Χρήστος Κάτσικας Υπάρχει μια πλευρά της ειδικής εκπαίδευσης που σπάνια βλέπει το φως της δημοσιότητας — όχι επειδή δεν υπάρχει, αλλά επειδή δύσκολα γίνεται αποδεκτή. Μιλάμε για τις κακές ή επιθετικές συμπεριφορές ορισμένων γονέων απέναντι στους εκπαιδευτικούς των ειδικών σχολείων. Συμπεριφορές που ξεπερνούν το όριο της δικαιολογημένης ανησυχίας και φτάνουν μέχρι τη συκοφαντία, την απειλή, τη λεκτική ή ψυχολογική κακοποίηση.
Πίσω από αυτές τις πράξεις δεν κρύβεται απλώς η οργή ή η υπερευαισθησία ενός γονέα. Συχνά υποβόσκει ο βαθύς, ανείπωτος πόνος της αδυναμίας να αποδεχθεί τη δυσκολία του παιδιού του. Ένας γονιός που νιώθει πως απέτυχε, που δεν αντέχει να αντικρίσει το παιδί του μέσα από τα μάτια της πραγματικότητας, μπορεί —χωρίς καν να το συνειδητοποιεί— να αναζητήσει «ενόχους». Και ο πιο εύκολος στόχος, σε μια κοινωνία που απομυθοποιεί αλλά και απαξιώνει το σχολείο, είναι ο εκπαιδευτικός.
Γονείς αμφισβητούν αποφάσεις ή παιδαγωγικές τακτικές των εκπαιδευτικών, γονείς προσπαθούν να εκβιάσουν αλλαγές, γονείς υπονομεύουν το έργο του εκπαιδευτικού, γονείς χρησιμοποιούν επιθετική, ειρωνική ή απειλητική γλώσσα απέναντι στον εκπαιδευτικό, γονείς που κάνουν επανειλημμένα καταγγελίες ή αναφορές χωρίς ουσιαστική βάση ή καταφεύγουν ακόμα και σε λανθασμένους συλλογισμούς με πολύ επικίνδυνα και απεχθή σενάρια. Αυτές οι συμπεριφορές ξεφεύγουν από το πλαίσιο της λογικής και μπορεί να προκαλέσουν ανεπανόρθωτες ψυχοκοινωνικές συνέπειες σε έναν εκπαιδευτικό.
Παρόλο που κάθε καταγγελία πρέπει να εξετάζεται με σοβαρότητα, αντικειμενικότητα, αμεροληψία, διαφάνεια και τεκμηρίωση, υπάρχει ανησυχία από την εκπαιδευτική κοινότητα για την εργαλειοποίηση του «δικαιώματος της διαμαρτυρίας» και την υπονόμευση του εκπαιδευτικού έργου.
Η εκπαιδευτικός σε ειδικό σχολείο Ευαγγελία - Μαρία Αραχωβίτη μας αποκαλύπτει: «Οι εκπαιδευτικοί φτάνουμε στο σημείο να φοβόμαστε να επισημάνουμε στους γονείς μία δυσκολία που αντιμετωπίζει το παιδί, φοβόμαστε να ανοίξουμε διάλογο με τους γονείς, φοβόμαστε να συζητήσουμε για αποκλίνουσα συμπεριφορά, φοβόμαστε να διερευνήσουμε σαν σχολική μονάδα τυχόν αλλαγές στη συμπεριφορά ενός μαθητή γιατί μπορεί να βρεθούμε κατηγορούμενοι. Να πρέπει να απολογηθούμε για προθέσεις που δεν είχαμε ποτέ, για λόγια που δεν ειπώθηκαν με αυτό τον τρόπο, για καταστάσεις που παρουσιάζονται διαστρεβλωμένες, για μία απλή παρατήρηση ή επισήμανση ή παρέμβαση ή παιδαγωγική στάση που παρερμηνεύεται ως προσβολή, απομόνωση ή βία».
Η εμπιστοσύνη έχει αντικατασταθεί από καχυποψία, η επικοινωνία από επίθεση και η διάθεση συνεργασίας από την ανάγκη επιβολής και ένας εκπαιδευτικός που μετατρέπεται σε αποδιοπομπαίο τράγο.
«Δέχθηκα τηλεφώνημα από γονέα που ζητούσε αλλαγή τάξης για το παιδί του – όχι επειδή δεν συνεργαζόμουν αλλά επειδή του είπαμε ότι χρειάζεται συμπληρωματική υποστήριξη. Ο γονιός το ερμήνευσε ως «έλλειψη προσπάθειας» της τάξης» σημειώνει η εκπαιδευτικός Μ.Κ με 17 χρόνια υπηρεσίας σε ειδικό σχολείο στην Αττική.
«Σε ειδικό σχολείο, όταν ένα παιδί δεν ανταποκρίνεται όπως όλα τα άλλα, ορισμένοι γονείς θεωρούν ότι ο εκπαιδευτικός «δεν κάνει σωστά τη δουλειά του». Και ξεκινούν οι κατηγορίες. Το παιδί γίνεται το θύμα, ο εκπαιδευτικός ο φταίχτης. Κι εγώ μένω εκτεθειμένος» επισημαίνει εκπαιδευτικός σε Ειδικό σχολείο στη Θεσσαλονίκη.
Αυτές οι μαρτυρίες δείχνουν πως δεν πρόκειται απλά για μεμονωμένα περιστατικά, αλλά για ένα σύμπτωμα ευρύτερου προβλήματος — της σχέσης σχολείου-οικογένειας και του πλαισίου της ειδικής αγωγής.
Παράλληλα πάρχουν συχνές καταγγελίες για ελλείψεις, συγχωνεύσεις, και «επικίνδυνες» συνθήκες στα σχολεία της Ελλάδας, και ειδικότερα στα σχολεία της ειδικής αγωγής.
Αυτό υποδηλώνει πως το σχολικό περιβάλλον (ειδικά στην ειδική αγωγή) είναι δυσχερές και αυτό με τη σειρά του μπορεί να ευνοεί την έξαρση επιθετικών συμπεριφορών από φορείς του (γονείς, μαθητές) επειδή οι προσδοκίες δεν εκπληρώνονται.
Ο γονεϊκός ναρκισσισμός και η ψευδαίσθηση του «ειδικού»
Ορισμένοι γονείς λειτουργούν μέσα σε ένα πλαίσιο που οι ειδικοί ονομάζουν «γονεϊκό ναρκισσισμό». Πρόκειται για την ψευδαίσθηση ότι η επιτυχία ή η αποτυχία του παιδιού αντανακλά άμεσα στην προσωπική τους αξία. Έτσι, αν το παιδί δυσκολεύεται, τότε «φταίει» κάποιος άλλος — συνήθως ο δάσκαλος. Στην πράξη, ο γονιός αρνείται να ακούσει οποιαδήποτε παιδαγωγική ή ψυχολογική παρατήρηση, θεωρώντας πως γνωρίζει το παιδί του καλύτερα από όλους. Η υπερπροστατευτικότητα μετατρέπεται σε αμυντικό μηχανισμό, και η συνεργασία σε αντιπαλότητα.
Μπορεί να μεταφέρει θυμό, ενοχές ή ντροπή μέσα από ένα γραπτό «παράπονο» που μετατρέπεται σε ψυχολογική βία απέναντι σε ανθρώπους που έχουν επιλέξει να υπηρετούν ένα δύσκολο και απαιτητικό έργο.
Οι ψευδείς ή καταχρηστικές καταγγελίες δεν αποτελούν απλώς πράξη άδικη· είναι πράξη διαλυτική. Καταστρέφουν την εμπιστοσύνη ανάμεσα σε σχολείο και οικογένεια, και κυρίως πλήττουν τον ίδιο τον εκπαιδευτικό, ο οποίος βρίσκεται ξαφνικά σε θέση κατηγορουμένου, χωρίς να έχει φταίξει. Ένας παιδαγωγός που προσφέρει καθημερινά με κόπο, συχνά χωρίς υποστήριξη ή ψυχολογική φροντίδα, μπορεί να καταρρεύσει ψυχικά υπό το βάρος τέτοιων επιθέσεων.
Όταν το σχολείο χρειάζεται ασπίδα, όχι στόχο
Η ειδική εκπαίδευση είναι, από τη φύση της, ένας χώρος βαθιά ανθρώπινος, αλλά και εύθραυστος. Οι εκπαιδευτικοί των ειδικών σχολείων δεν είναι γραφειοκράτες — είναι φάροι υπομονής, γέφυρες επικοινωνίας, σιωπηλοί συνοδοιπόροι των παιδιών και των οικογενειών τους. Όταν, όμως, αυτοί οι άνθρωποι στοχοποιούνται, το σχολείο χάνει την καρδιά του.
Η σχέση γονέα–εκπαιδευτικού στα ειδικά σχολεία θα έπρεπε να είναι συμμαχία, όχι μάχη. Όταν ο γονιός καταφέρει να δει τον εκπαιδευτικό όχι ως αντίπαλο αλλά ως συνοδοιπόρο, τότε ανοίγει ο δρόμος για την πραγματική πρόοδο του παιδιού. Γιατί, τελικά, αυτό που χρειάζεται περισσότερο κάθε παιδί δεν είναι ούτε ο θυμός ούτε η αμφισβήτηση — είναι μια ενωμένη, ήρεμη και φωτεινή ανθρώπινη αλυσίδα που να το στηρίζει με πίστη, γνώση και αγάπη.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Προσκλητήριο Προσλήψεων Εκπαιδευτών Ενηλίκων: Αφορά όλα τα πτυχία ΑΕΙ-ΤΕΙ
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 7/11
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
