Alfavita Newsroom Το Μάρτιο του 2020, τα σχολεία και τα πανεπιστήμια στις περισσότερες χώρες του κόσμου κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν πρωτόγνωρες καταστάσεις και ανέστειλαν τη δια ζώσης λειτουργία τους λόγω της πανδημίας του COVID-19. Ως εκ τούτου, εφαρμόστηκε και στην Ελλάδα τηλεκπαίδευση με ψηφιακές πλατφόρμες, αλλάζοντας τις πρακτικές όλων των εμπλεκομένων στη διδακτική και μαθησιακή διαδικασία. Το απρόσμενο και ξαφνικό κλείσιμο των σχολείων βρήκε απροετοίμαστους τόσο τους μαθητές1 και τους γονείς τους όσο και τους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι κλήθηκαν χωρίς κάποια έγκαιρη προετοιμασία να παρέχουν τηλεκπαίδευση (Bubb & Jones, 2020· Hamilton et al., 2020· Lake & Dusseault, 2020). H ανταπόκριση των εκπαιδευτικών στις νέες συνθήκες της εξ αποστάσεως διδασκαλίας κατά την διάρκεια της πανδημίας του COVID-19 αποτελεί τη μεγαλύτερη εκπαιδευτική πρόκληση των τελευταίων 50 χρόνων (Daniel, 2020).
Ιδιαίτερη ανησυχία εξέφραζαν οι εκπαιδευτικοί και οι γονείς για τον αντίκτυπο που θα είχε αυτή η αλλαγή στη μαθητική κοινότητα, αλλά το πώς οι μαθητές ανταποκρίθηκαν σε αυτή είναι υπό διερεύνηση (Hong et al., 2021). Στη διάρκεια της πανδημίας 1,3 δις μαθητές κλήθηκαν παγκοσμίως να συμμετέχουν στην τηλεκπαίδευση (UNESCO, 2020). Αναγκαστικά, πολλοί γονείς, με ή χωρίς την απαραίτητη τεχνογνωσία, προσπάθησαν να ακολουθήσουν τις οδηγίες των εκπαιδευτικών και των αρμόδιων αρχών για την παροχή τηλεκπαίδευσης στα παιδιά τους, αναλαμβάνοντας εκπαιδευτικές ευθύνες, οι οποίες ήταν απαιτητικές και έκρυβαν πολλές δυσκολίες (Lau & Lee, 2020).
Η απότομη αλλαγή από τη δια ζώσης διδασκαλία στην τηλεκπαίδευση είχε σημαντικές επιδράσεις στη χρήση εκπαιδευτικών τεχνολογιών, καθώς απαιτούνταν τόσο από τους εκπαιδευτικούς όσο και από τους εκπαιδευόμενους η τεχνογνωσία διαφόρων χαρακτηριστικών σε εκπαιδευτικές πλατφόρμες ώστε να μπορέσουν να έχουν πρόσβαση στο αγαθό της εκπαίδευσης (UNESCO, 2020). Η πρόσβαση αυτή δεν ήταν δεδομένη για όλους καθώς υπήρχαν εμπόδια τόσο γνώσης χειρισμού Η/Υ, όσο και κατοχής ηλεκτρονικής συσκευής ή και πρόσβασης στο διαδίκτυο, προβλήματα που όξυναν τις κοινωνικές διαφορές (Petrie, 2022). Ακόμη, οι εκπαιδευτικοί δυσκολεύτηκαν να εμπλέξουν όλους τους εκπαιδευόμενους ουσιαστικά στην εξ αποστάσεως μαθησιακή διαδικασία (Bubb & Jones, 2020), με αποτέλεσμα να αμφισβητείται η ποιότητα της τηλεκπαίδευσης, καθώς η εκτεταμένη απουσία των μαθητών από τον χώρο του σχολείου φάνηκε ότι επηρέασε την ακαδημαϊκή τους επίδοση (Kuhfeld, et al., 2020) και εντοπίστηκε μειωμένη συμμετοχή των μαθητών στην εκπαιδευτική διαδικασία (Liu, et al., 2020). Στα θετικά φαίνεται να συγκαταλέγεται πως οι μαθητές που κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν αυτή την πρωτόγνωρη κατάσταση ανέπτυξαν ως έναν βαθμό την αυτονομία της μάθησής τους (Reimers et al., 2020). Αναπόφευκτα, αυτή η νέα μορφή εκπαίδευσης από το σπίτι άλλαξε τη ζωή της οικογένειας και οι γονείς ήρθαν αντιμέτωποι με πολλές δυσκολίες και νέες καταστάσεις (Canning & Robinson, 2021) με την έναρξη της πανδημίας. Αντίστοιχα, σε δομές τριτοβάθμιας εκπαίδευσης η απομόνωση από το φυσικό χώρο του πανεπιστημίου και η προσαρμογή των φοιτητών στις νέες συνθήκες της ψηφιακής εκπαίδευσης έγινε πολύ γρήγορα χωρίς να δώσει τα αναγκαία περιθώρια προσαρμογής. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός επηρέασε τον τρόπο ζωής, εργασίας και διδασκαλίας φοιτητών και διδασκόντων.
Στο συμπόσιο μας, με τίτλο «Πολυδιάστατη οπτική της τηλεκπαίδευσης στη διάρκεια της πανδημίας του COVID-19», στο πλαίσιο του Διεθνούς Συνεδρίου που διεξήχθη 13-15 Μαΐου στα Γιάννενα, με τίτλο «Εκπαίδευση στον 21ο αιώνα: Σύγχρονες προκλήσεις και προβληματισμοί», παρουσιάσθηκαν, σε πέντε διαφορετικές εισηγήσεις, τα κεντρικά αποτελέσματα μιας ευρείας κλίμακας έρευνας. Στόχος του ερευνητικού μας εγχειρήματος ήταν να φωτίσουμε διατάσεις και επιπτώσεις αυτού του πρωτοφανούς, ιστορικών διαστάσεων εγχειρήματος μέσα από την οπτική και τις εμπειρίες των βασικών εμπλεκόμενων, δηλαδή των μαθητριών, των γονέων, των εκπαιδευτικών και των φοιτητών υποψήφιων εκπαιδευτικών. Συγκεντρώσαμε και αναλύσαμε ερευνητικά δεδομένα με ποιοτικές και ποσοτικές μεθόδους, για να πετύχουμε τη δυνατόν πληρέστερη ανάλυση και βαθύτερη κατανόηση των επιπτώσεων και εμπειριών στη διάρκεια της τηλεκπαίδευσης (ηλεκτρονικό ερωτηματολόγιο αυτοαναφοράς για 367 γονείς, 991 εκπαιδευτικούς και 414 φοιτητές υποψήφιους εκπαιδευτικούς) και ποιοτικής έρευνας (δομημένες συνεντεύξεις από 30 μαθητές δημοτικού, γυμνασίου και λυκείου, 28 γονείς και 32 εκπαιδευτικούς).
Η πρώτη μελέτη, με τίτλο «Η τηλεκπαίδευση από ‘τη φωνή’ των μαθητών/τριών», αποκάλυψε πως οι μαθητές/ήτριες θεώρησαν την τηλεκπαίδευση ως λύση ανάγκης και ως μέσο επαφής με τη σχολική διαδικασία και τους φίλους τους, παρόλο που αντιμετώπισαν αρκετές δυσκολίες. Αναγνώρισαν τη χρησιμότητα της τηλεκπαίδευσης για τη χρονική περίοδο της πανδημίας, αλλά τους απασχόλησαν θέματα, όπως ο φόβος για πιθανή ασθένεια και η μαθησιακή τους πορεία. Η συμμετοχή τους στα διαδικτυακά μαθήματα φάνηκε ότι ήταν περιορισμένη είτε λόγω έλλειψης ενδιαφέροντος / κινήτρων είτε λόγω των προβλημάτων σύνδεσης στο διαδίκτυο (κυρίως κατά τη διάρκεια του πρώτου εξαμήνου της πανδημίας), είτε λόγω της περιορισμένης διαθεσιμότητας ηλεκτρονικών συσκευών.
Στη δεύτερη μελέτη, με τίτλο «Αντιλήψεις και συναισθήματα των γονέων για την τηλεκπαίδευση», αναδείχθηκαν αρνητικά συναισθήματα, όπως το άγχος και η ανησυχία που βίωσαν οι γονείς, ιδιαίτερα οι μητέρες, για την τηλεκπαίδευση των παιδιών τους αλλά και θετικές αντιλήψεις και θετικά συναισθήματα, καθώς η τηλεκπαίδευση συνέβαλε στη σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ των μελών της οικογένειας. Οι γονείς επικεντρώθηκαν επιπλέον στα οφέλη που θα αποκομίσουν τα παιδιά τους από τη χρήση ψηφιακών μέσων κατά τη διάρκεια της τηλεκπαίδευσης, ενώ η σύγχρονη τηλεκπαίδευση φάνηκε ότι τους προκαλεί λιγότερο άγχος συγκριτικά με την ασύγχρονη, πιθανώς επειδή προσομοιάζει τη διδασκαλία στη φυσική τάξη.
Τα αποτελέσματα της τρίτης έρευνας, με τίτλο «Αντιλήψεις εκπαιδευτικών για την πρόκληση της τηλεκπαίδευσης», αποκάλυψαν πως οι εκπαιδευτικοί δήλωσαν μέτρια προς υψηλά επίπεδα αυτοαποτελεσματικότητας και μικρή θετική ανταπόκριση των μαθητών/τριών τους και στα ελάχιστα, κατά τη γνώμη τους, παιδαγωγικά οφέλη της τηλεκπαίδευσης, ενώ ταυτόχρονα βίωσαν ποικίλα συναισθήματα και κίνητρα. Ισχυρότερος προβλεπτικός παράγοντας για την αυτοαποτελεσματικότητα και για τα θετικά συναισθήματα των εκπαιδευτικών ήταν η θετική ανταπόκριση των μαθητών τους στην τηλεκπαίδευση.
Στην τέταρτη μελέτη, με τίτλο «Νέες απαιτήσεις του εκπαιδευτικού έργου κατά την διάρκεια της πανδημίας του COVID-19», αναδείχθηκε ότι οι εκπαιδευτικοί βίωσαν "κύκλους αλλαγής" από την άρνηση της τηλεκπαίδευσης έως την αποδοχή των νέων προκλήσεων. Όσον αφορά τα συναισθήματα υπήρξε σταδιακή μετακίνηση από αρνητικά προς πιο θετικά συναισθήματα. Αντίστοιχα για τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν υπήρξε σταδιακή άμβλυνσή τους. Σημαντικός παράγοντας δυσκολίας στο αρχικό στάδιο αποτέλεσε η απουσία σχετικής επιμόρφωσης. Η εσωτερίκευση της αλλαγής (Fullan, 2007) εξωτερικεύτηκε μέσα από τις προτάσεις των συμμετεχόντων για πιθανή αξιοποίηση πτυχών της εξ αποστάσεως (επικουρικό εργαλείο, λύση σε περίοδο φυσικών καταστροφών, υποστήριξη μαθητών με προβλήματα υγείας). Εν κατακλείδι οι εκπαιδευτικοί επαναπροσδιόρισαν την αξία του ρόλου τους στη φυσική τάξη και αναγνώρισαν τις δυνατότητες των ψηφιακών εργαλείων.
Τέλος, η πέμπτη μελέτη, με τίτλο «Εξ-αποστάσεως σπουδές φοιτητών-υποψηφίων δασκάλων λόγω πανδημίας», ανέδειξε τη γρήγορη προσαρμογή των φοιτητών στην τηλεκπαίδευση και τη χαμηλή αξιολόγηση των πανεπιστημιακών υποδομών. Οι φοιτητές δεν εξέφρασαν πολύ ικανοποιητική θέση σχετικά με τη διαδικτυακή διδασκαλία και τη μελέτη στο σπίτι. Παρόλο που δήλωσαν θετικά συναισθήματα για την κάλυψη μέρους του προγράμματος σπουδών, αξιολόγησαν αρνητικά την πιθανότητα η τηλεκπαίδευση να αντικαταστήσει τη δια ζώσης διδασκαλία στο μέλλον.
Στο συμπόσιο συζητήθηκαν τα ευρήματα, υπό το πρίσμα των πολλαπλών οπτικών των συμμετεχόντων, με στόχο την απάντηση στην πρόκληση της τηλεκπαίδευσης μέσω της καλύτερης προετοιμασίας και διαχείρισης παρόμοιων καταστάσεων στο μέλλον, της πιθανής αξιοποίησης εργαλείων τηλεκπαίδευσης και στη δια ζώσης διδασκαλία, της ανάλογης επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών και της καλύτερης τεχνολογικής υποστήριξης και αναγκαίων υποδομών. Τέλος, δόθηκε έμφαση στον προβληματισμό, ο οποίος απορρέει από την αντίφαση μεταξύ της προσαρμοστικότητας σε αυτή τη νέα μορφή διδασκαλίας και μάθησης και της αμφισβήτησης της μακροπρόθεσμης αξίας της.
Η έρευνα μας, έτσι όπως παρουσιάσθηκε στις επιμέρους εισηγήσεις, ανέδειξε σημαντικές διαφορές στις οπτικές και στις υποκειμενικές αξιολογήσεις των όσων έλαβαν χώρα στο διάστημα της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Οι διαφορές αυτές έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον όχι μόνο για να αξιολογήσουμε αυτό που συνέβη προκειμένου να εξάγουμε συμπεράσματα για την περίπτωση που κληθούμε να αντιμετωπίσουμε κάτι παρόμοιο, αλλά και χρησιμότητα για τη δια ζώσης διδασκαλία. Συγκεκριμένα, οι εμπειρίες από την τηλεκπαίδευση λειτουργούν ως μεγεθυντικός φακός πάνω σε μια σειρά σημαντικών ζητημάτων, για τα ίδια τα συμμετέχοντα υποκείμενα, που αφορούν και τη δια ζώσης εκπαίδευση. Με άλλα λόγια, η έρευνα για την τηλεκπαίδευση ανέδειξε σημαντικούς προβληματισμούς για τη δια ζώσης εκπαίδευση. Ως προς αυτό το σημείο, ιδιαίτερης προσοχής αξίζει το παράδοξο ότι οι μαθητές βίωσαν τη συνθήκη της τηλεκπαίδευσης ως συνθήκη απελευθέρωσης, ως χρόνο μέσα στον οποία επανάκτησαν και απόλαυσαν κάποια εξαιρετικά σημαντικά αγαθά για την ηλικία τους και κυρίως για την προσωπική τους ανάπτυξη στην ηλικιακή περίοδο που διανύουν: ελεύθερο χρόνο και κυρίως χρόνο χωρίς το άγχος μιας εστιασμένης στον έλεγχο των ατομικών επιδόσεων δια ζώσης σχολικής καθημερινότητας. Στη συνολική συζήτηση δεν πρέπει να μας απασχολήσει μόνο η ποιότητα της τηλεκπαίδευσης στην περίοδο της πανδημίας αλλά και η ποιότητα της δια ζώσης εκπαίδευσης. Ενδεικτικά, η αρνητική εμπειρία των μαθητών σε σχέση με την έλλειμμα διαπροσωπικών σχέσεων που βίωσαν στη διάρκεια της πανδημίας οφείλει να μας προβληματίσει για την ποιότητα των παιδαγωγικών σχέσεων στη δια ζώσης εκπαίδευση, ως παράγοντα που επηρεάζει καθοριστικά τη σχολική πορεία και τη σχολική επιτυχία των μαθητών. Η εκπαιδευτική έρευνα οφείλει να μελετήσει πιο συστηματικά της ποιότητα των παιδαγωγικών σχέσεων από την οπτική και μέσα από τα βιώματα των μαθητών.
Σε ό,τι αφορά τους εκπαιδευτικούς, το εύρημα με το σημαντικότερο ενδιαφέρον είναι η αξιολόγησή τους/το βίωμά τους για την απουσία παιδαγωγικού οφέλους από τη διαδικασία της τηλεκπαίδευσης. Το εύρημα αυτό μπορεί να ερμηνευθεί (και) ως ισχυρή ένδειξη ενός αισθήματος αποξένωσης από τον παιδαγωγικό τους ρόλο, το οποίο προκλήθηκε κατά τη διάρκεια της τηλεκπαίδευσης. Εδώ προκύπτει ένα σημαντικό ερώτημα για το αν και πώς/κατά πόσο θα μπορούσε η εξ αποστάσεως εκπαίδευση να αναπτυχθεί σε τέτοιο βαθμό, έτσι ώστε να λειτουργήσει με τρόπο που να διασφαλίζει στους εκπαιδευτικούς το αναγκαίο για το λειτούργημά τους βίωμα της παιδαγωγικής σχέσης και προσφοράς προς τους μαθητές τους. Έχοντας αυτό το εύρημα ως αφετηρία και μετατοπίζοντας το ενδιαφέρον μας προς την κατεύθυνση της δια ζώσης εκπαίδευσης, θεωρούμε ότι είναι σημαντικό να συζητήσουμε ξανά με τους εκπαιδευτικούς το ζήτημα της ποιότητας της παιδαγωγικής σχέσης στη δια ζώσης διδασκαλία. Η διαπιστωμένη εμπειρία της σχετικής αποξένωσης τους από ένα τόσο θεμελιώδες συστατικό στοιχείο του ρόλου τους θα αποτελέσει από την πλευρά τους ένα ισχυρό κίνητρο για μια βαθύτερη συνειδητοποίηση της σημασίας της παιδαγωγικής σχέσης στην εκπαιδευτική διαδικασία. Είναι σημαντικό εδώ να επισημανθεί ότι η ενίσχυση της συνείδησης για την αξία της παιδαγωγικής σχέσης συνιστά μια πράξη κριτικής εναντίωσης σε πρακτικές που επιχειρούν να αποδυναμώσουν την κοινωνική φύση και συγκρότηση του υποκειμένου και κατά συνέπεια τον κοινωνικό χαρακτήρα της εκπαίδευσης.
Οι γονείς βίωσαν τη διαδικασία της τηλεκπαίδευσης μέσα σε ένα πλαίσιο μεγάλης πίεσης, αρνητικών συναισθημάτων, ανασφάλειας και άγχους, κυρίως γύρω από θέματα υγείας. Σε έναν βαθμό αντιστάθμισαν αυτά τα αρνητικά συναισθήματα με το θετικό συναίσθημα του περισσότερου χρόνου που είχαν ως οικογένεια. Κι εδώ τα ευρήματα λειτουργούν ως προβολή στο «τι» συμβαίνει στη συνθήκη της κανονικότητας. Η έλλειψη χρόνου για την οικογένεια και για τα παιδιά στην κανονικότητα συνιστά για τους γονείς ένα εξαιρετικά σημαντικό πρόβλημα. Η τηλεκπαίδευση ανέδειξε υφιστάμενα φαινόμενα ανισότητας με έμφυλες και ταξικές διαστάσεις. Οι μητέρες είναι αυτές που αγχώθηκαν περισσότερο, καθώς αυτές φαίνεται ότι επιφορτίστηκαν με το έργο της μαθησιακής και ψυχολογικής υποστήριξης των μαθητών, όπως και οι γονείς που δεν μπορούσαν να διαθέσουν τον αναγκαίο τεχνολογικό εξοπλισμό. Σε κάθε περίπτωση, η τηλεκπαίδευση ανέδειξε νέες μορφές/παράγοντες κοινωνικών ανισοτήτων, όπως για παράδειγμα οι διαφορές στο βαθμό του ψηφιακού γραμματισμού στις οικογένειες των μαθητών. Οφείλει να ληφθεί σε κάθε περίπτωση σοβαρά υπόψη ότι οι γονείς φαίνεται να αγωνιούν και να ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για το θέμα του ψηφιακού γραμματισμού των παιδιών τους, με τη σημασία ενός σημαντικού για το μέλλον τους εφοδίου.
Αναφορικά με τους φοιτητές, η εξ αποστάσεως διδασκαλία για τα Πανεπιστήμια ανέδειξε την ανάγκη σχεδιασμού αποτελεσματικών και εξατομικευμένων προγραμμάτων για την παροχή διαδικτυακής διδασκαλίας ως απάντηση σε πιθανές μελλοντικές κρίσεις. Η πανδημία έφερε στην επιφάνεια τη βαθιά συνειδητοποίηση ότι οι οργανισμοί και οι κοινωνίες δεν είναι επαρκώς προετοιμασμένες να αντιμετωπίσουν το τεράστιο μέγεθος τέτοιων καταστροφικών γεγονότων, επομένως τα πανεπιστήμια πρέπει να σχεδιάσουν λεπτομερείς πολιτικές για να αμβλύνουν τις συνέπειες μεγάλης κλίμακας κρίσεων και να παρέχουν εναλλακτικές προτάσεις.
Συνοψίζοντας τα σημαντικότερα αποτελέσματα και προβάλλοντας ερμηνευτικά αυτά στην κανονικότητα στην οποία επιθυμούμε να επιστρέψουμε, σημειώνονται τα εξής: Επιστρέφουμε στην κανονικότητα σημαίνει από την οπτική των υποκειμένων της έρευνας ότι κτίζουμε μια κανονικότητα με κερδισμένη και όχι χαμένη την παιδικότητα, αυτό επιθυμούν οι μαθητές, με ενδυναμωμένη και όχι αποσαρθρωμένη τη συνείδηση για την παιδαγωγική σχέση και την αξία της για την εκπαιδευτική διαδικασία, αυτό επιθυμούν οι εκπαιδευτικοί, με ισχυρή πολιτική/κοινωνική μέριμνα για ένα περισσότερο ασφαλές και λιγότερο ανασφαλές μέλλον, αυτό επιθυμούν οι γονείς και, τέλος, με μεγαλύτερη αλληλεπίδραση και ουσιαστική συμμετοχή στις διαδικασίες, αυτό επιθυμούν οι φοιτητές.
Επομένως, προκύπτει ως αναγκαιότητα η εκπαιδευτική πολιτική να εστιάσει στην αναθεώρηση των προγραμμάτων σπουδών, η εκπαίδευση να είναι ευέλικτη και ικανή να προσαρμόζεται και να ανταποκρίνεται όχι μόνο σε ακαδημαϊκές ανάγκες αλλά και σε κοινωνικές, οι διδακτικές στρατηγικές και διαδικασίες να καταστούν περισσότερο ελκυστικές για τους μαθητές και να βελτιωθεί η επικοινωνία ανάμεσα σε εκπαιδευόμενους και εκπαιδευτικούς, σε σχολείο και οικογένεια, ώστε να κερδηθεί το στοίχημα της αμοιβαίας εμπιστοσύνης ανάμεσα σε όλους όσοι εμπλέκονται άμεσα ή έμμεσα στην εκπαιδευτική διαδικασία.
- Σταυρούλα Καλδή, Καθηγήτρια ΠΤΔΕ, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, [email protected]
- Χρήστος Γκόβαρης, Καθηγητής ΠΤΔΕ, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, [email protected]
- Αικατερίνη Βάσιου, ΕΔΙΠ ΠΤΔΕ, Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, [email protected]
- Αγγελική Λαζαρίδου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια ΠΤΔΕ, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, [email protected]
- Μαρία Χατζή, ΕΔΙΠ ΠΤΔΕ, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, [email protected]
- Βασιλική Τζίκα, Εκπαιδευτικός ΠΕ70 & Υποψ. Διδάκτωρ ΠΤΔΕ, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, [email protected]
- Αλεξάνδρα Σταυριανουδάκη, Εκπαιδευτικός ΠΕ70 & Διδάκτωρ ΠΤΔΕ, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, [email protected]
- Ευστάθιος Ξαφάκος, Εκπαιδευτικός ΠΕ70 & Διδάκτωρ ΠΤΔΕ, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, [email protected]
- Βασίλειος Σταυρόπουλος, Εκπαιδευτικός και ΣΕΕ κλ. ΠΕ70 στο ΠΕΚΕΣ Στερεάς Ελλάδας, Διδάκτωρ ΠΤΔΕ, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, [email protected]
- Αθανάσιος Τασιός, ΕΔΙΠ ΠΤΔΕ, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, [email protected]
- Γεώργιος Τέκος, ΕΔΙΠ ΠΤΔΕ, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, [email protected]
Βιβλιογραφία
Bubb, S., & Jones, M. A. (2020). Learning from the COVID-19 home-schooling experience: Listening to pupils, parents/carers and teachers. Improving schools, 23(3), 209-222.
Canning, N., & Robinson, B. (2021). Blurring boundaries: the invasion of home as a safe space for families and children with SEND during COVID-19 lockdown in England. European Journal of Special Needs Education, 36(1), 65-79.
Daniel, S. J. (2020). Education and the COVID-19 pandemic. Prospects, 49(1), 91-96.
Hamilton, L.S., Grant, D., Kaufman, J.H., Diliberti, M., Schwartz, H.L., Hunter, G.P., Messan Setodji, C., Young, C.J., (2020). COVID-19 and the state of K–12 schools: Results and technical documentation from the spring 2020 American educator panels COVID-19 surveys. RAND Research Report.
Hong, J-C., Lee, Y-F., & Ye, J-H. (2021). Procrastination predicts online self-regulated learning and online learning ineffectiveness during the coronavirus lockdown, Personality and Individual Differences, 174.
Kuhfeld, M., Soland, J., Tarasawa, B., Johnson, A., Ruzek, E., & Liu, J. (2020). Projecting the potential impact of COVID-19 school closures on academic achievement. Educational Researcher, 49(8), 549-565.
Lake, R., & Dusseault, B. (2020). Remote classes are in session for more school districts, but attendance plans are still absent. Center on Reinventing Public Education.
Lau, E. Y. H., & Lee, K. (2020). Parents’ Views on Young Children’s Distance Learning and Screen Time During COVID-19 Class Suspension in Hong Kong. Early Education and Development.
Liu, W., Zhang, Q. I., Chen, J., Xiang, R., Song, H., Shu, S., ... & Liu, Y. (2020). Detection of Covid-19 in children in early January 2020 in Wuhan, China. New England Journal of Medicine, 382(14), 1370-1371.
Petrie, C. (2022). Every child to flourish in a post-COVID-19 world: Eight lessons and visions for the future.
Reimers, F., Schleicher, A., Saavedra, J., & Tuominen, S. (2020). Supporting the continuation of teaching and learning during the COVID-19 Pandemic. Oecd, 1(1), 1-38.
United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO). (2020). Global education monitoring report 2020: Inclusion and education‐All means all. 92310038.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 14/12
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
