Χρήστος Κάτσικας Τις σχολικές χρονιές 2022/23, 2023/24 και 2024/25 εργάστηκαν ετησίως από 40.000 έως 50.000 αναπληρωτές στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Οι περισσότεροι μετακινήθηκαν εκατοντάδες χιλιόμετρα, με ίδια έξοδα, με αβέβαιο ωράριο και συχνά σε δύο ή τρία σχολεία, ανάλογα με την ειδικότητα.
Αυτή η συνεχής μετακίνηση δεν είναι απλώς εργασιακή ανισορροπία. Είναι παιδαγωγική πληγή.
Ο εκπαιδευτικός που δεν έχει χρόνο να σταθεί, να γνωρίσει τα παιδιά, να χτίσει εμπιστοσύνη, δεν μπορεί να καλλιεργήσει σχέση μάθησης.
Το σχολείο γίνεται ένα «συνεργείο κάλυψης ωρών», όχι χώρος δημιουργίας.
«Φτάνω σε σχολείο και με ρωτούν αν είμαι η νέα της Πληροφορικής ή της Θεατρικής Αγωγής. Δεν ξέρουν καν πώς με λένε», λέει ο Νίκος, αναπληρωτής μουσικός.
Η περιπλάνηση αυτή γεννά εξουθένωση, αλλά και μια βαθύτερη αποξένωση: ο δάσκαλος παύει να αισθάνεται μέλος μιας κοινότητας, γίνεται επισκέπτης σε ένα σύστημα που αλλάζει πρόσωπο κάθε Σεπτέμβρη.
Η στελέχωση με «κινητές δεξαμενές» αναπληρωτών, η μερική απασχόληση μέσω προγραμμάτων ΕΣΠΑ και η διαρκής ανακατανομή ωρών συνθέτουν το νέο μοντέλο.
Ο εκπαιδευτικός δεν είναι πια ο «δάσκαλος της τάξης», αλλά ο «πόρος» ενός συστήματος που χρειάζεται ευελιξία.
Ένα μοντέλο που θυμίζει περισσότερο λογιστική διαχείριση παρά παιδαγωγική μέριμνα.
Οι συνέπειες στην εκπαίδευση των παιδιών
Η αλήθεια είναι απλή: οι συνθήκες εργασίας των εκπαιδευτικών είναι και συνθήκες μάθησης των μαθητών.
Όταν ο εκπαιδευτικός είναι κουρασμένος, κακοπληρωμένος, αβέβαιος, τότε η ποιότητα της διδασκαλίας φθίνει.
Η εκπαιδευτική ανισότητα μεγαλώνει, καθώς τα πιο απομακρυσμένα και κοινωνικά ευάλωτα σχολεία στελεχώνονται τελευταία — με ανθρώπους που συχνά φεύγουν πριν καν προλάβουν να ριζώσουν.
Μαρτυρίες από το 2025
«Φεύγω από το σπίτι μου στη Θεσσαλονίκη στις 4:30 το πρωί για να προλάβω το λεωφορείο για την Πιερία. Τελειώνω στις 3 το μεσημέρι, γυρνώ σπίτι στις 6. Όλο αυτό για 1.000 ευρώ το μήνα.» σημειώνει η Μαρία, φιλόλογος αναπληρώτρια, 5 χρόνια υπηρεσίας.
«Σε κάθε σχολείο που υπηρετώ, τα παιδιά με ρωτούν κάθε Ιούνιο: “Κυρία, θα είστε του χρόνου εδώ;” Και δεν έχω απάντηση. Αυτό είναι το πιο δύσκολο.» επισημαίνει η Ελένη, δασκάλα Δημοτικού.
Ο εκπαιδευτικός που «παραδίδει» ώρες, όπως ο διανομέας παραδίδει παραγγελίες. Όχι γιατί το θέλει, αλλά γιατί το σύστημα τού ζητά να λειτουργεί με όρους λογιστικής κάλυψης ωρών και όχι παιδαγωγικής ουσίας.
Σήμερα, η εικόνα αυτή έχει μεταφερθεί και στις ψηφιακές πλατφόρμες: το «MySchool» και το «edulabs» υπολογίζουν τη διδασκαλία με λεπτομέρεια, όπως μια εφαρμογή υπολογίζει δρομολόγια διανομής. Έτσι η εκπαίδευση μετατρέπεται σταδιακά σε «υπηρεσία», κι ο δάσκαλος σε “service provider”.
Κι όμως, μέσα σ’ αυτή την κόπωση υπάρχει μια αντοχή που συγκινεί. Οι «νομάδες του μαυροπίνακα» παραδίδουν μαθήματα ζωής — όχι μόνο στους μαθητές, αλλά και στην ίδια την κοινωνία.
Με αυτοσχέδια μέσα, με ενέργεια, με ευρηματικότητα, κρατούν το δημόσιο σχολείο όρθιο.
Χωρίς σταθερό μισθό, χωρίς σταθερή τάξη, αλλά με σταθερό ιδανικό: την πίστη ότι η εκπαίδευση αλλάζει ζωές.
Η κοινωνία οφείλει να τους δει όχι ως προσωρινούς υπαλλήλους, αλλά ως μόνιμους φρουρούς της παιδείας.
Και το Υπουργείο Παιδείας να αντιληφθεί πως κανένα ψηφιακό εργαλείο, κανένα σύστημα «κινητικότητας», δεν μπορεί να αντικαταστήσει τη θερμή, σταθερή σχέση δασκάλου και μαθητή.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 28/10
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
