Η Κυριακή, με την οποία ολοκληρώνεται η περίοδος της αποκριάς, η προηγούμενη της Καθαράς Δευτέρας, ήταν για τον τόπο μου, την Θεσσαλία, μέρα αφιερωμένη στη συχώρεση. Βέβαια η συχώρεση ζητούνταν από τους νεότερους με το καθιερωμένο χειροφίλημα και προσφερόταν από τους μεγαλύτερους με την επισήμανση πως το σφάλλειν είναι ανθρώπινο και κανένας δεν είναι αναμάρτητος. Στην πατριαρχική κοινωνία της εποχής – που επιβιώνει δυστυχώς και σήμερα – συνέβαινε συχνά παιδιά θύματα συστηματικής κακοποίησης και γυναίκες καταδικασμένες σε ταπεινώσεις, ξυλοφόρτωμα και σε μόνιμο περιθώριο να ζητούν συχώρεση από τον πάτερ φαμίλιας, τον πατέρα αφέντη, τον εκφραστή της πιο στυγνής και απάνθρωπης εξουσίας και ως προς αυτό η εγκατάλειψη του εθίμου είναι απόλυτα δικαιολογημένη. Οικτρόν ειπειν, το θύμα να ζητά συχώρεση από τον θύτη – σε πάμπολλες τουλάχιστον περιπτώσεις. Σε λίγο βέβαια, με την πορεία που έχουν πάρει τα πράγματα, η ελληνική κοινωνία θα εορτάζει συντονιζόμενη με την ηγέτιδα του ελευθέρου κόσμου τη μέρα των ευχαριστιών, όπως κάνει και σε τόσα άλλα εισηγμένα εξ εσπερίας έθιμα, τυφλά και μιμητικά.
Η συχώρεση όμως είναι μια υπόθεση ζωτική για τον άνθρωπο, όσο και η λειτουργία της κάθαρσης στο αρχαίο Ελληνικό δράμα, που διαπαιδαγωγούσε τον κόσμο με τρόπο ουσιαστικό κι όχι με τον τυφλοσούρτη του διδακτισμού και του εξουσιαστικού απωθημένου, τα οποία σκιάζουν την εκπαιδευτική μας πραγματικότητα. Ανάγκη ψυχική, πνευματική, για να έρθουμε σε κάποιο λογαριασμό με το μέσα μας τέρας και να το περιστείλουμε. Γιατί, αν το αφήσουμε ασύδοτο, όλος μας ο βίος θα σηματοδοτείται από την αλαζονεία, την αδικία και την ασχημία στις άπειρες εκδοχές τους. Λυτρωτική λοιπόν η συχώρεση μας προσγειώνει στη σχετικότητα των πραγμάτων, μας προφυλάσσει δυνητικά από την άτη και μας αποτρέπει από την ύβριν.
Και συνειρμικά αναλογίζομαι την αχανή έκταση της άτης και τους ωκεανούς της ύβρεως που επιφυλάξαμε εμείς, το ανδρικό φύλο, στην αγέραστη ομορφιά, έμπνευση και συγκίνηση αυτού του κόσμου, στη γυναίκα. Είναι η διαρκής τραγωδία του κόσμου μας, η απέραντη αποτυχία και δυστυχία μας το αενάως στους αιώνες του τρόμου και της φρίκης επαναλαμβανόμενο άγος να θέτουμε τη γυναίκα στο περιθώριο της κοινωνικής πραγματικότητας, εξόριστη και περιφρονημένη, ακυρωμένη στη βία και την επιθετική παράκρουση της χρεωκοπημένης ανδροκρατίας. Πολύ εύκολη βέβαια – και ανέξοδη - η φραστική καταδίκη αυτού που έζησε και συνεχίζει να ζει η ανθρωπότητα στο πρόσωπο της γυναίκας από έναν άνδρα, που, όσο κι αν δηλώνει την κατανόησή του και τη συμπάθειά του, από τη στιγμή που δεν βιώνει στο πετσί του αυτό που είναι μοίρα γι΄αυτήν, μάλλον περιορίζεται σε δήλωση αγνών προθέσεων και στο συνηθισμένο ευχολόγιο των άκαπνων και των ουδέτερων.
Όμως πέρα από μια εγκληματική και άδικη πραγματικότητα στη διαδρομή των αιώνων η κατάσταση που χαρακτηρίζει τη θέση της γυναίκας στον κόσμο μας επιβεβαιώνει την φτώχια μας και την καταισχύνη, την αθλιότητα και την ασχήμια, την κόλαση και την αποτελμάτωση μέσα στην οποία κινούμαστε από την αυγή της ιστορίας μέχρι σήμερα. Αλλά ταυτόχρονα και το τρομακτικό έλλειμμα ομορφιάς κι ευτυχίας, αρμονίας κι ισορροπίας με το οποίο έχει συμβιβαστεί ο ανδροκρατικός ναρκισσισμός μας που «ζει και ζένεται με το σκοπό του» (1). Γιατί εν τέλει ο ανθρώπινος βίος ανάπηρος, κατσιασμένος και κακορίζικος, όσο η γυναίκα αφήνεται στο μαρασμό, αντί ν΄ανθίζει και να μοσχοβολά την ευωδιά της ευτυχίας, γίνεται τάφος καταραχλιασμένος και για τους συμπλεγματικούς και ισχυρούς επικυρίαρχους, τους ανόητους φανατικούς της ανδροκρατίας. Αυτούς που φτιάχνονται με τους στρατούς των υποτακτικών και αγοράζουν με τον πλούτο και τη δύναμη υπηρεσίες, δουλικότητα και σκύψιμο και είναι αιώνια καταδικασμένοι να μην εισπράξουν ένα θερμό χαμόγελο συμπάθειας, ένα χάδι που θα πηγάζει από του πάθους, της λατρείας και του δοσίματος τη χάρη, μια καλή κουβέντα αυθορμησίας, την ομορφιά του να μοιράζεσαι με τον διπλανό χαρές και δωρήματα του κόσμου μας. Αυτοί οι Μίδες και οι Κροίσοι θα απολαμβάνουν τα «λίγα γραμμάρια της ευτυχίας» της αγορασμένης στα τόσα παζάρια και θα ζουν «με την οσμή των πτωμάτων» (2)που δημιουργούν στο διάβα της ματαιοσπουδίας τους. Αλλά όλα αυτά αποτελούν γι΄ αυτούς ασήμαντες λεπτομέρειες.
Απέναντι όμως στην θεσμική, πολιτική και κοινωνική ασχημία, με τις οποίες οι αρρενόφρονες αιώνες φιλοδώρησαν τη γυναίκα, ορθώνεται ευτυχώς της Τέχνης ο ναός με τα απαράμιλλα αριστουργήματα. Σ’ αυτά εκδηλώνεται με τόση σφοδρότητα, με τέτοιο πάθος η λατρεία προς τη γυναίκα, που, αν μη τι άλλο, αποτελεί μια ειλικρινή προσπάθεια να αντιρροπηθεί η ντροπή των διακρίσεων, του αποκλεισμού και της απίστευτης ταπείνωσης που υπέστη αυτή διαχρονικά. Μούσες είναι οι θεότητες που συμβολίζουν τις τέχνες, τα γράμματα και τις επιστήμες και όλοι οι άνδρες, που διέπρεψαν σε κάποια απ’ αυτές, την έμπνευση της δημιουργίας στη γυναίκα πρωταρχικά την αποδίδουν. Γυναικεία αύρα, γυναικείο άρωμα, γυναικεία χάρη αποπνέουν τόσες εκπληκτικές δημιουργίες. Γι’ αυτό ο εμμανής λάτρης της γυναίκας Νίκος Καββαδίας της αποδίδει τον υπέρτατο τίτλο τιμής με την εκούσια εκμηδένισή μας μπροστά στο αιώνιο θαύμα της ύπαρξής της: «Εδώ κοντά σου, χρόνια ασάλευτος να μένω/ ως να μου γίνεις Μοίρα, Θάνατος και Πέτρα» (3). Κι ο Νίκος Εγγονόπουλος, αφού την αποθέωσε στους πίνακές του, της αφιέρωσε ίσως τον ωραιότερο ύμνο: « Έχουνε οι γυναίκες π’ αγαπούμε θεία την ουσία/ κι όταν σφιχτά στην αγκαλιά μας/ τις κρατούμε/ με τους θεούς κι εμείς γινόμαστε όμοιοι/ στηνόμαστε ορθοί σαν άγριοι πύργοι/ τίποτε δεν είν’ πια δυνατό να μας κλονίση…(4).
Κι ίσως η πιο ειλικρινής και πειστική αίτηση για συχώρεση μέσα στους απαίσιους αιώνες της κοινωνικής της απαξίωσης να είναι ο ανεξάντλητος θησαυρός της καλλιτεχνικής δημιουργίας, από τον οποίο ξεδιψούν όλοι οι ακραιφνείς λάτρεις της θεότητάς της. « Μέσα στους λαούς τους αληθινά ελεύθερους οι γυναίκες είναι ελεύθερες και λατρεμένες» δογματίζει ο επαναστάτης Saint Just και το λόγο αυτό χρησιμοποιεί ο Εγγονόπουλος ως υπότιτλο στον ύμνο του. Κι αν ο λόγος αυτός μπορεί να αμφισβητηθεί στην γενίκευσή του για τους λαούς, ισχύει στο ακέραιο για όλους εμάς τους αμετανόητους λάτρεις της θεϊκής ομορφιάς που κουβαλά δυνάμει κάθε γυναικείο πλάσμα και πλείστα όσα την ακτινοβολούν και τη διαχέουν δώρημα αθανασίας και ακατάλυτης ευδαιμονίας για τα τυχερά αρσενικά – τα ανόητα άλλα συντονίζονται και ευθυγραμμίζονται στην πλειοδοσία του θράσους, της βίας και της ασχημίας, στο παίγνιο της δύναμης και της κυριαρχίας, στις ενέδρες του πολέμου και του θανάτου.
Κι ας είναι αυτή για μας τους ζαβούς και αιρετικούς της ιστορίας η σπονδή στη γυναικεία θεότητα: «Ας καώ, ας γίνω στάχτη σαν τον Κερέμ, που κάηκε απ’ τον έρωτά του» (5). Κι ακόμα: «Στα μάτια τα ψιχαλιστά πούχει έρωτας καρτέρι/ πόσο μεθύσι μέθυσα ένας θεός το ξέρει!» (6).
---------------------------------------------------------
ΓΙΑΝΝΗΣ ΓΡΥΠΑΡΗΣ: Εστιάδες
ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ: Άξιον εστί
ΝΙΚΟΣ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ: Γυναίκα
ΝΙΚΟΣ ΕΓΓΟΝΟΠΟΥΛΟΣ: Ύμνος δοξαστικός για τις γυναίκες π’ αγαπούμε
ΝΑΖΙΜ ΧΙΚΜΕΤ: Όπως ο Κερέμ
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ: Τα μάτια τα ψιχαλιστά
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 15/5
ΑΣΕΠ: Σε 2 ημέρες ΕΥΚΟΛΟ Online Proficiency χωρίς προφορικά, χωρίς έκθεση
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
