Πού πάει η παγκόσμια οικονομία;

Ετσι, η Τράπεζα της Αγγλίας ανέβαλε την αύξηση των επιτοκίων της στερλίνας στη συνεδρίασή της τον Ιούλη. Οπως δείχνουν τα πρακτικά της συνεδρίασης, υπερίσχυσε ο προβληματισμός για το ενδεχόμενο να πληγεί η ανάκαμψη της βρετανικής οικονομίας. Αυτόν τον προβληματισμό ενίσχυσε το γεγονός ότι δεν αυξάνονται οι μισθοί στη Βρετανία. Είναι η εκδήλωση της αντίφασης από τη μια να μειώνονται ή να μην αυξάνονται οι μισθοί για να μεγαλώνουν τα περιθώρια κέρδους των επιχειρήσεων, αλλά από την άλλη να μειώνεται ή να μην αυξάνεται η ζήτηση λόγω χαμηλών μισθών, αφού η αύξηση της ζήτησης θεωρείται ένας παράγοντας που ενισχύει την ανάπτυξη. Ταυτόχρονα, μια αύξηση των επιτοκίων θα έκανε ακριβότερο το χρήμα, άρα και το δανεισμό για επενδύσεις ή το δανεισμό των λαϊκών νοικοκυριών για αγορές. Αλλωστε, σύμφωνα με τα πρακτικά της συνεδρίασης που έγινε μέσα στον Ιούλη, τα εννέα μέλη της Επιτροπής Νομισματικής Πολιτικής διαπιστώνουν ότι υπάρχουν ενδείξεις πως το δεύτερο εξάμηνο του έτους επίκειται επιβράδυνση στους ρυθμούς ανάπτυξης της βρετανικής οικονομίας, ιδιαιτέρως στην αγορά στέγης. Να, λοιπόν, γιατί ανησυχούν για τη στασιμότητα και τη μη αύξηση μισθών. Αυτή η εικόνα δείχνει ουσιαστικά στασιμότητα στην ανάκαμψη, άρα ζόρια για την έξοδο από την καπιταλιστική οικονομική κρίση.

Ταυτόχρονα η ανησυχία τους μεγαλώνει, όπως εκτιμούν, λόγω των μη θετικών εξελίξεων στην οικονομία των ΗΠΑ και της Ευρωζώνης.

 

 

Αλλά τι γίνεται με την οικονομία των ΗΠΑ; Σύμφωνα με το «Ρόιτερς», το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) έκανε δυσμενείς προβλέψεις για την ανάπτυξη των ΗΠΑ το 2014 σε σχέση με ένα μήνα πριν. Αναθεωρεί προς τα κάτω την εκτίμησή του για την αύξηση του ΑΕΠ, λόγω συρρίκνωσης που είχε στο α' τρίμηνο του χρόνου.

Ετσι, τώρα, το ΔΝΤ εκτιμά πως ο ρυθμός ανάπτυξης στις ΗΠΑ το 2014 θα διαμορφωθεί στο 1,7% έναντι του 2% που προέβλεπε τον Ιούνη. Στο α' τρίμηνο του 2014, η ανάπτυξη συρρικνώθηκε με ρυθμό 2,9%, παρουσιάζοντας τη μεγαλύτερη πτώση στην τελευταία πενταετία, λόγω της μείωσης της δραστηριότητας στην αγορά κατοικίας, της επιβράδυνσης στη συγκέντρωση αποθεμάτων και της μείωσης των εισαγωγών.

Να σημειώσουμε εδώ ότι είναι η δεύτερη φορά που το ΔΝΤ αναθεωρεί προς τα κάτω τις προβλέψεις του για την καπιταλιστική οικονομία των ΗΠΑ. Να θυμίσουμε σχετικά με την προηγούμενη πρόβλεψη: «Σε πολύ μεγάλη αναθεώρηση της πρόβλεψής του για την ανάπτυξη στις ΗΠΑ το 2014 προχώρησε το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Η αναθεώρηση της πρόβλεψης για το ρυθμό ανάπτυξης της αμερικανικής οικονομίας το 2014 ήταν αναμενόμενη μετά το πολύ κακό α΄ τρίμηνο οπότε και η οικονομία επιβράδυνε κατά 1%. Το ΔΝΤ αναθεώρησε την πρόβλεψη για ανάπτυξη 2,8% (ήταν η προηγούμενη πρόβλεψη) το 2014 σε μόλις 2%. Ισως ακόμη σημαντικότερη είναι η απαισιόδοξη πρόβλεψη του ΔΝΤ ότι μεσοπρόθεσμα η ανάπτυξη της αμερικανικής οικονομίας θα είναι της τάξης του 2%, δηλαδή κάτω από τον ιστορικό μέσο όρο». Αυτά ως εκτιμήσεις μέσα στον Απρίλη του 2014.

Υπάρχει, όμως, τεράστια διαφορά ανάμεσα στο 2,8% και το τωρινό 1,7%. Βεβαίως τώρα το ΔΝΤ υπολογίζει ότι η οικονομική δραστηριότητα θα ενισχυθεί από 3% έως 3,5% το υπόλοιπο εννεάμηνο του τρέχοντος έτους, αντισταθμίζοντας τη συρρίκνωση που είχε παρουσιαστεί το α' τρίμηνο. Θα επιτευχθεί αυτό; Θα το δείξει η ζωή.

 

 

Και δεν φτάνουν αυτά, ήρθε και η στασιμότητα στην ανάπτυξη του β' τριμήνου στη Γερμανία να ταράξει τα νερά. Ετσι, σύμφωνα με την έκθεση της Γερμανικής Κεντρικής Τράπεζας (Bundesbank), «η βιομηχανική δραστηριότητα μείωσε ταχύτητα». Αναφερόμενη στις αιτίες λέει τα εξής: «Εκτός των συνθηκών που επηρεάζουν την οικονομία αυτή την περίοδο, καθοριστικό ρόλο έχουν διαδραματίσει, κατά πάσα πιθανότητα, οι γεωπολιτικές εντάσεις». Η συνολική της εκτίμηση βεβαίως είναι ότι υπάρχει στασιμότητα στη γερμανική οικονομία το β' τρίμηνο του 2014. Αυτή η εξέλιξη έχει επιπτώσεις όχι μόνο στη Γερμανία αλλά και στην οικονομία της Ευρωζώνης. Σύμφωνα με τη Γιούροστατ, στη Γερμανία η ανάπτυξη στο α' τρίμηνο του 2014 ήταν 2,3%. Ετσι, από το α' στο β' τρίμηνο έχουμε πισωγύρισμα στην οικονομία.

Να θυμίσουμε εδώ ότι: Η Κομισιόν, σύμφωνα με τις προβλέψεις της για την οικονομία της ΕΕ και της Ευρωζώνης στο 2014, προβλέψεις που έγιναν στο τέλος του 2013, εκτιμούσε ότι η ανάπτυξη της οικονομίας της Ευρωζώνης θα είναι 1,1% του ΑΕΠ, ενώ συνολικά για την ΕΕ προέβλεπε 1,4%. Στο ΑΕΠ των 18 κρατών της Ευρωζώνης για τη Γερμανία προέβλεπε την ισχυρότερη ανάπτυξη, 1,7% του ΑΕΠ, για το 2014. Επίσης, σύμφωνα με τη Γιούροστατ, το α' τρίμηνο του 2014 η ανάκαμψη στο πλαίσιο της Ευρωζώνης έφτασε στο 0,9% και συνολικά στην ΕΕ των 28 κρατών - μελών στο 1,4%.

Με δεδομένη τη στασιμότητα στη Γερμανία, ουσιαστικά και οι εκτιμήσεις για την ανάπτυξη της οικονομίας της Ευρωζώνης είναι κάτω από τις προβλέψεις αφού εκτός από τη Γερμανία, οι οικονομίες των Γαλλίας και Ιταλίας, οι οποίες αποτελούν τη δεύτερη και τρίτη μεγαλύτερη οικονομία στην Ευρωζώνη, έχουν παρουσιάσει σημάδια κόπωσης στο 2014. Αλλωστε, και οι εκτιμήσεις της Κομισιόν για τους ρυθμούς ανάπτυξης σ' αυτές ήταν πολύ κάτω από τη Γερμανία, αφού προέβλεπε δυσκολίες σε Γαλλία, Ισπανία, Ιταλία, Ελλάδα, Πορτογαλία, ενώ, σύμφωνα με στοιχεία της Γιούροστατ, στα τέλη Ιούνη του 2014, για το α' τρίμηνο υπήρχε ανάπτυξη σε Γαλλία με 0,8%, Πορτογαλία με 1,2%, Ισπανία με 0,5% ενώ σε πτωτική τροχιά συνέχιζαν η Ιταλία με 0,5%, η Ολλανδία επίσης με 0,5%, η Ελλάδα με 1,1%, η Κύπρος με 4,5%. Το ΔΝΤ προβλέπει για το 2014 ανάπτυξη για τη Γαλλία 0,7%, (-0,3%), για την Ιταλία 0,3% (-0,3%), για την Ισπανία 1,2% (+0,3%).

Ουσιαστικά, και για τις ΗΠΑ και για την Ευρωζώνη και τα κράτη - μέλη της οι προβλέψεις ενώ έδειχναν ανάκαμψη, τώρα κάνουν λόγο για στασιμότητα ή για αναιμική ανάκαμψη και πάντως δείχνουν, με τα μπρος - πίσω ανά τρίμηνο, αδυναμία οριστικής εξόδου από την κρίση.

Και οι αναδυόμενες έχουν δυσκολίες

Την ίδια ώρα και η οικονομία των κρατών - μελών των BRICS ή των λεγόμενων αναδυόμενων οικονομιών παρουσιάζει προβλήματα επιβράδυνσης, όπως στη Ρωσία (υπάρχουν δυσκολίες στους ρυθμούς ανάπτυξης που εμφανίστηκαν το 2013 και ενισχύονται και λόγω κλιμάκωσης των εναντίον της οικονομικών κυρώσεων από την κρίση στην Ουκρανία, κυρίως από τις ΗΠΑ). Για παράδειγμα, το ΔΝΤ για τη Ρωσία προβλέπει ουσιαστικά στασιμότητα (ανάπτυξη 0,2%,) έναντι της προηγούμενης εκτίμησης για ανάπτυξη 1,3%. Η Αργεντινή κινδυνεύει να πάει σε νέα στάση πληρωμών από hedge funds που είχαν αγοράσει ομόλογα πριν την κρίση του 2001 αλλά δεν μπήκαν στη διαδικασία «κουρέματος» και έχουν τη στήριξη της αμερικανικής Δικαιοσύνης αλλά ταυτόχρονα το πραγματικό πρόβλημα είναι η μείωση των ρυθμών αύξησης του ΑΕΠ, όπως και στην οικονομία της Βραζιλίας που επιβραδύνεται. Αντίστοιχα προβλήματα αλλά σε μικρότερο βαθμό παρουσιάζουν η Νότια Αφρική και η Ινδία. Στην Ινδία είχαν επιδεινωθεί αφού υποτιμήθηκε το νόμισμά της ενώ υπήρξε και φυγή κεφαλαίων.

 

 

Μεγάλες δυσκολίες στην ανάκαμψη. Ολες οι ευοίωνες προβλέψεις των διεθνών επιτελείων, που ίσως να στόχευαν και στη χειραγώγηση ή στη δημιουργία φρούδων ελπίδων ότι τελειώνουν τα βάσανα για τους λαούς με την ερχόμενη ανάκαμψη, αντιστρέφονται αποκαλύπτοντας ότι με την καπιταλιστική οικονομική κρίση το σύστημα δεν έχει ξεμπερδέψει. Τα στοιχεία που προαναφέρθηκαν δείχνουν σαφείς δυσκολίες στην ανάκαμψη της καπιταλιστικής οικονομίας σε ΗΠΑ, Ευρωζώνη και ΕΕ, αλλά και στις λεγόμενες αναδυόμενες. Μόνο για την Κίνα υπάρχει πρόβλεψη για ανάπτυξη 7,4%, αλλά και εδώ γίνεται λόγος για επιβράδυνση συγκριτικά με τα προηγούμενα χρόνια.

Ταυτόχρονα, η ολοένα και μεγαλύτερη αλληλεξάρτηση των καπιταλιστικών οικονομιών, λόγω της ολοένα εντεινόμενης διεθνοποίησης, αφενός οξύνει ανταγωνισμούς αφετέρου φόβους. «Φοβάται ο Γιάννης το θεριό και το θεριό τον Γιάννη». Αποτυπώνεται ανάγλυφα αυτό στις εκτιμήσεις της Τράπεζας της Αγγλίας. Δυσκολίες στην ανάκαμψη αντιμετωπίζουν και οι χώρες της ΕΕ που εφάρμοσαν αυστηρή δημοσιονομική πολιτική και οι ΗΠΑ που εφάρμοσαν επεκτατική διαχείριση. Αυτό το γεγονός αποδεικνύει χαρακτηριστικά ότι δεν υπάρχει συνταγή διαχείρισης που να μπορεί να ξεπερνά τις αντιφάσεις του καπιταλισμού. Να σημειωθεί πως όλες οι οικονομικές εξελίξεις συνδέονται άμεσα και αλληλοεπηρεάζονται με την πορεία των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων και ανταγωνισμών, όπως αυτοί εκδηλώνονται σε κάθε γωνιά του πλανήτη και ιδιαίτερα στην περιοχή της Ουκρανίας και της Μ. Ανατολής.

 

 

Οι εργαζόμενοι πρέπει να επαγρυπνούν. Η καπιταλιστική οικονομική κρίση οξύνει τους ενδοϊμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς που είναι η μήτρα των πολέμων. Αλλωστε, ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος είναι η άλλη όψη της ιμπεριαλιστικής ειρήνης στην οποία εκκολάπτεται. Η κατάσταση στη Μέση Ανατολή, στην Ουκρανία, χωρίς να υποτιμηθούν οι κόντρες στη Νοτιοανατολική Ασία μεταξύ ΗΠΑ - Κίνας - Ιαπωνίας, αλλά και τα πεδία ανάφλεξης στην Αφρική, δείχνει ότι για την έξοδο από την κρίση αναζητούνται τρόποι «χτυπήματος» των ανταγωνιστών και της αρπαγής όσο το δυνατό μεγαλύτερης λείας στην παγκόσμια οικονομία.

 

Αλλά έχουμε ξαναπεί: «Οταν τσακώνονται τα βουβάλια την πληρώνουν τα βατράχια». Υπάρχει η πείρα της παγκόσμιας κρίσης του 1929 - 1933, της ανάκαμψης μετά το 1933, που οδήγησε γοργά σε νέα κρίση το 1938. Στη συνέχεια ήρθε ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος...

 

Λ.

 

Αναδημοσίευση από το Ριζοσπάστη, 24/8/2014