Νίκος Τσούλιας Το δεύτερο μέρος της συνέντευξης του Μιχάλη Ράπτη (Πάμπλο) στον Νίκο Τσούλια.
Το πρώτο μέρος ΕΔΩ
Ας αναφερθούμε στο σχολείο και στον εκπαιδευτικό. Ποια είναι η κυρία πρόκληση, που καλείται σήμερα να αντιμετωπίσει το σχολείο και εκπαιδευτικός; Υπάρχουν δύο πολιτικές αντιλήψεις, που αντιπαρατίθενται στο σχολείο. Η μία ισχυρίζεται ότι το σχολείο αναπαράγει τις κοινωνικές ανισότητες (είναι ο κατανεμητικός ρόλος του σχολείου). Η άλλη πλευρά επιμένει ότι το σχολείο είναι κυρίως χώρος αμφισβήτησης των αξιών της καθεστηκυίας τάξης. Τελικά, το σχολείο πως μπορεί να ισορροπήσει ανάμεσα σε αυτές τις δύο αντίθετες αντιλήψεις; Πώς μπορεί να γίνει συντελεστής πολιτικής αμφισβήτησης και αναζήτησης μιας ανθρώπινης κοινωνίας;
Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία πως ό,τι ασχολείται με τον άνθρωπο, που ακόμα είναι η πιο ακατέργαστη πρώτη ύλη, θα έπρεπε να έχει μία βασική σημασία. Από την άποψη αυτή, ο κοινωνικός ρόλος της παιδείας είναι βασικός και δεδομένου μάλιστα ότι μπήκαμε σε μία φάση που η γνώση πάει να γίνει και η κύρια πηγή πλούτου. Η πολιτεία έπρεπε να διαθέτει πολύ περισσότερα μέσα απ’ ό,τι διαθέτει για την εκπαίδευση. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία. Δηλαδή, εγώ απορώ πως από τη μία μεριά λένε μερικοί αυτά τα πράγματα και μετά όταν βλέπει κανείς τι γίνεται στην πράξη, η κατάσταση είναι άθλια - ακόμα και από την άποψη αυτή.
Η παιδεία έχει να παίξει ένα τεράστιο βασικό ρόλο στο κοινωνικό μας γίγνεσθαι. Βέβαια, πρέπει να σκεφτεί κανείς το όλο ζήτημα κάπως ριζοσπαστικά και μέσα στο πλαίσιο των καινούργιων συνθηκών. Υπό μία έννοια το παραδοσιακό σχολείο θα αλλάξει οπωσδήποτε.
Υπάρχουν κάποιοι στοχαστές, οι οποίοι αποφαίνονται ότι η μεταβιομηχανική περίοδος συνδέεται με το τέλος των μαζικών ιδεολογιών, με την ανάδειξη του τεχνολογικού ολοκληρωτισμού και με την ταχεία επέκταση μιας παγκόσμιας πολιτισμικής μονοκαλλιέργειας. Εάν η σημερινή συγκυρία διέπεται από ένα σκληρό πλέγμα εξουσίας των δυνάμεων του κεφαλαίου, οι εργαζόμενοι με βάση τις παλιές τους λειτουργίες μπορούν να αρθρώσουν τη δυναμική τους απέναντι σ’ αυτό το πλέγμα; Πώς μπορούν να δώσουν μία ώθηση στους δικούς τους αγώνες;
Η τάση του συστήματος είναι να δημιουργηθούν ειδικοί, άμεσα σχετιζόμενοι με αυτό που λένε αυτοί παραγωγή, έτσι όπως εννοούν την παραγωγή. Δηλαδή μία παραγωγή, η οποία αποβλέπει στο ολοένα και μεγαλύτερο κέρδος.
Ο σκοπός της κοινωνίας δεν είναι να κάνει ανθρώπινα εργαλεία, τα οποία προστιθέμενα στα μηχανικά εργαλεία απασχολούνται ιδίως για την παραγωγή πλούτου και κέρδους για ορισμένους. Και υπό μία έννοια αποβλακώνοντας τον άνθρωπο. Η παιδεία ασφαλώς πρέπει να τείνει να δώσει μία επιστημονική και τεχνολογική μόρφωση απαραίτητη αλλά στο πλαίσιο μιας βασικής ουμανιστικής παιδείας.
Υπάρχει το καινούργιο πρόβλημα, αυτό που λέμε παγκοσμιοποίηση της οικονομίας, όπου συμβαίνει το εξής γεγονός. Υπάρχει ένας ανταγωνισμός σκληρός, που παίρνει τη μορφή ενός ακήρυχτου πολέμου, όπου τελικά ο Έλληνας εργαζόμενος π.χ. θα πρέπει να «ανταγωνιστεί» το εργασιακό καθεστώς των «ασιατικών τίγρεων» ή του Τρίτου Κόσμου, που έχουν χαμηλό εργατικό κόστος. Την ίδια στιγμή εντείνεται η ανισότητα στον πλούτο και η καπιταλιστική συσσώρευση. Πώς μπορεί τελικά να σηκώσει ένα τέτοιο φορτίο υψηλού ανταγωνισμού ο εργαζόμενος, την ίδια στιγμή μάλιστα που η οικονομία είναι αρκετά διεθνοποιημένη;
Ασφαλώς πρέπει να αντιδράσει. Και το βλέπω αυτό να γίνεται στην Ευρώπη. Δηλαδή, η Ευρώπη έχει περάσει από τον έλεγχο των πολυεθνικών, οι οποίες καταρχήν κατέκτησαν όλη την εσωτερική αγορά της Ευρώπης. Ό,τι υπήρχε ως εθνική οικονομία έχει ήδη σβήσει. Η αγορά της Ευρώπης έχει περάσει υπό τον έλεγχο των πολυεθνικών, οι οποίες όμως δεν σταματούν σε αυτό. Θέλουν με βάση την ευρωπαϊκή, να ανταγωνιστούν τις πολυεθνικές στο επίπεδο της Ασίας και λοιπά.
Αλλά υπάρχει μια διαφορά. Δηλαδή οι εργαζόμενοι εκεί πέρα βρίσκονται υπό συνθήκες απασχόλησης, μισθοδοσίας και κοινωνικών παροχών σε ένα επίπεδο πολύ χαμηλό. Θέλουν να το κάνουν στην Ευρώπη. Θέλουν να κατεβάσουν τους εργαζόμενους της Ευρώπης σε τριτοκοσμικό επίπεδο από άποψη απασχόλησης, μισθοδοσίας και κοινωνικών παροχών.
Ξέρετε ότι αμφισβητείται τώρα το κράτος πρόνοιας στο σύνολό του, δηλαδή η καρδιά του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Στην Ευρώπη ακόμα και ο βασικός μισθός τίθεται σε συζήτηση αίρεσης.
Θέλουν υποβάθμιση στο επίπεδο της τριτοκοσμικής εργατικής δύναμης που υπάρχει στην Άπω Ανατολή, η οποία είναι και παροδική, γιατί και εκεί σε λίγο καιρό θα αρχίσουν να αντιδρούν για την κατάσταση στην οποία βρίσκονται σήμερα.
Αυτό το φαινόμενο των κοινωνικών εντάσεων που έχουμε στη Γαλλία έχει ευρύτερο ιστορικό χαρακτήρα;
Έχουν μία ιστορική σημασία. Δηλαδή νομίζω ότι θέτουν υπό αίρεση όλη την οικονομική πολιτική που στηρίζεται στη συνθήκη του Μάαστριχτ και στους όρους που έχει βάλει το Μάαστριχτ. Οι εργαζόμενοι δεν θα το ανεχτούν. Θα αντιδράσουν.
Δηλαδή η μεγάλη κοινωνική εξέγερση στην Ευρώπη, για σας, θα είναι κατά του Μάαστριχτ, για τα κοινωνικά δικαιώματα;
Αλλά είναι δύσκολο πως μπορεί κανείς να οργανώσει την αντίσταση.
Σε πολιτικό επίπεδο ποιος θα αναλάβει την ευθύνη;
Είναι τρομερά δύσκολο.
Το συνδικαλιστικό κίνημα μπορεί να αναλάβει τέτοιες πρωτοβουλίες;
Βεβαίως. Τα συνδικάτα θα έπρεπε κάπως να οργανώσουν, επειδή έχουν μεγαλύτερη κοινωνική ευαισθησία λόγω της βάσης τους. Αυτά θα έπρεπε να οργανώσουν σε ευρωπαϊκή κλίμακα την αντίσταση εναντίον των κοινωνικών συνεπειών της τυφλής ένταξης στο Μάαστριχτ.
Υπάρχει όμως αντίλογος. Στη Γερμανία αρχίζουν τώρα να κάνουν συμφωνίες συνδικαλιστικής υποχώρησης. Αν θυμάστε το πρώτο εγχείρημα με τη Volkswagen, που ήταν συμφωνία μείωσης του προσωπικού με ταυτόχρονη αναστολή των δικών διεκδικήσεων. Δηλαδή, αρχίζουμε στρατηγικές και ήταν μέσα στις λογικές των διεκδικήσεων.
Η πάλη για την ώρα είναι άνιση. Είναι κατά των εργαζομένων. Αυτοί θα κάνουμε υποχωρήσεις.
Στο ζήτημα της διαπαιδαγώγησης είμαστε λίγο μετέωροι. Ξέρετε το σχολείο πως λειτουργεί. Πρέπει να βγάλεις ένα συγκεκριμένο ποσό ύλης, να έχεις να ανταποκριθεί στις εξετάσεις, στη βαθμολογία. Και η ουσιαστική μόρφωση και ο παιδευτικός χαρακτήρας της γνώσης υπολείπονται. Δηλαδή περισσότερο λειτουργούμε σύμφωνα με τις ανταποκρίσεις ή με τις επιταγές ενός κρατικού εξουσιαστικού τύπου εκπαίδευσης, παρά με αυτό που απαιτούν οι κοινωνικές ανάγκες και προτεραιότητες.
Έπρεπε να εισαχθεί παντού η αυτοδιαχείριση, στην οποία συμμετέχουν οι μαθητές, οι καθηγητές, οι δάσκαλοι και βέβαια - αν ήταν δυνατόν - οι γονείς. Και αυτός ο θεσμός της αυτοδιαχείρισης να είναι παραδεκτός από όλους.
Δηλαδή να υπάρχει μία εθνική πολιτική της παιδείας, στην οποία να είναι όλοι σύμφωνοι και όχι ο ένας να αντιστρατεύεται τον άλλο. Είναι ένα βασικό θέμα, αλλά πού να σκεφτούν από κοινού οι άνθρωποι: ποιο είναι το ιδεώδες πολίτη που θέλουν να φτιάξουν θέλουν; Θέλουν να φτιάξουν πολίτες ή θέλουν να φτιάξουν εξαρτώμενα υποκείμενα;
Ποια είναι η εικόνα που έχετε για εκπαιδευτικό;
Θεωρώ ότι κοινωνία έπρεπε από κάθε άποψη να ενδιαφέρονται για την ποιότητα εκείνων, που ασχολούνται άμεσα με τον άνθρωπο, την πρώτη ακατέργαστη ύλη. Απ’ αυτή την άποψη, εκπαιδευτικοί, γιατροί και όλοι αυτοί που σε σχέση με τον άνθρωπο, έπρεπε να είναι όχι άνθρωποι οι οποίοι προσφεύγουν εκεί για ένα επάγγελμα αλλά κάπως ιεραπόστολοι.
Με τον Μιχάλη Ράπτη συζήτησε ο συνάδελφος Νίκος Τσούλιας
Από το ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΌ ΔΕΛΤΙΟ ΤΗΣ ΟΛΜΕ,
Τεύχος 648, Δεκέμβριος 1995 – Φεβρουάριος 1996, σελ. 10-13
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Μάθε τι σημαίνει το όνομά σου στα αρχαία ελληνικά
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με μόνο 65Є εγγραφή - έως 26 Απριλίου
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής (ΕΛΜΕΠΑ) με μόνο 50Є εγγραφή- αιτήσεις ως 26/4
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
Proficiency και Lower μόνο 95 ευρώ σε 2 μόνο ημέρες στα χέρια σας (ΧΩΡΙΣ προφορικά, ΧΩΡΙΣ έκθεση!)
ΕΥΚΟΛΕΣ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ και ΙΤΑΛΙΚΩΝ για εκπαιδευτικούς - Πάρτε τις άμεσα
