Λεωνίδας Βουρλιώτης Σε ακύρωση τοποθέτησης Υποδιευθύντριας Δημοτικού Σχολείου της Θεσσαλονίκης, όπου Διευθυντής είναι ο σύζυγός της, προχώρησε το Διοικητικό Εφετείο Θεσσαλονίκης, ύστερα από προσφυγή συνυποψήφιας εκπαιδευτικού.
Η υπόθεση θεωρείται ιδιαίτερα σημαντική για τη νομιμότητα των διαδικασιών επιλογής στελεχών εκπαίδευσης, καθώς θίγει ευθέως το ζήτημα της σύγκρουσης συμφερόντων και της αντικειμενικής κρίσης.
Το ιστορικό της υπόθεσης
Η υπόθεση αφορά την επιλογή Υποδιευθυντή/Υποδιευθύντριας σε Δημοτικό Σχολείο της Θεσσαλονίκης κατά τη διαδικασία τοποθέτησης στελεχών εκπαίδευσης του 2023.
Ο Διευθυντής του σχολείου, στο οποίο υπηρέτησε η αιτούσα, δήλωσε εξαρχής αποχή από τη διαδικασία, λόγω σύγκρουσης συμφερόντων, καθώς συνυποψήφια για τη θέση ήταν η σύζυγός του.
Το Τοπικό Συμβούλιο Επιλογής προχώρησε στην αξιολόγηση των υποψηφίων χωρίς τη γνωμοδότηση του Διευθυντή, εξετάζοντας αποκλειστικά τα βιογραφικά σημειώματα και τα δικαιολογητικά των δύο υποψηφίων.
Τελικά, το Συμβούλιο επέλεξε τη σύζυγο του Διευθυντή ως Υποδιευθύντρια, απόφαση που εγκρίθηκε από τη Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης και δημοσιεύτηκε στον σχετικό πίνακα τοποθετήσεων.
Η προσφυγή και τα επιχειρήματα της αιτούσας
Η συνυποψήφια εκπαιδευτικός προσέφυγε στη δικαιοσύνη, υποστηρίζοντας ότι:
Το Συμβούλιο Επιλογής δεν προέβη σε εξατομικευμένη αξιολόγηση των δύο υποψηφίων, όπως απαιτείται από τον νόμο.
Η απόφαση δεν περιείχε ειδική αιτιολόγηση, αλλά επαναλάμβανε γενικές νομοθετικές αναφορές χωρίς συγκεκριμένη αναφορά σε προσόντα ή επιδόσεις.
Η επιλογή της συζύγου του Διευθυντή παραβίασε τις αρχές αμεροληψίας και αξιοκρατίας, όπως κατοχυρώνονται στο άρθρο 103 του Συντάγματος και στον ν. 4823/2021 για τα στελέχη εκπαίδευσης.
Η ένστασή της απορρίφθηκε αρχικά από τη Διεύθυνση Εκπαίδευσης, ωστόσο το Διοικητικό Εφετείο έκανε δεκτή την αίτησή της, κρίνοντας ότι η διαδικασία παρουσίαζε ουσιώδη νομικά κενά.
Το σκεπτικό του Διοικητικού Εφετείου
Το δικαστήριο, εξετάζοντας τα στοιχεία, διαπίστωσε ότι:
Το Τοπικό Συμβούλιο Επιλογής όφειλε να προβεί σε εξατομικευμένη κρίση για κάθε υποψήφια, ιδίως ως προς τα κριτήρια προσωπικότητας, διοικητικής ικανότητας και παιδαγωγικού ήθους.
Το πρακτικό επιλογής δεν τεκμηρίωνε με σαφήνεια τα σημεία υπεροχής της επιλεγείσας, ούτε ανέφερε συγκεκριμένα στοιχεία του φακέλου της.
Η απουσία αιτιολόγησης καθιστά την απόφαση πλημμελώς αιτιολογημένη, άρα ακυρωτέα κατά το άρθρο 17 του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας.
Το Εφετείο έκρινε ότι, παρά τη δήλωση αποχής του Διευθυντή λόγω συγγένειας, η διαδικασία δεν εξασφάλισε την απαιτούμενη αντικειμενικότητα.
Ως εκ τούτου, ακύρωσε την τοποθέτηση και ανέπεμψε την υπόθεση στη Διοίκηση για νέα, νόμιμη κρίση.
Νομικό πλαίσιο και σημασία της απόφασης
Η απόφαση εδράζεται στις διατάξεις του ν. 4823/2021 (άρθρα 32, 37 και 41), που προβλέπουν κριτήρια επιλογής στελεχών εκπαίδευσης και αρχές διαφάνειας, καθώς και στο άρθρο 17 του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας (ΚΔΔ) για την υποχρέωση αιτιολόγησης των διοικητικών πράξεων.
Η συγκεκριμένη κρίση του Εφετείου αποτελεί δεδικασμένο αναφοράς για αντίστοιχες περιπτώσεις, καθώς:
Θέτει σαφή όρια σε περιπτώσεις συγγένειας μεταξύ στελεχών της ίδιας σχολικής μονάδας.
Επαναφέρει στο προσκήνιο τη σημασία της αμεροληψίας και της αξιοκρατίας στις κρίσεις στελεχών εκπαίδευσης.
Υπενθυμίζει ότι οι διοικητικές αποφάσεις πρέπει να φέρουν εξατομικευμένη αιτιολόγηση, αλλιώς ακυρώνονται.
Το μήνυμα της δικαιοσύνης για τη δημόσια διοίκηση
Η υπόθεση αυτή έρχεται να επιβεβαιώσει τη διαρκή ανάγκη ενίσχυσης της διαφάνειας και λογοδοσίας στις κρίσεις εκπαιδευτικών στελεχών.
Σε μια περίοδο όπου οι τοποθετήσεις διευθυντών, υποδιευθυντών και συντονιστών εκπαίδευσης βρίσκονται στο επίκεντρο δημόσιου διαλόγου, η δικαστική απόφαση λειτουργεί ως υπενθύμιση ότι η αξιοκρατία δεν είναι τυπική διαδικασία, αλλά ουσιαστική προϋπόθεση εμπιστοσύνης στο εκπαιδευτικό σύστημα.
Τι προβλέπει ο νόμος για συγγενικές σχέσεις σε θέσεις ευθύνης στη Δημόσια Εκπαίδευση
Νομικό πλαίσιο, ασυμβίβαστα και αρχές αμεροληψίας
Η ελληνική νομοθεσία προβλέπει ρητά περιορισμούς και κανόνες αμεροληψίας σε περιπτώσεις όπου δημόσιοι υπάλληλοι ή στελέχη εκπαίδευσης έχουν συγγενική ή οικογενειακή σχέση μεταξύ τους. Οι διατάξεις αυτές αποσκοπούν στη διασφάλιση της αντικειμενικότητας και της αξιοκρατίας στη δημόσια διοίκηση.
Η αρχή της αμεροληψίας
Η αρχή της αμεροληψίας κατοχυρώνεται στο άρθρο 7 του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας (ν. 2690/1999), το οποίο ορίζει ότι κάθε δημόσιος υπάλληλος οφείλει να απέχει από τη συμμετοχή σε διαδικασίες λήψης αποφάσεων, όταν ο ίδιος ή συγγενικό του πρόσωπο έχει προσωπικό συμφέρον από το αποτέλεσμά τους.
Στην περίπτωση επιλογών στελεχών εκπαίδευσης, αυτό σημαίνει ότι ένας Διευθυντής σχολείου δεν μπορεί να αξιολογήσει ή να γνωμοδοτήσει υπέρ (ή κατά) υποψηφίου που είναι σύζυγος ή συγγενής του έως β΄ βαθμού.
Οι διατάξεις του ν. 4823/2021
Ο ν. 4823/2021 («Αναβάθμιση του σχολείου, ενδυνάμωση των εκπαιδευτικών και άλλες διατάξεις») ρυθμίζει λεπτομερώς τα κριτήρια επιλογής στελεχών εκπαίδευσης.
Άρθρο 32 παρ. 2: προβλέπει τα κριτήρια επιλογής (επιστημονικά, παιδαγωγικά, διοικητικά προσόντα, προσωπικότητα και ικανότητα συνεργασίας).
Άρθρο 37 παρ. 9: ορίζει ότι τα αρμόδια συμβούλια επιλογής οφείλουν να διασφαλίζουν την αντικειμενικότητα και τη διαφάνεια της διαδικασίας.
Άρθρο 41 παρ. 1 και 13: καθιστά σαφές ότι οι τοποθετήσεις βασίζονται σε αιτιολογημένες αποφάσεις των συμβουλίων επιλογής και ότι τυχόν πλημμέλειες αιτιολόγησης καθιστούν την πράξη ακυρωτέα.
Σύγκρουση συμφερόντων και υποχρέωση αποχής
Η σύγκρουση συμφερόντων θεωρείται ουσιαστικό κώλυμα για τη συμμετοχή σε διαδικασίες επιλογής.
Σε τέτοιες περιπτώσεις, όπως προβλέπει ο Κώδικας Δημοσίων Υπαλλήλων (ν. 3528/2007, άρθρο 27), το εμπλεκόμενο στέλεχος πρέπει να δηλώσει αποχή, ώστε να διαφυλαχθεί η αμεροληψία της διαδικασίας.
Ωστόσο, αν η υπόλοιπη διοικητική διαδικασία δεν διασφαλίσει επαρκώς την αντικειμενικότητα, η πράξη μπορεί να θεωρηθεί νομικά ελαττωματική — όπως ακριβώς συνέβη με την απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Θεσσαλονίκης.
Συνταγματικό υπόβαθρο
Η αρχή της αξιοκρατίας και της ισότητας στην πρόσβαση στις δημόσιες θέσεις προβλέπεται στο άρθρο 103 του Συντάγματος, το οποίο επιβάλλει στην Πολιτεία να οργανώνει τη δημόσια διοίκηση κατά τρόπο αντικειμενικό και αμερόληπτο.
Η νομολογία των διοικητικών δικαστηρίων ερμηνεύει τη διάταξη αυτή ως απαγόρευση εύνοιας υπέρ συγγενικών προσώπων, ακόμη κι αν δεν αποδεικνύεται πρόθεση μεροληψίας.
Τι σημαίνει στην πράξη
Η απόφαση του Διοικητικού Εφετείου υπενθυμίζει ότι:
Οι διαδικασίες επιλογής στελεχών εκπαίδευσης πρέπει να είναι απολύτως τεκμηριωμένες.
Η αιτιολόγηση των αποφάσεων οφείλει να είναι εξατομικευμένη και ελέγξιμη δικαστικά.
Οι συγγενικές σχέσεις εντός της ίδιας σχολικής μονάδας απαιτούν ιδιαίτερη προσοχή και αποστασιοποίηση από τα αρμόδια όργανα.
Συνοψίζοντας:
Η δικαστική αυτή απόφαση λειτουργεί ως υπενθύμιση και οδηγός για τη διοίκηση της εκπαίδευσης: η αξιοκρατία, η διαφάνεια και η αποφυγή κάθε υποψίας μεροληψίας αποτελούν όχι μόνο νομική υποχρέωση αλλά και ηθικό θεμέλιο της δημόσιας παιδείας.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Νέο Προσκλητήριο Προσλήψεων Εκπαιδευτών Ενηλίκων: Αφορά όλα τα πτυχία ΑΕΙ-ΤΕΙ - Πιστοποιηθείτε άμεσα
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 8/10
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
