Άγγελος Ροδαφηνός Πρέπει να ξαναγράψουμε τα προγράμματα σπουδών μας, με γνώσεις AI. Τι διδάσκουμε σήμερα; Τι ζητάει η αγορά;
Το χάσμα μεγαλώνει – ενώ έχουμε εργαλεία για να το κλείσουμε. Εδώ και τρία χρόνια σηκώνω το χέρι… Η τεχνητή νοημοσύνη είναι ήδη εδώ, εδώ και καιρό. Το πανεπιστήμιο όμως είναι… εκεί που ήταν εδώ και καιρό.
Ας ξεκινήσω απλά: εδώ και τρία χρόνια σηκώνω το χέρι σε γενικές συνελεύσεις, επιτροπές, συναντήσεις με συναδέλφους και λέω το ίδιο πράγμα: «Χρειαζόμαστε επειγόντως αναθεώρηση των προγραμμάτων σπουδών μας με βάση τις εξελίξεις στην τεχνητή νοημοσύνη».
Στην αρχή με άκουγαν ευγενικά. Μετά με κοιτούσαν με αμηχανία. Τώρα, νομίζω, απλώς δεν μου δίνουν σημασία. Κι όμως, η ανάγκη δεν είναι ούτε θεωρητική, ούτε μελλοντική. Είναι ήδη εδώ.
Εργαλεία όπως το ChatGPT, τα συστήματα ανάλυσης συναισθήματος, οι αλγόριθμοι πρόβλεψης, είναι πλέον καθημερινά εργαλεία σε πολλούς κλάδους – από την ψυχολογία μέχρι τη νομική.
Αλλά στις σχολές μας; Τίποτα σχεδόν δεν έχει αλλάξει.
Το πρόβλημα με απλά λόγια
Τα περισσότερα πανεπιστημιακά προγράμματα εξακολουθούν να διδάσκουν εργαλεία του παρελθόντος. Εργαλεία της δεκαετίας του 2000. Μεθοδολογίες που παρακάμπτουν εντελώς το πώς λειτουργεί η τεχνητή νοημοσύνη, πώς χρησιμοποιείται ήδη στην πράξη, και – κυρίως – πώς πρέπει να χρησιμοποιείται με ηθική ευθύνη.
Και αν νομίζετε πως αυτό αφορά μόνο τους αποφοίτους Πληροφορικής, σας διαβεβαιώνω: κάνετε λάθος. Το AI αλλάζει ήδη την ψυχολογία, τη συμβουλευτική, την εκπαίδευση, τη διοίκηση, τη δημοσιογραφία. Αν το πανεπιστήμιο αγνοήσει αυτές τις αλλαγές, απλώς θα εκπαιδεύει πτυχιούχους για δουλειές που δεν υπάρχουν πια.
Ένα εργαλείο για όσους θέλουν να κάνουν τη δουλειά
Πριν ένα χρόνο συμμετείχα στο online μάθημα “GenAI for University Leaders” του καθηγητή Jules White από το Vanderbilt University.
Δεν ήταν «τεχνικό» μάθημα. Ήταν ένα μάθημα σχεδιασμένο για ανθρώπους σαν εμένα και εσάς - μέλη ΔΕΠ, προγράμματα σπουδών, επιτροπές ποιότητας - το οποίο, δυστυχώς, δεν παρακολούθησαν οι ηγέτες μας.
Το πιο χρήσιμο κομμάτι του ήταν η μεθοδολογία, μια σειρά από έξυπνες ερωτήσεις (prompts), που μπορεί να χρησιμοποιήσει οποιοδήποτε τμήμα για να επανεξετάσει το πρόγραμμά του σε σχέση με τις ανάγκες της τεχνητής νοημοσύνης.
Τα τρία απλά βήματα που μπορούν να αλλάξουν το πανεπιστήμιο
Βήμα 1: Έλεγχος του υπάρχοντος προγράμματος
Τι σημαίνει αυτό στην πράξη; Παίρνεις το κείμενο της αποστολής του τμήματος, τη λίστα των υποχρεωτικών μαθημάτων και τα μαθησιακά αποτελέσματα.
Και ρωτάς: Prompt : «Είσαι αξιολογητής προγραμμάτων σπουδών. Δες την αποστολή του τμήματος που ακολουθεί και βρες αν αντανακλά τις δεξιότητες της εποχής της τεχνητής νοημοσύνης. Πρότεινε τροποποιήσεις. Απάντησε σε 150 λέξεις.»
Η απάντηση έρχεται σε δευτερόλεπτα. Και ξαφνικά, έχεις μπροστά σου ξεκάθαρα ποια πράγματα λείπουν: δεν αναφέρεται πουθενά η χρήση εργαλείων AI, η κριτική σκέψη πάνω στα αποτελέσματά τους, η ψηφιακή ηθική.
Βήμα 2: Σύνδεση με την αγορά εργασίας
Εδώ χρησιμοποιείς εργαλεία όπως το Lightcast (μια πλατφόρμα που αναλύει αγγελίες εργασίας σε πραγματικό χρόνο) ή απλά την αναζήτηση στο LinkedIn.
Prompt: «Είσαι ειδικός στην αγορά εργασίας. Αναζήτησε τις 15 πιο συχνές δεξιότητες που ζητούνται σε αγγελίες που περιλαμβάνουν τις λέξεις ‘ψυχολογία’ και ‘τεχνητή νοημοσύνη’.»
Τα αποτελέσματα εντυπωσιάζουν: αναλύσεις συναισθημάτων, δεοντολογία AI, χρήση μεγάλων γλωσσικών μοντέλων, διαχείριση μεροληψίας.
Και πολλά από αυτά δεν καλύπτονται σε κανένα μάθημα. Με αυτά τα δεδομένα, μπορείς να φτιάξεις έναν πίνακα: τι ζητάει η αγορά – τι προσφέρουμε εμείς.
Μια γρήγορη οπτική αναφορά που δείχνει, ξεκάθαρα, πού υστερούμε.
Βήμα 3: Ανασχεδιασμός μαθημάτων — χωρίς να μεγαλώσει το πρόγραμμα
Αυτός είναι ο μεγαλύτερος φόβος των συναδέλφων: «Ωραία όλα αυτά, αλλά θα χρειαστούμε νέα μαθήματα, νέες ώρες, νέους πόρους».
Η απάντηση είναι: όχι απαραίτητα.
Με τα κατάλληλα prompts μπορείς να εντάξεις θέματα AI στα υπάρχοντα μαθήματα. Για παράδειγμα:
Prompt: «Είσαι ειδικός στον σχεδιασμό μαθημάτων. Δημιούργησε ένα δίωρο εργαστήριο όπου οι φοιτητές θα ελέγχουν απαντήσεις ενός chatbot για προκαταλήψεις. Πρόσθεσε αναλυτικά βήματα και προτεινόμενη αξιολόγηση.»
Ή: Prompt: «Φτιάξε μαθησιακό στόχο για μάθημα ‘Μεθοδολογία Έρευνας’, ώστε να περιλαμβάνει χρήση εργαλείων AI με ηθική επίγνωση.»
Και ξαφνικά, χωρίς να προσθέσεις ώρες ή να διαλύσεις το ωρολόγιο πρόγραμμα, έχεις εντάξει δεξιότητες του 2025.
Εναλλακτικά, μπορείς να χρησιμοποιήσεις GTPs με έτοιμα prompts, όπως τα AI curriculum integrator, AI-driven curriculum development, και AI Syllabus Architect.
Πού οδηγεί όλο αυτό;
Αν εφαρμόσεις αυτά τα τρία βήματα, έχεις:
ένα πρόγραμμα σπουδών που είναι συμβατό με τις απαιτήσεις της αγοράς,
αποφοίτους που ξέρουν να συνεργάζονται με την τεχνητή νοημοσύνη (όχι να την φοβούνται),
και μια διαδικασία αναβάθμισης που μπορεί να επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο, χωρίς να εξαντλεί το προσωπικό.
Ας το πούμε αλλιώς: δεν προτείνω μεταρρύθμιση με κόστος και γραφειοκρατία. Προτείνω κάτι που μπορεί να εφαρμοστεί σε ένα απογευματινό εργαστήριο επιτροπής προγράμματος σπουδών.
Κλείνοντας: Αν όχι τώρα, πότε;
Στις τελευταίες τρεις γενικές συνελεύσεις το είπα ξανά. Μίλησα για τα prompts. Για τα παραδείγματα. Για τις αγγελίες. Για την ανάγκη ηθικής εκπαίδευσης στην AI.
Καμία αντίδραση. Αλλά επιμένω. Επειδή δεν αντέχω την ιδέα να βλέπω καλούς φοιτητές να μένουν πίσω, απλώς επειδή κανείς δεν είχε το κουράγιο να πει: Πρέπει να αλλάξουμε.
Τώρα.
ΥΓ: Αν το διαβάζετε αυτό, ελπίζω να σηκώσετε κι εσείς το χέρι στην επόμενη συνέλευση.
Ο Δρ Άγγελος Ροδαφηνός είναι Αναπληρωτής Καθηγητής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο και διδάσκει Νέες Τεχνολογίες.
Σπούδασε και εργάστηκε σε 13 πανεπιστήμια στην Αμερική, Αυστραλία, Κύπρο και Ελλάδα.
Books: Idiots are invincible, Prince to frog and vice versa, Λογική και Παραλογική
Online courses: AI tools for work, AI tools in education, Stress management, Λογική και Παραλογική
*Σημείωση του συγγραφέα: Το άρθρο δημιουργήθηκε με τη βοήθεια GPT που γράφει με στυλ Malcolm Gladwell.
Ό,τι λάθος είναι της ΤΝ. Ό,τι έξυπνο, ανθρώπινο και χρήσιμο ανήκει στον Δρ Ρο, που έκανε τις σωστές προτροπές, τη σωστή επεξεργασία, και τις σωστές ερωτήσεις.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Voucher 2250 ευρώ σε ανέργους με ΚΑΥΑΣ DYPAHS - ΞΕΚΙΝΗΣΤΕ ΑΜΕΣΑ ΣΤΟ ΕΚΕΚ ΕΔΩ
1750 νέοι εκπαιδευτικοί ξεκινούν έως 30/7 Ειδική Αγωγή, Σχολ. Ψυχολογία, Παιδαγωγική και Ηγεσία
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 29/7
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
