Χρήστος Κάτσικας Το κουδούνι θα χτυπήσει αύριο για το πρώτο μάθημα της σχολικής χρονιάς. Η αυλή θα γεμίσει φωνές, τα θρανία με τσάντες και με παιδικά και εφηβικά χαμόγελα. Κι όμως, σε πολλές αίθουσες θα λείπει το πιο απλό και θεμελιώδες: ο άνθρωπος στην έδρα. Τα «χιλιάδες κενά» δεν είναι αριθμοί∙ είναι τάξεις που περιμένουν, παιδιά που ρωτούν, εκπαιδευτικοί που μοιράζουν ώρες για να «σωθεί το πρόγραμμα». Την ίδια στιγμή, δεν λείπουν οι κλήσεις σε απολογίες, οι ΕΔΕ και οι πειθαρχικές στοχοποιήσεις. Δύο όψεις του ίδιου νομίσματος: όταν η Παιδεία στενάζει, πιέζονται και οι άνθρωποί της.
Σε μια περίοδο που τα κενά στα δημόσια σχολεία ξεπερνούν τα 1300 στην Ανατολική Αττική, τα 600 στο Ηράκλειο, τα 470, στην Αχαΐα, τα 130 στην Ημαθία και "τράβα κορδέλα", όπως καταγγέλλουν εκπαιδευτικά σωματεία, το Υπουργείο Παιδείας φαίνεται να προτάσσει τη διοικητική πειθαρχία έναντι της επίλυσης των προβλημάτων. Δεκάδες εκπαιδευτικοί βρίσκονται αντιμέτωποι με πειθαρχικές διώξεις, ακόμα και για τη διανομή ανακοινώσεων των ΕΛΜΕ ή της μη συμμετοχής μαθητών στις εξετάσεις PISA.
«Η έγκαιρη και ολοκληρωμένη στελέχωση των σχολικών μονάδων… αποτελεί δομική υποχρέωση συνταγματικής αναφοράς», τονίζει ο Σύλλογος Εκπαιδευτικών Π.Ε. Πάτρας, σημειώνοντας πως η κατάσταση στις σχολικές μονάδες της περιοχής είναι ασφυκτική. Από την άλλη, στην Ε’ ΕΛΜΕ Θεσσαλονίκης, συνδικαλιστικά στελέχη παραπέμπονται σε πειθαρχικά επειδή ενημέρωσαν μαθητές και γονείς για τις συνέπειες των εξετάσεων PISA —ενέργεια που η Διοίκηση χαρακτήρισε «παράπτωμα».
Τα κενά σε πραγματικό χρόνο
Στην πρώτη φάση προσλήψεων για το 2025-2026 το ΥΠΑΙΘ ανακοίνωσε περίπου 25.000 αναπληρωτές σε πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια. Αριθμός σημαντικός, αλλά όχι αρκετός για να «κλείσει» τη σκακιέρα των ωρολογίων προγραμμάτων σε όλη τη χώρα.
Η υπουργός δήλωσε ότι έγιναν περίπου 10.000 μόνιμοι διορισμοί φέτος (5.600 στη Γενική, 3.196 στην Ειδική, 993 ΕΕΠ/ΕΒΠ), ότι εστάλησαν SMS σε περίπου 24.500 αναπληρωτές και πως επίκειται νέα φάση μέσα στις επόμενες ημέρες. Ακόμη κι έτσι, «θα είναι δύσκολο να μην έχεις μια χρονιά με κενά» είπε.
Πέρα από τα επίσημα, συνδικαλιστικές αποτιμήσεις μιλούν για κενά που παραμένουν μετά την Α΄ φάση – π.χ. αναφέρονται πάνω από 16.000 κενές θέσεις γενικής και ειδικής εκπαίδευσης και αγωγής, με τις περσινές αποχωρήσεις και τις ανάγκες της ειδικής αγωγής να «φουσκώνουν» το συνολικό έλλειμμα.
Το δια ταύτα το ζούμε στην πράξη: πρώτο κουδούνι με χιλιάδες ακάλυπτες ώρες στα Νηπιαγωγεία, Δημοτικά, Γυμνάσια και Λύκεια, παράλληλη στήριξη σε αναμονή, ψυχολόγοι και κοινωνικοί λειτουργοί που δεν επαρκούν, ειδικά σχολεία που περιμένουν στελέχωση.
Οι διώξεις: ένα κλίμα που τραυματίζει
Την ίδια περίοδο, πολλαπλασιάζονται καταγγελίες για πειθαρχικές/ποινικές διώξεις εκπαιδευτικών – άλλοτε με αφορμή τη στάση τους απέναντι σε πολιτικές αξιολόγησης, άλλοτε για public speech και άλλοτε για συνδικαλιστική δράση. Ρεπορτάζ κάνουν λόγο για ευρύ κύμα πειθαρχικών ενεργειών (εκατοντάδες) τα τελευταία χρόνια, ενώ ειδικότερες υποθέσεις (όπως αυτή της Χρύσας Χοτζόγλου, της Σοφίας Καψαλάκη, Έφης Λάζου, του Κώστα Τουλγαρίδη, της Ελευθερίας Παλαιστίδου, της Κατερίνας Πανδή κα) δείχνουν πώς το πειθαρχικό πλαίσιο μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν βαριά σκιά πάνω από το σχολείο.
Παράλληλα, το ανανεωμένο πειθαρχικό δίκαιο στο Δημόσιο διατηρεί έναν «σκληρό κορμό» κυρώσεων, με χιλιάδες υποθέσεις να λιμνάζουν επί χρόνια στα συμβούλια. Όταν η εκκρεμότητα γίνεται «μονιμότητα», η δικαιοσύνη μοιάζει με τιμωρία διαρκείας.
Τι πραγματικά σημαίνουν αυτά μέσα στην τάξη
Για τα παιδιά: μαθησιακά κενά από την πρώτη εβδομάδα, ειδικά στις παρεμβάσεις ένταξης και στην ειδική αγωγή. Η «πρώτη εικόνα» του σχολείου είναι αναμονή, όχι συνέπεια.
Για τους εκπαιδευτικούς: εξουθένωση από πρόσθετες εφημερίες, σπαστά ωράρια, μόνιμη αβεβαιότητα για τους αναπληρωτές. Και, σε κάποιες περιπτώσεις, φόβος ότι μια συνδικαλιστική τοποθέτηση μπορεί να μετατραπεί σε κλήση σε απολογία.
Για τις οικογένειες: δυσπιστία προς ένα σύστημα που υπόσχεται σταθερότητα αλλά ξεκινάει «κουτσό», με τους γονείς να αναλαμβάνουν ρόλους διεκπεραίωσης και πίεσης.
Η εκπαίδευση σώζεται κάθε μέρα από τη μικροκοινότητα του σχολείου: από εκπαιδευτικούς που μοιράζονται υλικό, διευθυντές που κρατούν τους τόνους χαμηλά, συλλόγους διδασκόντων που υπερασπίζονται την παιδαγωγική λογική και αντιστέκονται στις απειλές και τις πιέσεις. Και όταν η πίεση ξεπερνά το όριο, υπάρχει συλλογική φωνή: μαζικές παρεμβάσεις, δημόσιες τοποθετήσεις, αλληλεγγύη – εικόνες που είδαμε και μέσα στο καλοκαίρι.
Αυτή είναι η «καλή είδηση»: υπάρχει ζωντανός ιστός που κρατά την πόρτα της τάξης ανοιχτή και το σχολείο ανθρώπινο, ακόμη και σε αυτές τις συνθήκες πίεσης και εκφοβισμού.
Η εκπαίδευση δεν είναι Excel. Είναι βλέμματα, προσπάθεια, δεύτερες ευκαιρίες. Τα κενά και οι διώξεις δεν είναι «αναπόφευκτα» φαινόμενα∙ είναι επιλογές οργάνωσης. Κι αν κάτι μας διδάσκει κάθε Σεπτέμβρης, είναι ότι όταν βάζεις τον άνθρωπο μπροστά –τον/την μαθητή/τρια, τον/την εκπαιδευτικό, τον/την γονιό– ακόμη και το πιο θορυβώδες κουδούνι μπορεί να ξαναηχήσει καθαρά.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Νέο Προσκλητήριο Προσλήψεων Εκπαιδευτών Ενηλίκων: Αφορά όλα τα πτυχία ΑΕΙ-ΤΕΙ - Πιστοποιηθείτε άμεσα
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 12/9
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
