Η ανακοίνωση των βάσεων εισαγωγής στα Πανεπιστήμια επαλήθευσε κάτι που πια το ξέραμε: οι μαθήτριες και οι μαθητές απαξιώνουν τις λεγόμενες καθηγητικές σχολές και δεν τις επιλέγουν. Το αποτέλεσμα είναι να κατρακυλούν οι βάσεις και να εισάγονται στις φιλολογίες και στα Τμήματα μαθηματικών, φυσικών κ.ά, μετριότατοι μαθητές, αυτοί που «επιτυγχάνουν» μια βαθμολογία λίγο πάνω, λίγο κάτω από το 10. Ελάχιστοι είναι οι μαθητές και οι μαθήτριες που αγαπούν τα συγκεκριμένα γνωστικά αντικείμενα, τα μελετούν αποτελεσματικά και ονειρεύονται κάποτε να τα διδάξουν και οι ίδιοι. Είναι επιτακτικό πλέον η Πολιτεία να αντικρύσει κατάματα και να αντιμετωπίσει ένα πρόβλημα που διαβρώνει απειλητικά τα θεμέλια της εκπαίδευσης.
Δεν χρειάζεται να μειωθούν δραματικά οι εισακτέοι στα Τμήματα αυτά. Αρκεί η μείωση που, καλώς ή κακώς, έχει ήδη επιφέρει η Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής. Σημασία έχει να αναβαθμιστούν αφενός οι σπουδές των μελλουσών καθηγητριών και μελλοντικών καθηγητών, και αφετέρου να γίνει περισσότερο δελεαστικό το επάγγελμά τους.
Ως προς το πρώτο:
Ίδρυση καθηγητικών κατευθύνσεων σε επίπεδο Σχολής
Παράδειγμα: Κάθε διακριτό Τμήμα των Φιλοσοφικών Σχολών (Φιλολογικά, Ιστορικά-Αρχαιολογικά, Φιλοσοφικά, Παιδαγωγικά Τμήματα κ.λπ.) προσφέρει ένα συνεκτικό τριετές πρόγραμμα σπουδών στο οικείο του γνωστικό αντικείμενο. Αφού οι φοιτητές και οι φοιτήτριες το ολοκληρώσουν (και μόνον τότε), επιλέγουν:
- είτε σε επίπεδο Τμήματος μια ετήσια ειδίκευση (πχ. Νεοελληνική Φιλολογία, Γλωσσολογία, Αρχαιολογία, Λατινική Φιλολογία…), όπως περίπου συμβαίνει σήμερα (εννοείται ότι τα Τμήματα μπορούν να οργανώσουν την παροχή ειδίκευσης όπως κρίνουν καλύτερα, πχ. δύο έτη γενικών μαθημάτων και δύο έτη μαθημάτων ειδίκευσης).
- είτε σε επίπεδο Σχολής ΔΙΕΤΗ καθηγητική κατεύθυνση που οδηγεί σε ενσωματωμένο μεταπτυχιακό δίπλωμα (integrated master) -γιατί μόνο τα πολυτεχνεία να έχουν αυτό το προνόμιο; Για τη δυνατότητα επιλογής της καθηγητικής κατεύθυνσης μπορούν να υπάρχουν προαπαιτούμενα, όπως το να έχει ολοκληρώσει ο υποψήφιος καθηγητής τον τριετή κύκλο σπουδών στο γνωστικό αντικείμενο με μια αυξημένη βαθμολογία, π.χ. 7,5.
Το πρώτο έτος της καθηγητικής κατεύθυνσης θα αφιερώνεται στην συμπλήρωση των γνώσεων που απαιτούνται για έναν φιλόλογο τάξης στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (ΠΕ2): οι ιστορικοί θα διδάσκονται περισσότερα αρχαία και νέα ελληνικά, οι των κλασικών σπουδών θα διδάσκονται ιστορία και φιλοσοφία, οι φιλόσοφοι θα συμπληρώνουν τις γνώσεις τους σε άλλα γνωστικά πεδία που θεραπεύονται στις Φιλοσοφικές Σχολές. Έτσι θα είναι πιο έτοιμοι να αναλάβουν στα σχολεία και εκείνα τα μαθήματα που σήμερα τα διδάσκουν, χωρίς να τα έχουν ποτέ διδαχθεί (πολλοί καθηγητές ΠΕ2 αρχίζουν σήμερα να διδάσκουν αρχαία ελληνικά με βάση ό,τι θυμούνται από το Λύκειο). Έτσι, θα ανακτηθεί σε κάποιο βαθμό και η ολιστική γνώση που χάθηκε όταν τριχοτομήθηκαν οι Φιλοσοφικές Σχολές.
Το δεύτερο έτος της καθηγητικής κατεύθυνσης θα αφιερώνεται στην ουσιαστική Πρακτική Άσκηση σε σχολεία (σήμερα η πρακτική άσκηση εξαντλείται σε ευάριθμες παρακολουθήσεις μαθημάτων και στην ανάληψη ελάχιστων ωρών διδασκαλίας από τον ασκούμενο φοιτητή). Οι μέλλοντες καθηγητές και οι μέλλουσες καθηγήτριες θα εντρυφούν στη διδακτική και την παιδαγωγική με την ευθύνη των Παιδαγωγικών Τμημάτων, ενώ θα έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν εκ του σύνεγγυς τη σχολική ζωή, ενταγμένοι/ες για έναν ολόκληρο χρόνο στη μάχη της καθημερινής διδασκαλίας και μάθησης. Οπωσδήποτε, θα χρειαστούν και την καθοδήγηση ενός μέντορα καθηγητή της μέσης εκπαίδευσης, αυξημένων προσόντων και μεγάλης διδακτικής εμπειρίας, ο οποίος θα λειτουργήσει καθοδηγητικά στα πρώτα τους διδακτικά βήματα.
Με την επιτυχή ολοκλήρωση της πρακτικής άσκησης και τη σύμφωνη γνώμη του μέντορά τους οι υποψήφιοι θα παίρνουν τη διδακτική επάρκεια και το δικαίωμα διορισμού στη Μέση Εκπαίδευση. Η απόκτηση της διδακτικής επάρκειας δεν μπορεί να είναι αυτονόητη για όλους (όπως πχ. οι γιατροί και οι νομικοί περνούν από εξετάσεις για την απόκτηση άδειας άσκησης επαγγέλματος). Κάτι αντίστοιχο με τις Φιλοσοφικές μπορούν να προσφέρουν σε μαθηματικούς, φυσικούς, βιολόγους και χημικούς οι δικές τους Σχολές· το ίδιο και οι Σχολές Νομικών, Κοινωνικών και Οικονομικών Επιστημών.
Ως προς το δεύτερο:
Απαραίτητη είναι η οικονομική αναβάθμιση των καθηγητών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης που θα έχουν αποκτήσει το integrated master της καθηγητικής και τη διδακτική επάρκεια. Συγχρόνως, πρέπει να προχωρήσει ο εξορθολογισμός του συστήματος προσλήψεων των αναπληρωτών και μονίμων με ενισχυμένη μοριοδότηση της εντοπιότητας και αυξημένους διορισμούς, ώστε να μειωθούν οι περιφερόμενοι ανά την επικράτεια καθηγητές.
Οπωσδήποτε, η εφαρμογή ενός συστήματος σαν και αυτό δεν μπορεί να γίνει άμεσα αλλά σε ικανό βάθος χρόνου. Αφενός, θα πρέπει οι λεγόμενες καθηγητικές σχολές να ετοιμάσουν τα αντίστοιχα προγράμματα σπουδών, να φοιτήσουν και να αποφοιτήσουν οι πρώτοι καθηγητές με το integrated master και την πιστοποίηση διδακτικής επάρκειας. Στο ενδιάμεσο χρονικό διάστημα θα πρέπει να απορροφηθούν όσοι αναπληρωτές συσσώρευσαν μετά κόπων και εξόδων διδακτική πείρα, μεταπτυχιακά, επιμορφώσεις και πιστοποιήσεις, οργώνοντας την επικράτεια και στηρίζοντας το εκπαιδευτικό μας σύστημα (με ισχνούς μισθούς). Παράλληλα, θα πρέπει να προσφερθεί και η δυνατότητα σε ήδη αποφοίτους των συγκεκριμένων Σχολών να αποκτήσουν εκ των υστέρων τη διδακτική επάρκεια μέσω της επιτυχούς παρακολούθησης ενός αντίστοιχου μεταπτυχιακού διετούς διάρκειας.
Είναι πλέον ξεκάθαρο ότι καθηγητές στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση δεν μπορεί να γίνονται όλοι οι απόφοιτοι των λεγόμενων καθηγητικών σχολών, αλλά μόνο όσοι αγαπούν τη διδασκαλία, είναι αποφασισμένοι να μοχθήσουν για περαιτέρω θεωρητικές γνώσεις και διδακτικές δεξιότητες και τελικά πιστοποιούνται ως προς αυτές. Μόνο μέσα από ένα τέτοιο σύστημα μπορούν να αξιοποιηθούν τα πλούσια πορίσματα της παιδαγωγικής επιστήμης και να εμπεδωθούν στην πράξη καινοτόμες διδακτικές μέθοδοι.
Δεν είναι δυνατόν πια να καταλήγουν στα σχολεία πτυχιούχοι που κομίζουν απλώς την παθητική εμπειρία της διάλεξης από καθέδρας, της διδακτικής δηλαδή μεθόδου που εξακολουθεί να κυριαρχεί στην πανεπιστημιακή διδασκαλία. Όντως τα πανεπιστημιακά μας τμήματα παρέχουν άφθονες και ποιοτικές γνώσεις στα οικεία τους επιστημονικά πεδία, θεωρώντας ότι αρκούν αυτές για να γίνει κανείς καθηγητής. Δυστυχώς η θεώρηση αυτή είναι παρωχημένη και δεν ισχύει. Θα πρέπει, επομένως, να γίνουν οι απαραίτητες στοχαστικές προσαρμογές στα ακαδημαϊκά προγράμματα σπουδών, ώστε να έχουμε στο μέλλον πιστοποιημένους καθηγητές, με κατοχυρωμένη διδακτική επάρκεια.
Έτσι, το αναβαθμισμένο σε επίπεδο κύρους και αμοιβών καθηγητικό επάγγελμα θα γίνει σίγουρα πιο θελκτικό για εκείνους ακριβώς τους ανθρώπους που αγαπούν το σχολείο και μοχθούν για τη χαρά να διδάσκουν. Για το καλό της παιδείας και των παιδιών μας.
* Βασίλειος Μπετσάκος
ΕΔΙΠ Τμ. Πολιτικών Επιστημών ΑΠΘ
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 4/8
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
