Μιχάλης Τσιλιβάκος Η ψήφιση του νόμου 5094/2024, που ανοίγει τον δρόμο για την ίδρυση παραρτημάτων αναγνωρισμένων μη κρατικών πανεπιστημίων στην Ελλάδα, έχει προκαλέσει έντονες συζητήσεις στην ακαδημαϊκή κοινότητα.
Στο πλαίσιο της στρογγυλής τράπεζας «Ιδιωτικά Πανεπιστήμια: Το νέο τοπίο στην ανώτατη εκπαίδευση», που διοργάνωσε το φοιτητικό περιοδικό «Νομικός Παλμός» του ΕΚΠΑ, τρεις πανεπιστημιακοί και νομικοί ανέλυσαν από διαφορετικές οπτικές τη νέα πραγματικότητα: ο Πάνος Λαζαράτος, ο Γιώργος Κυριακόπουλος και ο Τάσος Αβραντίνης.
«Είμαι υπέρ των ιδιωτικών Πανεπιστημίων – Να διασφαλίζεται ότι τα μαθήματα δεν γίνονται σε “κοτέτσια”», δηλώνει ο Πάνος Λαζαράτος. «Το σύστημα των Πανελληνίων μετατρέπεται σε αριστοκρατικό με βάση το χρήμα», επισημαίνει ο Γιώργος Κυριακόπουλος. «Η Ελλάδα ήταν ένα γαλατικό χωριό στην ανώτατη εκπαίδευση», τονίζει ο Τάσος Αβραντίνης.
Πάνος Λαζαράτος: «Δεν είμαι εναντίον των ιδιωτικών πανεπιστημίων – Είμαι υπέρ της τήρησης του Συντάγματος»
Ο καθηγητής Διοικητικού Δικαίου του ΕΚΠΑ, Πάνος Λαζαράτος ξεκαθάρισε από την αρχή: «Δεν είμαι αντίθετος με τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, υπογραμμίζοντας ότι όσο περισσότερη παιδεία υπάρχει, τόσο το καλύτερο».
Όπως είπε, «προσωπικά δεν είμαι καθόλου εναντίον των ιδιωτικών πανεπιστημίων, ούτε καμιάς μορφής παιδείας. Αντιθέτως, όσο περισσότερη παιδεία υπάρχει, τόσο περισσότεροι επιστήμονες – τόσο το καλύτερο».
«Ασφαλώς δεν θα πω κατά του νόμου γιατί δεν έχω κανένα λόγο να μιλήσω κατά του νόμου ούτε κατά των ιδιωτικών πανεπιστημίων. Ό,τι είχαμε να πούμε για το νόμο τα είπαμε στο Συμβούλιο της Επικρατείας.
Να πω εκ των προτέρων ότι προσωπικά δεν είμαι διόλου εναντίον των ιδιωτικών πανεπιστημίων γενικά και δεν είμαι εναντίον καμιάς μορφής παιδείας. Αντιθέτως όσο περισσότερη παιδεία τόσο περισσότεροι επιστήμονες τόσο καλύτερο με τις επιφυλάξεις του προέδρου αλλά αυτό είναι επαγγελματικό. Όσο περισσότερη παιδεία τόσο καλύτερο», πρόσθεσε.
Ωστόσο, έθεσε δύο αδιαπραγμάτευτες αρχές: Η αυστηρή τήρηση του Συντάγματος – «γι’ αυτό και κατέθεσα αίτηση ακυρώσεως μόνος μου, ώστε να είμαι σίγουρος ότι θα πω όσα πιστεύω» και η ύπαρξη υψηλού επιπέδου εποπτείας: «Τα ιδιωτικά πανεπιστήμια πρέπει να λειτουργούν υπό ένα αυστηρό πλαίσιο ελέγχου, που θα διασφαλίζει ποιότητα και ακαδημαϊκή ελευθερία», σημείωσε.
«Να μη γίνεται το μάθημα σε κοτέτσι»
Ο καθηγητής εξήγησε ότι η εποπτεία πρέπει να αφορά τρεις κρίσιμους τομείς:
Το πρόγραμμα σπουδών, που οφείλει να έχει σαφές ακαδημαϊκό αντικείμενο.
Τις εγκαταστάσεις, «ώστε – όπως χαρακτηριστικά είπε – να μη γίνεται το μάθημα σε κοτέτσι».
Το διδακτικό προσωπικό, που πρέπει να πληροί υψηλά επιστημονικά και επαγγελματικά πρότυπα.
Τόνισε ακόμη ότι η ΕΘΑΑΕ δεν μπορεί να δίνει πιστοποιήσεις «υπό όρους ή αιρέσεις», αλλά μόνο όταν τα προγράμματα είναι πλήρως αναγνωρισμένα (validation) τόσο από το μητρικό ίδρυμα όσο και από τις ελληνικές αρχές.
«Αμφίβολη ποιότητα προγραμμάτων – Τρία διαφορετικά προγράμματα»
Ο καθηγητής έκανε λόγο για «προβληματικά προγράμματα σπουδών» που έχουν δημοσιευθεί σε ιστοσελίδες ορισμένων πανεπιστημίων. «Αυτό που έχει αναρτηθεί στην ιστοσελίδα ενός πανεπιστημίου δεν έχει καμία σχέση με το πρόγραμμα που δόθηκε στην ΕΘΑΑΕ. Κινδυνεύουμε να έχουμε τρία διαφορετικά προγράμματα – αυτό της ιστοσελίδας, αυτό που κατατέθηκε με την αίτηση και αυτό που τελικά εξετάζεται από την Αρχή», επεσήμανε.
Και τόνισε ότι «σε ορισμένα προγράμματα Νομικής απουσιάζει πλήρως το Διοικητικό Δίκαιο ή η Διοικητική Δικονομία, γεγονός που θέτει υπό αμφισβήτηση την ποιότητα των σπουδών».
«Οι διορθώσεις δεν μπορούν να γίνονται στο δρόμο»
«Δεν μπορεί η λειτουργία μιας σχολής να ξεκινήσει αν το πρόγραμμα δεν έχει εγκριθεί στο σύνολό του. Ούτε με αστερίσκους, ούτε με όρους ή αιρέσεις», δήλωσε, επιμένοντας πως κάθε τροποποίηση απαιτεί νέα αναγνώριση από το μητρικό ίδρυμα, σύμφωνα με το άρθρο 140 του νόμου.
Κλείνοντας, άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο νέας αίτησης ακυρώσεως στο ΣτΕ, «προς όφελος των ίδιων των ιδιωτικών πανεπιστημίων», όπως είπε χαρακτηριστικά: «Πρέπει να ξεκινήσουν σωστά, με απόλυτη διαφάνεια, ώστε το επίπεδο να είναι υψηλό και να κλείσουν τα στόματα όσων δεν πιστεύουν στην ιδιωτική παιδεία».
Γιώργος Κυριακόπουλος (Καθηγητής Διεθνούς Δικαίου ΕΚΠΑ): «Το σύστημα των Πανελληνίων μετατρέπεται σε αριστοκρατικό με βάση το χρήμα»
Ο Αναπληρωτής Καθηγητής Διεθνούς Δικαίου του ΕΚΠΑ, Γιώργος Κυριακόπουλος, ανέλυσε τον αντίκτυπο του νόμου 5094/24 και μίλησε με σαφήνεια για τον κίνδυνο δημιουργίας δύο κόσμων στην ελληνική ανώτατη εκπαίδευση.
«Όλοι αναλαμβάνουν τις ευθύνες τους. Οι φοιτητές αναλαμβάνουν τις ευθύνες τους. Εμείς αναλαμβάνουμε τις δικές μας ευθύνες και θα κριθούμε και η αγορά θα αναλάβει τις δικές της ευθύνες», τόνισε.
Αναφέρθηκε στη 12η Ιουλίου 2019, όταν καταργήθηκε ο νόμος για τη Νομική Πατρών: «Η 12/7/2019 είναι μία σημαντική ημερομηνία γιατί τότε ο υπουργός Παιδείας ανακοίνωσε την κατάργηση της ίδρυσης της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Πατρών, δηλώνοντας ότι η χώρα μας έχει χιλιάδες άνεργους δικηγόρους – δεν χρειάζεται τέταρτη νομική σχολή».
Ο Κυριακόπουλος επεσήμανε τη διαχρονική πολιτική περιορισμού εισαγωγής στα δημόσια ΑΕΙ και συνέδεσε τη νέα πραγματικότητα με την οικονομική ανισότητα.
«Η φοίτηση στις ιδιωτικές σχολές θα γίνεται με κριτήριο την καταβολή των διδάκτρων. Άρα αυτόματα το δημοκρατικό σύστημα των Πανελληνίων μετατρέπεται σε ένα αριστοκρατικό σύστημα με βάση το χρήμα».
«Δύο κόσμοι στην ελληνική ανώτατη εκπαίδευση»
«Δημιουργούνται πλέον στην Ελλάδα δύο διαφορετικοί κόσμοι: Ο κόσμος των Πανελληνίων εισαγωγικών εξετάσεων που απευθύνεται σε όλες τις κοινωνικές τάξεις. Και ο κόσμος όπου οι πόρτες είναι ανοιχτές αρκεί να έχεις τα χρήματα να πληρώσεις».
Ο ίδιος σχολίασε ότι τα προγράμματα ορισμένων ιδιωτικών νομικών παραρτημάτων είναι «μάλλον φτωχά», με μόλις τέσσερα μαθήματα ανά εξάμηνο, υπολειπόμενα σημαντικά του προγράμματος της Νομικής Αθηνών.
Αναφέρθηκε και στο παράδειγμα του Harvard, λέγοντας «πώς θα έρθει το Harvard στην Ελλάδα; Ο προϋπολογισμός του φέτος είναι 6,8 δισ. δολάρια. Πρέπει να έρθει όλη η υποδομή, αλλιώς δεν έχει νόημα».
Και συνέχισε, «η παιδεία στον δεύτερο κόσμο είναι προϊόν, είναι πώληση, δεν είναι παιδεία. Φοβούμαι ότι αν δεν έρθουν πανεπιστήμια τεράστιου κύρους, τα ιδρύματα που θα εξελιχθούν θα είναι υποπροϊόντα».
Τάσος Αβραντίνης: «Η Ελλάδα ήταν ένα “γαλατικό χωριό” στην ανώτατη εκπαίδευση»
Ο δικηγόρος και πρόεδρος του Ινστιτούτου Δημοσιονομικών και Οικονομικών Μελετών, Τάσος Αβραντίνης, υπερασπίστηκε με σθένος τη συνταγματικότητα και την αναγκαιότητα του νέου νόμου, χαρακτηρίζοντας την Ελλάδα «μοναδική εκπαιδευτική ιδιαιτερότητα μαζί με την Κούβα».
«Η Ελλάδα ήταν ένα “γαλατικό χωριό” στην ανώτατη εκπαίδευση, μία από τις ελάχιστες χώρες παγκοσμίως που δεν επέτρεπαν ιδιωτικά πανεπιστήμια. Η χώρα μας έχει το μεγαλύτερο ποσοστό φοιτητών στο εξωτερικό, περίπου 40.000», σημείωσε.
Ο ίδιος επεσήμανε ότι η μεταρρύθμιση θα αποφέρει 10,2 δισ. ευρώ σε πέντε χρόνια, 2 δισ. κρατικά έσοδα και 73.500 νέες θέσεις εργασίας, ενισχύοντας το ΑΕΠ κατά 0,7% στην πρώτη πενταετία.
«Η ερμηνεία των διατάξεων του Συντάγματος δεν μπορεί να είναι στατική. Οφείλει να προσαρμόζεται στις διαρκώς μεταβαλλόμενες συνθήκες», ανέφερε.
«Η Ελλάδα εκπαιδευτική ιδιαιτερότητα – Μοναδική μαζί με την Κούβα»
«Η Ελλάδα αποτελούσε μια παγκόσμια εκπαιδευτική ιδιαιτερότητα, όντας η μόνη χώρα μαζί με την Κούβα που δεν είχε επιτρέψει τη λειτουργία ιδιωτικών πανεπιστημίων – ακόμα και στη Βόρεια Κορέα έχει ιδρυθεί καθολικό ιδιωτικό πανεπιστήμιο», είπε χαρακτηριστικά.
Αναφέρθηκε επίσης στην ΕΘΑΑΕ, υπογραμμίζοντας πως «έκανε τη δουλειά της με περισσότερη αυστηρότητα από όσο θα έπρεπε», σημειώνοντας ότι «είναι αδύνατο η διοίκηση να απορρίπτει αίτηση για ένα λάθος – πρόκειται για ζήτημα χρηστής διοίκησης και κράτους δικαίου».
«Το κέρδος είναι η κινητήριος δύναμη της ζωής των ανθρώπων»
Ο Αβραντίνης υπερασπίστηκε την οικονομική διάσταση της εκπαίδευσης: «Η ύπαρξη διαφορετικών διδάκτρων δείχνει ότι η αγορά λειτουργεί. Η επιδίωξη του κέρδους στην εκπαίδευση είναι βασική επιδίωξη. Το κέρδος είναι η κινητήριος δύναμη της ζωής των ανθρώπων».
Κατέληξε με αναφορά στη τεχνητή νοημοσύνη και το μέλλον των επαγγελμάτων, λέγοντας: «Οι φοιτητές πρέπει να ασχοληθούν με την τεχνητή νοημοσύνη, καθώς υπάρχει μεγάλη πιθανότητα σε 10 χρόνια να μην υπάρχει το δικηγορικό επάγγελμα και να λειτουργούν “robo-advisor”».
Και ολοκλήρωσε, σημειώνοντας ότι «ο καταναλωτής δεν πρέπει να δαιμονοποιείται. Είναι το πιο ανοικτίρμων ον στην ανθρώπινη ιστορία και αυτό που έχει βοηθήσει τους πάντες να γίνονται καλύτεροι».
Η συζήτηση στον “Νομικό Παλμό” κατέδειξε τη βαθιά θεσμική, ιδεολογική και πρακτική διάσταση του θέματος των Μη Κρατικών ΑΕΙ.
Από τη συνταγματική προσέγγιση Λαζαράτου, τη θεσμική κριτική του Γιώργου Κυριακόπουλου, έως την φιλελεύθερη υπεράσπιση του Τάσου Αβραντίνη, διαφαίνεται ότι η νέα εποχή στην ανώτατη εκπαίδευση της χώρας έχει μόλις ξεκινήσει - και θα κριθεί όχι μόνο από τον νόμο, αλλά από την πράξη.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 24/10
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
