούν σε πάροχο και πελάτη αντίστοιχα, καθώς και να υποβαθμίσει και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της γνώσης μετατρέποντας τη σε εμπόρευμα.
Τα εργασιακά δικαιώματα των εκπαιδευτικών πρέπει να απασχολήσουν το εκπαιδευτικό κίνημα: η χρήση εργαλείων ΤΝ που προορίζονται να υποβαθμίσουν τον ρόλο των εκπαιδευτικών ή να τους υποκαταστήσουν, τα ευέλικτα ωράρια εργασίας, η παιδαγωγική ελευθερία, η αξιολόγηση της απόδοσης, η ισορροπία επαγγελματικής και προσωπικής ζωής, η ασφάλεια και η προστασία δεδομένων, τα πνευματικά δικαιώματα.
Επιπλέον, η κατάλληλη υποστήριξη και επιμόρφωση των εκπαιδευτικών είναι απαραίτητη, ώστε να μπορέσουν να ενσωματώσουν δημιουργικά και κριτικά την ΤΝ στην καθημερινή πρακτική τους, είτε πρόκειται για διοικητικές εργασίες είτε για τη διδασκαλία. Υπάρχει φυσικά και το ενδεχόμενο να υλοποιηθούν εκπαιδευτικά προγράμματα ΤΝ τα οποία αποτελούν ουσιαστικά επίφαση εκπαιδευτικού εκσυγχρονισμού εφόσον δεν υποστηρίζονται από κατάλληλα και σύγχρονα προγράμματα σπουδών και σχολικά εγχειρίδια, καθώς και νέες μεθόδους διδασκαλίας.
Τα νέα τεχνολογικά μοντέλα δεν δύνανται από μόνα τους να κάνουν τη μάθηση πιο δημιουργική, παραγωγική και ενδιαφέρουσα ούτε τη διδασκαλία πιο αποτελεσματική, αν δεν αλλάξει το μοντέλο της εκπαίδευσης γενικότερα. Η χρησιμοθηρική προσέγγιση της γνώσης θα συνεχίσει να ταλάνιζει το σχολείο, ακόμα και αν εφαρμόσουμε νέα εργαλεία. Αναδεικνύεται επιπλέον και το μεγάλο ζήτημα της αναπαραγωγής και της όξυνσης των εκπαιδευτικών και κοινωνικών ανισοτήτων, το οποίο εξαρτάται από τον βαθμό που το κάθε σχολείο, η κάθε κοινωνική ομάδα, ανεξαρτήτως γεωγραφικών, κοινωνικοοικονομικών ή άλλων παραμέτρων θα έχει πρόσβαση σε ένα σχολείο με υποδομές υψηλής τεχνολογίας.
Οι ανισότητες επιτείνονται και από τις «αλγοριθμικές προκαταλήψεις», καθώς οι αλγόριθμοι ΤΝ συχνά αναπαράγουν διακρίσεις και στερεότυπα εις βάρος ευάλωτων κοινωνικών ομάδων. Τα δικαιώματα των παιδιών μπορεί να έρθουν σε σύγκρουση με τη συλλογή και παραγωγή δεδομένων. Είναι απαραίτητη η συναίνεση των ίδιων και των γονιών τους όταν π.χ. η αξιολόγησή τους υπόκειται σε επεξεργασία ΤΝ. Τα παιδιά είναι απροστάτευτα απέναντι στην αναπαραγωγή στερεοτύπων και στα σφάλματα του συστήματος.
Ο κριτικός τεχνολογικός γραμματισμός από την προσχολική ηλικία είναι απαραίτητος ώστε να συνειδητοποιήσουν τα παιδιά ότι η τεχνολογία δεν έχει συνείδηση και να κατανοήσουν τις δυνατότητες και τα όρια της χρήσης της. Το ζήτημα της θεσμικής πλαισίωσης σε ελληνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο αποτελεί μια ακόμα ανησυχία.
Παρά τις προσπάθειες που σηματοδοτεί ο πρώτος ευρωπαϊκός κανονισμός για θέματα ΤΝ -AI Act-, όπως επισημαίνουν η ETUCE και Education International υπάρχουν πολλά «τυφλά σημεία» και θεσμικές ασάφειες ειδικά όσον αφορά στις συνθήκες εργασίας των εκπαιδευτικών, την είσοδο των τεχνολογικών κολοσσών στην εκπαίδευση και τη χρήση δεδομένων.
Το μνημόνιο συνεργασίας «OpenAIforGreece» που υπογράφηκε ανάμεσα στο υπουργείο παιδείας, το Ίδρυμα Ωνάση και την OpenAI για την έναρξη πιλοτικού εκπαιδευτικού προγράμματος σε επιλεγμένα Ωνάσεια και πρότυπα σχολεία γεννά πολλά ερωτηματικά. Τα εκπαιδευτικά συνδικάτα πρέπει να αναδείξουν όλες τις πτυχές του ζητήματος και να διεκδικήσουν την ενεργό συμμετοχή του στη χάραξη πολιτικής για την ΤΝ.
Πρέπει να απαιτήσουμε την ενίσχυση του θεσμικού πλαισίου ώστε να προστατευτεί αποτελεσματικά η παιδαγωγική σχέση, η ιδιωτικότητα, τα μορφωτικά δικαιώματα των μαθητών/τριών και τα εργασιακά δικαιώματα των εκπαιδευτικών.»
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ChatGpt για όλους: Παρέχεται σε 100.000 υποψήφιους πανελλαδικά ως 20/11
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 20/11
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
