Εδώ και χρόνια, η επικρατούσα άποψη ήταν ότι οι γάτες εξημερώθηκαν σταδιακά στην Ευρώπη, όταν οι πρώτοι γεωργοί χρειάζονταν ένα φυσικό σύμμαχο ενάντια στα τρωκτικά. Ενίσχυση αυτής της θεωρίας αποτέλεσε η ανακάλυψη ενός τάφου στην Κύπρο το 2004, όπου βρέθηκαν μαζί ένας άνθρωπος και μια γάτα, ηλικίας 9.500 ετών.
Ωστόσο, δύο νέες μελέτες που συνδυάζουν αναλύσεις DNA και σκελετικών χαρακτηριστικών έρχονται να αμφισβητήσουν αυτή την ιδέα. Οι ερευνητές υποστηρίζουν πως η εξημέρωση της γάτας ξεκίνησε πολύ αργότερα και πιθανότατα όχι στη Νεολιθική Ευρώπη, αλλά στη Βόρεια Αφρική.
Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι και η μαζική "καλλιέργεια" γατών
Σύμφωνα με ιστορικά και αρχαιολογικά στοιχεία, οι Αιγύπτιοι είχαν μουμιοποιήσει μέχρι και 70 εκατομμύρια ζώα, μεταξύ αυτών γάτες, μαγκούστες, νυφίτσες και ακόμα και κροκόδειλους, για τελετουργική χρήση.
Για να καλυφθεί αυτή η τεράστια θρησκευτική ζήτηση, φαίνεται πως οι γάτες εκτρέφονταν μαζικά, γεγονός που ενίσχυσε την ανάπτυξη πιο κοινωνικών και ήπιων ζώων. Αυτή η πρώιμη μορφή "επιλογής" θα μπορούσε να είχε θέσει τις βάσεις για την εξημέρωση της σύγχρονης γάτας (Felis catus).
Μάλιστα, η λατρεία της θεάς Μπαστέτ, η οποία απεικονιζόταν αρχικά με κεφάλι λιονταριού και αργότερα με κεφάλι αφρικανικής αγριόγατας, συνέπεσε χρονικά με τη ραγδαία αύξηση των θυσιών γατών, υποδηλώνοντας τη σημασία του ζώου στη θρησκευτική και πολιτιστική ζωή της Αιγύπτου.
Το DNA λέει Αφρική
Ο ζωοαρχαιολόγος Σιν Ντόερτι και η ερευνητική του ομάδα στο Πανεπιστήμιο του Έξετερ, ανέλυσαν οστά από οικόσιτες γάτες και τα συνέκριναν με ευρωπαϊκές και αφρικανικές αγριόγατες. Τα ευρήματα έδειξαν σαφή γενετική συγγένεια με την αφρικανική αγριόγατα (Felis lybica) και όχι με την ευρωπαϊκή εκδοχή της.
Παράλληλα, ο παλαιογενετιστής Μάρκο ντε Μαρτίνο από το Πανεπιστήμιο της Ρώμης ανέλυσε γονιδιώματα 70 αρχαίων γατών από περιοχές της Ευρώπης, της Ανατολίας και της Βόρειας Αφρικής. Το συμπέρασμα ήταν ξεκάθαρο: η εξάπλωση των οικόσιτων γατών ξεκίνησε πολύ αργότερα, γύρω στην πρώτη χιλιετία π.Χ., και όχι στη Νεολιθική εποχή όπως πίστευαν πολλοί.
Ποια ήταν τελικά η πρώτη οικόσιτη γάτα;
Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η μορφολογία της γάτας από τον κυπριακό τάφο, η οποία μοιάζει περισσότερο με την ευρωπαϊκή αγριόγατα παρά με την αφρικανική, γεγονός που θολώνει την εικόνα. Λόγω της κακής διατήρησης του DNA, δεν είναι δυνατόν να εξαχθούν ασφαλή γενετικά συμπεράσματα.
Ωστόσο, η συνολική γονιδιωματική εικόνα δείχνει δύο διακριτά κύματα εξάπλωσης των γατών στη Μεσόγειο: το πρώτο κύμα με άγριες γάτες που ακολούθησαν τα ανθρώπινα ταξίδια και εμπόριο, και ένα δεύτερο με εξημερωμένες γάτες που είχαν πλέον αναπτύξει σταθερά χαρακτηριστικά οικόσιτων ζώων.
Οι γάτες έφτασαν στην Κίνα τον 8ο αιώνα μ.Χ., πράγμα που υποδηλώνει την πολύ πιο πρόσφατη διάδοσή τους σε σχέση με άλλα εξημερωμένα είδη, όπως τα σκυλιά ή τα βοοειδή.
Το μέλλον της έρευνας
Οι επιστήμονες τονίζουν ότι χρειάζονται περισσότερα γενετικά δείγματα από αιγυπτιακές γάτες, τόσο αρχαίες όσο και σύγχρονες, για να επιβεβαιωθεί οριστικά η θεωρία της εξημέρωσης μέσω θρησκευτικής λατρείας. Αν αποδειχθεί κάτι τέτοιο, τότε η γάτα θα είναι το πρώτο ζώο που εξημερώθηκε λόγω πίστης και τελετουργίας, και όχι για χρηστικούς σκοπούς.
Η περίπτωση της γάτας αποδεικνύει πως η εξημέρωση των ζώων δεν ήταν πάντα αποτέλεσμα γεωργικών ή πρακτικών αναγκών κάποιες φορές, η πνευματικότητα και ο πολιτισμός έπαιξαν καθοριστικό ρόλο.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
2ος Πανελλήνιος γραπτός διαγωνισμός: Βγήκε η προκήρυξη - Αιτήσεις από 29/4 έως 14/5
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 7/05
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
