Η Πανελλήνια Ένωση φιλολόγων, Εκπαιδευτικά σωματεία, το περιοδικό Νέα Παιδεία, εκπαιδευτικοί, κινήματα αντέδρασαν καταδικάζοντας την απάλειψη από το βιβλίο της Γλώσσας της Γ' Γυμνασίου κειμένου που είχε δημοσιευτεί στην εφημερίδα Καθημερινή το 2003, με τίτλο «Μια γενιά που της έκλεψαν το χαμόγελο» και με αναφορά στη δεύτερη Ιντιφάντα.
Το παραπάνω αντικαταστάθηκε, από το Ι.Ε.Π., από κείμενο που δημιουργήθηκε από εφαρμογή Τεχνητής Νοημοσύνης και έχει προσαρμόσει το προηγούμενο κείμενο, κάνοντας αόριστες αναφορές στα παιδιά σε εμπόλεμες ζώνες, με τίτλο «Τα παιδιά μπορεί να μεγαλώνουν διαφορετικά».
Όλοι/ες ξέρουμε ότι το Ι(νστιτούτο) Ε(κπαιδευτικής) Π(ολιτικής) συνήθως λειτουργεί ως Ι(νστιτούτο) της Ε(κάστοτε κυβερνητικής) Π(ολιτικής), αλλά αυτή τη φορά εντέλλεται να λειτουργήσει ως Ι(νστιτούτο) της Ε(κάστοτε κυβερνητικής, αλλά και των συμμάχων της) Π(ολιτικής). Η αντικατάσταση του κειμένου που αναφέρεται στην Ιντιφάντα (εξ- έγερση, κακή λέξη, επικίνδυνη έννοια· για αυτό πρέπει να εξοβελιστεί), δεν «περνάει» τα «ηθικά» κριτήρια με τα οποία επιλέγονται τα – προς σχολική χρήση- κείμενα.
Στο νέο κείμενο-προϊόν Τεχνητής Νοημοσύνης, που αντικαθιστά ένα άρθρο ΓΝΩΜΗΣ κάποιος ψυχολόγος μεταβολίζει το περιεχόμενο των ανησυχιών που εκφράζει ο αρθρογράφος για την απώλεια της παιδικότητας και ό,τι πολύτιμο αυτή συνεπάγεται του πρώτου κειμένου και καταλήγει να δίνει μια «αμπελοφιλοσοφική» απάντηση σε ένα σοβαρό ζήτημα που αφορά τις συνθήκες διαβίωσης και τους αξιακούς κώδικες που θα υιοθετήσουν τα παιδιά σε συνθήκες πολέμου, όπως σημειώνει η Π.Ε.Φ.
Στο αντικατεστημένο κείμενο η λέξη Ιντιφάντα ορίζεται ευκρινώς στο εγχειρίδιο ως «η αντίσταση των Παλαιστινίων ενάντια στην κατοχή της πατρίδας τους από το Ισραήλ. Η δεύτερη Ιντιφάντα άρχισε τον Σεπτέμβριο του 2000», όπως οφείλει να κάνει κάθε συγγραφική ομάδα για να πλαισιώσει ένα κείμενο με το ιστορικό του συγκείμενο για να βοηθηθεί η κατανόησή του και να αποφευχθεί η παρα-νόησή του, που έδειχνε ότι η Ιντιφάντα σήμαινε το δικαίωμα του παλαιστινιακού λαού να αντιστέκεται απέναντι στο κράτος κατοχής του Ισραήλ, ενώ στο καινούργιο κείμενο απουσιάζει απολύτως οποιαδήποτε αναφορά, αφήνοντας αδιευκρίνιστες τις χωροχρονικές συντεταγμένες και τα γενεσιουργά αίτια του πολέμου.
Χωρίς να καταδικάζουμε αβασάνιστα την ΤΝ, είναι τουλάχιστον σημείο αμφιλεγόμενο και τουλάχιστον σοβαρού προβληματισμού οι "ευκολίες" που παρέχει η Τεχνητή Νοημοσύνη, με τη σύνταξη κειμένων, ιδιαίτερα κειμένων ΓΝΩΜΗΣ από αυτήν, επειδή είναι ΕΞ-ΙΣΟΡΡΟΠΙΣΤΙΚΗ. Γνωρίζουμε όλοι/ες ότι στην σύγχρονη παιδαγωγική θεωρία και πράξη Η ΙΣΟΤΗΤΑ δεν είναι ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ.
Παιδιά κάτω από άν-ισες συνθήκες, αντιμετωπίζοντάς τα σαν ίσα, διαιωνίζεις την αδικία.
Επιπλέον, η ανάθεση σε μια «μηχανή» να σκέφτεται αυτή για εμάς στο λιγότερο που οδηγεί είναι σε μια αδράνεια σκέψης, παραγωγή απρόσωπων κειμένων χωρίς θέση, τεχνοκρατική διατύπωση και με άδηλες τις πηγές τους.
Και βεβαίως αποτελούμε «παράδειγμα», χρησιμοποιώντάς την, για τους/ις μαθητές/τριες να μην γράφουν κείμενα αλλά να αναθέτουν στην ΤΝ να το κάνει στη θέση τους. ΠΑΡΆΙΤΗΣΗ δηλαδή από αυτό που μας χαρακτηρίζει ως οντα έλ-λογα και πολιτικά ζώα. Ιδιαίτερα το τελευταίο μας καθορίζει και μας δίνει τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά μας: η κοινότητα (τοπική, εθνική, ευρωπαϊκή και παγκόσμια) που μας καθορίζει και «κτίζει» απόψεις, ενώ οι μηχανές δεν αλληλεπιδρούν σαν ενσώματα όντα και ένσαρκοι νόες με άλλα αντίστοιχα όντα, διαλεκτικά και ερωτικά.
Η απάντηση του υφυπουργού που επιχειρεί να δικαιολογήσει εκ των υστέρων μια ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΡΑΞΗ ωσεί ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΉ ΕΠΙΛΟΓΉ, βασισμένη σε ηθικά κριτήρια επιλογής ενός κειμένου «γραμμένου» από μηχανή δημιουργεί ένα λογικό και ηθικό παράδοξο: Οι ηθικές αποφάσεις και επιλογές προσιδιάζουν στον άνθρωπο που έχει αξίες και ηθικές πεποιθήσεις. Τα drones που ρίχνουν βόμβες δεν έχουν κανένα ενδοιασμό, δεν έχουν ηθικά διλήμματα, ενώ ο Αϊστάιν μετάνιωσε για τη ρίψη βόμβας στη Χιροσίμα. Ένα αυτόματο αυτοκίνητο ποιά απόφαση θα πάρει και βάσει ποιών επιλογών στο γνωστό δίλημμα του τρένου;
Ποια η διαφορά των μηχανών από τον άνθρωπο; Ετεροκατευθύνονται, ενώ η ηθική συνδέεται με την ελευθερία της βούλησης και την αυτονομία της σκέψης. Τόσο απλό! Αλλά και τόσο απειλητικό για τη δημοκρατία, που εδράζεται σε ελεύθερα σκεπτόμενους και αυτόβουλα πράττοντες ανθρώπους.
Γράφει η Π.Ε.Φ. ότι το Υπουργείο Παιδείας, κατά τα άλλα κόπτεται για την δημιουργική γραφή και κλίνει σε όλες τις πτώσεις την «πενία» προφορικού και γραπτού λόγου των μαθητών. […] Είναι το ίδιο που πρώτο αντικαθιστά κείμενο δημοσιευμένο στον Τύπο από προϊόν Τεχνητής Νοημοσύνης. Ως εκ τούτου η επιλογή αντικατάστασης ενός άρθρου ΓΝΩΜΗΣ (η έμφαση στο γνώμης) από κείμενο δημιουργημένο από την ΤΝ είναι παιδαγωγικά αντιφατική ή τουλάχιστον ασυνεπής και ανακόλουθη στα παραπάνω που διαπρυσίως υπερασπίζεται.
Η Π.Ε.Φ. μας υπενθυμίζει ότι η αντικατάσταση ενός συγγραφέα από το εργαλείο εγείρει σοβαρά ζητήματα νομικής και δεοντολογικής υφής. Την ίδια ώρα δηλαδή που χιλιάδες συγγραφείς αγωνίζονται να μην προωθηθεί η γραφή από μηχανές Τεχνητής Νοημοσύνης στην παραγωγή βιβλίων, άρθρων κ.ά. (για μικρότερο εμπορικό κόστος, μεγαλύτερη ταχύτητα, αλλά και σαφείς περιορισμούς), γιατί θα θίξει τα εναπομείναντα δικαιώματα των δημιουργών, το Υπουργείο Παιδείας […] στέκεται απέναντι στον δημιουργό, στον συγγραφέα, στον ίδιο τον εκπαιδευτικό που καλείται να υποστηρίξει την παραγωγή λόγου στους μαθητές του.
[…]Είναι η ίδια στρατηγική για ένα σχολείο στο οποίο δεν χωρά η ριζοσπαστική σκέψη και τιμωρούνται ως ποινικές ενέργειες οι διεκδικήσεις μαθητών και εκπαιδευτικών. Εξάλλου, στις αρχές της προηγούμενης σχολικής χρονιάς, με παρέμβαση διευθυντή Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, μια εκπαιδευτικός κλήθηκε σε έγγραφη απολογία, επειδή ανάρτησε στον χώρο του σχολείου της εικαστική δημιουργία μαθητών της για την ειρήνη, όπου μεταξύ άλλων αναφερόταν και το αίτημα για λευτεριά στην Παλαιστίνη. Στις σημερινές συνθήκες κλιμάκωσης των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών και γενίκευσης του πολέμου, φιμώνονται οι φωνές πέρα από την κυρίαρχη λογική των κυρίαρχων αφηγημάτων» που διαστρεβλώνουν την πραγματικότητα.
Σε αυτήν τη στρατηγική αποσιωπάται, εξ-αφανίζεται επίσης, η σχεδόν «λογοτεχνίζουσα» προσέγγιση του παλαιστινιακού ζητήματος μέσω του κειμένου που είναι γραμμένο το 2003, ώστε να αναρωτηθούν οι μαθητές/τριες για την αφετηρία της γενοκτονίας του παλαιστινιακού λαού. Είμαστε βέβαιοι ότι, στους σκοτεινούς καιρούς που ζούμε, οι εκπαιδευτικοί θα σταθούν δίπλα στον λαό της Παλαιστίνης και τα παιδιά του, παρότι η κατάργηση ενός άρθρου ΓΝΩΜΗΣ με θέμα του την παλαιστινιακή εξέγερση του 1987 ενάντια στην ισραηλινή κατοχή από ένα ουδέτερο κείμενο μέσω εφαρμογής Τεχνητής Νοημοσύνης έχει βάθος και συμβολισμό.
Όπως ευθαρσώς σημειώνει η Π.Ε.Φ.: «Δεν θέλουν να έρχονται οι μαθητές και οι εκπαιδευτικοί σε επαφή με οτιδήποτε τους οδηγεί σε συνειρμούς με τη γενοκτονία που διαπράττει, εδώ και 23 μήνες, το Ισραήλ στη Γάζα. Επιπλέον, […]το εν λόγω απόσπασμα […] υπενθυμίζει στον αναγνώστη αυτό που θα έπρεπε να είναι αυτονόητο, αλλά η κυβέρνηση του Ισραήλ και οι σύμμαχοί της πασχίζουν να απαλείψουν από τη συλλογική μνήμη: ότι η ιστορία των δεινών της περιοχής δεν ξεκίνησε από τις επιθέσεις της Χαμάς, την 7η Οκτωβρίου του 2023, αλλά πολύ νωρίτερα, από τη στιγμή που εδραιώθηκε η ισραηλινή κατοχή στην παλαιστινιακή γη, επομένως δεν είναι το Ισραήλ που τάχα «αμύνεται απέναντι στην τρομοκρατία», αλλά εκείνο που υλοποιεί εδώ και δεκαετίες με πολύ συστηματικό τρόπο πολιτικές βάναυσης εθνοκάθαρσης σε βάρος ενός έθνους χωρίς κράτος».
Επειδή, προφανώς, τόσα χρόνια ΔΕΝ διδασκόταν ένα κείμενο που ΔΕΝ πληρούσε τις προδιαγραφές των παιδαγωγικών, επιστημονικών και ηθικών κριτηρίων, επί 20 χρόνια οι μαθητές και οι μαθήτριες της χώρας μας ΔΕΝ διδάσκονταν τον αντισημιτισμό και το εθνοτικό μίσος και ΔΕΝ χρειάστηκε η παρέμβαση του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου για να τα αποτάξουμε, γιατί δεν λένε ξεκάθαρα ότι το ΚΙΣ υπέδειξε την αφαίρεσή του; Και εκ των υστέρων το Ι.Ε.Π. συνέταξε τους λόγους της με σοφίσματα, που φορούν ην «προβιά» των επιχειρημάτων για να καλύψει την πραγματικότητα που βιώνουμε, εάν δεν θέλουμε να εθελοτυφλούμε.
Θα μπορούσαμε να κάνουμε λόγο για μια πολιτική επιλογή «αποστείρωσης» της εκπαιδευτικής ύλης. Όπως σημειώνουν εκπαιδευτικοί: «Δεν αφαίρεσαν απλώς ένα κείμενο. Αφαίρεσαν το δικαίωμα των παιδιών να νιώσουν συμπόνια, να καταλάβουν πώς είναι να μεγαλώνεις μέσα σε ερείπια» (1).
Διατυμπανίζεται από το Ι.Ε.Π. η βιωματική μέθοδος μάθησης. Στο κείμενο του Π. Παπακωνσταντίνου δίνεται η ευκαιρία να επεξεργαστούν οι μαθητές/τριες του σήμερα και να φέρουν στο σήμερα την εμπειρία του πολέμου από τα παιδιά του παλαιστινιακού λαού σύμφωνα με τα τέσσερα στάδια του βιωματικού μοντέλου του Κολμπ, γιατί ο ρόλος του σχολικού υλικού είναι καθοριστικός στην απόκτηση της εικόνας του εαυτού των μαθητών/τριών και μπορεί να βοηθήσει για να αποκτηθεί μια πιο ολοκληρωμένη αναπαράσταση για το γνωστικό, συναισθηματικό και κοινωνικό τους εαυτό. Ο τελευταίος συμβάλλει στις ποιοτικές διαπροσωπικές σχέσεις που αντικαθιστούν την εχθρότητα και στην καλύτερη περίπτωση την αδιαφορία και (που) διαποτίζουν την ατμόσφαιρα μιας υγιούς κοινωνικοποίησης. Οι θετικές συναισθηματικές αντιδράσεις π.χ. ενσυναίσθησης και αλληλεγγύης στη σχολική ζωή συνδέονται με θετικές συμπεριφορές απέναντι στη γνώση και οδηγούν κατά κανόνα σε θετική κοινωνική στάση κι όχι στα φαινόμενα εκφοβισμού ή βίας.
Το κείμενο του Π. Παπακωνσταντίνου μιλά με εικόνες, συναίσθημα και ανθρωπιά και σε καμιά περίπτωση δεν ήταν αντισημιτιστικό. Το ερώτημα που προκύπτει είναι εύλογο: Γιατί αφαιρέθηκε τώρα; Η αφαίρεση της Ιντιφάντα δεν είναι απλώς εκπαιδευτική επιλογή. Είναι πολιτική πράξη. Το συγκεκριμένο απόσπασμα με την ευαισθησία της γραφής του παρουσίαζε την καθημερινότητα των παιδιών σε μια εμπόλεμη ζώνη με κατανόηση και εν-συν-αισθαντικότητα απέναντι στους «άλλους», αυτούς που συχνά βρίσκονται εκτός του χάρτη της επίσημης αφήγησης. Η Ιντιφάντα -λέξη που στα αραβικά σημαίνει «εξέγερση» ή «ξεσήκωμα»- δεν είναι απλώς ένα πολιτικό γεγονός. Είναι σύμβολο αντίστασης, φωνή των καταπιεσμένων, μαρτυρία της παιδικής αθωότητας που συγκρούεται με τη βία. Ακριβώς αυτό το ανθρώπινο στοιχείο καλούνταν να ανακαλύψουν οι μαθητές/τριες μέσα από το κείμενο. Και ακριβώς αυτό το στοιχείο αφαιρέθηκε. Το κείμενο δεν υπερασπιζόταν τη βία, ούτε διεκδικούσε μονομέρεια, προκαλούσε σκέψη, τρυφερότητα ερώτημα, αποτροπιασμό από τις τραυματισμένες και λεηλατημένες παιδικές ψυχές και ζωές.
Όταν δεν ακούγονται οι φωνές των αδυνάμων, η σιωπή σου γίνεται ενοχή. Αυτή η λογική αποστείρωσης της σχολικής ύλης δεν είναι καινούργια. Αποτυπώνεται σε κάθε προσπάθεια αποφυγής «επικίνδυνων» εννοιών: από τη ξενοφοβία, τις κοινωνικά κατασκευασμένες ταυτότητες, τις γυναικοκτονίες, τις γενοκτονίες μέχρι τις πολιτικές εκκαθαρίσεις, από τον ρατσισμό μέχρι την αποικιοκρατία και τις γεωπολιτικές συγκρούσεις. Κάθε τέτοια αποσιώπηση καλλιεργεί ένα σχολείο ανώδυνο, ακίνδυνο, αλλά και ανούσιο, ανεπαρκές.
Η φιλόλογος Αρετή Σπαχή (2) σχολιάζει: «Το σχολείο όμως δεν είναι στρατώνας αισθημάτων» (3). Θα προσέθετα, είναι εργοτάξιο αισθημάτων, κι όσο πιο ακραία συντηρητικό γίνεται τόσο περισσότερο μετατρέπεται σε φυτώριο επαναστατών με αιτία, αλλά δυστυχώς και θερμοκήπιο τυφλής βίας. Η σιωπή, όταν σπάει, κάνει θόρυβο.
Οι ζωντανές δυνάμεις του κλάδου έδειξαν ότι έχουν αντανακλαστικά, δεν υπτώττουν, επαγρυπνούν με αγωνιστική αισιοδοξία, ζούν στα όνειρά μας για ένα μαθησιακό περιβάλλον συντελεστή ατομικής και συλλογικής χειραφέτησης, προσωπικού και κοινωνικού μετασχηματισμού. Ως εκ τούτου, ζουν και στους εφιάλτες τους. Εκείνων που προτιμούν την ουδετερότητα.
Σε ένα σχολικό εγχειρίδιο, κάθε λέξη ζυγίζεται προσεκτικά (4) . Και κάθε αφαίρεση, ιδιαίτερα όταν αφορά ιστορικά ή πολιτικά φορτισμένα γεγονότα, δεν είναι ποτέ ουδέτερη.
Μια εξέγερση, όπως αυτή των Παλαιστινίων κατά της ισραηλινής κατοχής. ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΟΥΔΕΤΕΡΗ. Δεν χωράει και δεν συγ-χωρεί στο: Δεν απαντάω, δεν παίρνω θέση. Όλο αυτό το κυρίαρχο αφήγημα: έξω η πολιτική από τα σχολεία και τα πανεπιστήμια, ας σταματήσει το παρα- μύθι της. Γιατί εδώ ανακύπτει και τίθεται ένα πιεστικό, κρίσιμο και άκρως επείγον ερώτημα που είναι διττό κι είναι πολιτικό/παιδαγωγικό: Τι σηματοδοτεί αυτή η ΠΟΛΙΤΙΚΗ απόφαση, η οποία ξεκάθαρα ΔΕΝ ΗΤΑΝ παιδαγωγική επιλογή; Και ΚΥΡΙΩΣ τι σημαίνει για τους/ις μαθητές/τριες μας η συστηματική απονεύρωση, αποστείρωση, αποψίλωση της σχολικής γνώσης από δυσάρεστες, αμφιλεγόμενες ή "πολιτικά δύσκολες" πραγματικότητες;
Η υπόθεση αποκτά ευρύτερες διαστάσεις, καθώς αναδεικνύει τον τρόπο με τον οποίο διεθνείς πολιτικές «ευαίσθητες» ισορροπίες, ιδίως γύρω από το Ισραήλ και το παλαιστινιακό ζήτημα, επηρεάζουν την εκπαιδευτική ατζέντα της Ελλάδας. Η αντικατάσταση του κειμένου με ένα γενικόλογο, ουδέτερο κείμενο τεχνητής νοημοσύνης εγείρει ερωτήματα για το αν η ελληνική εκπαίδευση υποχωρεί απέναντι σε πολιτικές πιέσεις, στερώντας από τους μαθητές/τριες κρίσιμες ιστορικές και κοινωνικές γνώσεις, οι οποίες καταδικάζονται στη σιωπή. Αποκαλύπτει τη σχέση μεταξύ γνώσης και εξουσίας και το κρίσιμο ζήτημα του ποιος έχει τον έλεγχο πάνω στη μάθηση και του πώς κατασκευάζονται συγκεκριμένες μορφές γνώσης και ταυτότητας/ετερότητας.
Η αφαίρεση του κειμένου για την Ιντιφάντα από το σχολικό βιβλίο Γ’ Γυμνασίου μετά από παρέμβαση του ΚΙΣ και με επίσημη επίκληση της προστασίας από τον αντισημιτισμό προκαλεί έντονες πολιτικές και κοινωνικές αντιδράσεις. Για πολλούς πρόκειται για μια πράξη που ξεπερνά τα όρια της παιδαγωγικής επιλογής και αγγίζει την πολιτική λογοκρισία. Την ίδια στιγμή, ανοίγει τη συζήτηση για το ποια ιστορία και ποια φωνή έχουν θέση στη σχολική αίθουσα μιας δημοκρατίας.
Ο Σελιδοδείκτης για την Εκπαίδευση και την Κοινωνία απευθύνθηκε στον γνωστό δημοσιογράφο της Καθημερινής και συγγραφέα του κειμένου Πέτρο Παπακωνσταντίνου και δημοσίευσε σχόλιο του:
Τη στιγμή που ολόκληρη η πολιτισμένη ανθρωπότητα εξεγείρεται με τη γενοκτονία στη Γάζα[…] Είναι αλήθεια ότι οι δικοί μας κυβερνώντες δεν πρωτοτυπούν στην προσπάθεια να σιγήσει κάθε κριτική φωνή απέναντι στη βαρβαρότητα της ισραηλινής κατοχής. Στην Αμερική, ο Τραμπ διώκει το Χάρβαρντ και άλλα πανεπιστήμια γιατί δεν κατέστειλαν φοιτητικές κινητοποιήσεις εναντίον της σφαγής στη Γάζα. Στη Βρετανία, η Βουλή των Κοινοτήτων, με πρωτοστατούντες τους Εργατικούς του Κιρ Στάρμερ, έθεσε εκτός νόμου ως «τρομοκρατική» την οργάνωση Palestine Action, το μεγαλύτερο «έγκλημα» της οποίας ήταν ότι ακτιβιστές της έβαψαν κόκκινα βομβαρδιστικά αεροπλάνα της Πολεμικής Αεροπορίας. Καλλιτέχνες μεγάλου διαμετρήματος, όπως ο Ρότζερ Γουότερς, συκοφαντούνται με την καραμέλα του «αντισημιτισμού», που έχει εξελιχθεί στη μεγάλη μηχανή λάσπης εναντίον της ριζοσπαστικής Αριστεράς και στο μεγάλο πλυντήριο, ταυτόχρονα, για τον εξαγνισμό της διεθνούς Ακροδεξιάς.
Η Εκπαίδευση σε σκοτεινούς καιρούς όπου διακυβεύεται η δημοκρατία μπορεί να βρει αντισταθμιστική δύναμη στην δραστικότητα της Κριτικής Παιδαγωγικής: Ο Henry A. Giroux επισημαίνει ότι ζούμε σε καιρούς που εγκυμονούν κινδύνους. Όλο και περισσότερο γινόμαστε μάρτυρες συνθηκών που επιδρούν σε βάθος στην σφαίρες της εκπαίδευσης αλλά και του πολιτισμού. Στις Ηνωμένες Πολιτείες γινόμαστε μάρτυρες μιας επιθετικής εκστρατείας για την αναδιαμόρφωση των σχολείων και των πανεπιστημίων σε όργανα ιδεολογικού ελέγχου και στη διάλυση της δημόσιας εκπαίδευσης που χρησιμεύουν ως προστατευτικοί χώροι για την κριτική σκέψη. Οι φοιτητές/τριες, ιδιαίτερα αυτοί που διαμαρτύρονται για την υποστήριξη των ΗΠΑ στη γενοκτονική επίθεση του Ισραήλ στη Γάζα συλλαμβάνονται. Οι ενέργειες αυτές σηματοδοτούν μια επικίνδυνη κλιμάκωση της χρήσης της κρατικής εξουσίας για την περιστολή έως συντριβή της διαφωνίας, την καταστολή της δημοκρατικής έκφρασης και απάλειψης μελλοντικής εναλλακτικής προοπτικής.
Το γεγονός ότι οι αρμόδιοι του υπουργείου Παιδείας επέλεξαν να αντικαταστήσουν το συγκεκριμένο απόσπασμα άρθρου με ένα άψυχο και άνευρο δημιούργημα λογισμικού τεχνητής νοημοσύνης, που μιλάει γενικά και αόριστα για το πόσο κακός είναι ο πόλεμος, προσφέρεται για συμπεράσματα από τους ανθρώπους της εκπαίδευσης και του πολιτισμού. Άλλη μια φορά, οι κυρίαρχες τάξεις και οι πολιτικοί τους εκπρόσωποι βλέπουν στην τεχνολογία τον από μηχανής θεό που θα τους λυτρώσει από τους δύο μεγάλους εφιάλτες τους: τις «επικίνδυνες τάξεις» του κόσμου της εργασίας και την κριτική σκέψη. Όταν αυτά τα δύο συναντιώνται, η έκρηξη είναι αναπόφευκτη. Οι ανυπότακτοι εκπαιδευτικοί μπορούν να παίξουν τον ρόλο του θετικού καταλύτη ώστε αυτή η συνάντηση να γίνει πραγματικότητα, αντιστρέφοντας την πορεία της ανθρωπότητας προς μια νέα εποχή Σκοτεινών Χρόνων (5).
ΑΥΤΉ η πολύ «ενδιαφέρουσα και άξια συγχαρητηρίων», όπως χαρακτηρίζεται από το Ι.Ε.Π. επιλογή κειμένου «κατασκευασμένου» από την ΤΝ, καθιστά σαφές πως οι εκπαιδευτικές επιλογές δεν κυοφορούνται σε «αποστειρωμένο σωλήνα» (όπως τα κείμενα της ΤΝ) και δεν συμβαίνουν σε ιδεολογικό κενό, πως οι παιδαγωγικές προσεγγίσεις είναι αδύνατο να είναι πολιτικά ουδέτερες, πως οι αδιέξοδες κυβερνητικές επιλογές όταν έχουν χάσει το έρεισμά τους στην κοινωνία νομίζουν ότι βρίσκουν αποκούμπι στην τεχνολογία.
Το ερώτημα επανέρχεται πιεστικά: Γιατί να αφαιρεθεί ένα κείμενο για τους Παλαιστίνιους αυτήν την περίοδο που ο πληθυσμός της Γάζας αποδεκατίζεται από τα συνεχή χτυπήματα των Ισραηλινών δυνάμεων; Ο χρόνος της εν λόγω επιλογής ήταν ιδιαίτερα προβληματικός.
Ας δούμε τι επικαλέστηκε το Υπουργείο: Σύμφωνα με τον Κωνσταντίνο Βλάση, το κείμενο:
- παρέβαινε τη σύμβαση για τα δικαιώματα του παιδιού επειδή «παρουσίαζε παιδιά με όπλα». Ο συγγραφέας κατήγγειλε ως συκοφαντία το ότι το κείμενό του προάγει μίσος και ότι δεν περιέχει καμία αποθέωση παιδιών-στρατιωτών
- και παράλληλα χρησιμοποιούσε το επίθετο «Εβραίος» με τρόπο που «γενίκευε ευθύνες». «Πριν 20 χρόνια δεν υπήρχε ο ορισμός του αντισημιτισμού όπως σήμερα», σημείωσε ο Υφυπουργός, αφήνοντας να εννοηθεί ότι η σημερινή νομοθεσία επέβαλε την αλλαγή. Ο Πέτρος Παπακωνσταντίνου αντέδρασε έντονα. Σε ανάρτησή του, σχολίασε: «Αντισημίτης επειδή τα παιδιά έπαιζαν ‘Άραβες και Εβραίοι’, όπως εμείς παίζαμε ‘κλέφτες και αστυνόμοι’; Αντισημίτες και οι Τζορτζ Μπους, Μπαράκ Ομπάμα, Τζο Μπάιντεν που προσφωνούν το Ισραήλ ως ‘εβραϊκό κράτος’;
Εξακολουθεί η απορία να διαπερνά και ένα άλλο δημοσίευμα, γραμμένο από εκπαιδευτικό: ποιος ήταν ο λόγος που επέβαλε να αντικατασταθεί ένα άρθρο γνώμης με ένα «άψυχο» κείμενο, ιδιαίτερα σε ένα μάθημα, όπως η Νεοελληνική Γλώσσα, που έχει στόχο την ανάπτυξη κριτικής σκέψης στο πλαίσιο του γενικού σκοπού του μαθήματος, (σύμφωνα με τον οποίο προσδοκάται) οι μαθητές/τριες να συνειδητοποιήσουν τη σημασία του λόγου για τη συμμετοχή τους στην κοινωνική ζωή, ώστε είτε ως πομποί είτε ως δέκτες του λόγου να μετέχουν στα κοινά ως ελεύθεροι δημοκρατικοί πολίτες με κριτική και υπεύθυνη στάση (6). Πώς εξυπηρετείται ο σκοπός του μαθήματος,
αφαιρώντας ένα άρθρο γραμμένο με την πένα δημοσιογράφου και ενταγμένο σε σαφές ιστορικό και γεωγραφικό πλαίσιο που μιλάει στους εφήβους με συναίσθημα, και αντ’ αυτού θέτοντας στη θέση του ένα δημιούργημα μιας μηχανής τεχνητής νοημοσύνης, γεμάτο κοινοτοπίες και κενολογίες; Η απορία μεγαλώνει αν λάβουμε υπόψη πως το συγκεκριμένο άρθρο […]και μάλιστα είναι από τα λίγα κείμενα του συγκεκριμένου βιβλίου που συνεχίζουν να προκαλούν το ενδιαφέρον των μαθητών και γίνεται αφορμή για ενδιαφέρουσες συζητήσεις, ανάπτυξη κριτικού διαλόγου και ιστορικής ενσυναίσθησης των μαθητών. Ίσως οι εμπνευστές αυτής της αλλαγής δεν έχουν αντιληφθεί πως ο πόλεμος (θεματική ενότητα του βιβλίου από όπου αφαιρέθηκε το κείμενο) για τη γενιά που βρίσκεται αυτή τη στιγμή στα Γυμνάσια δεν αποτελεί ένα αφηρημένο θεωρητικό κατασκεύασμα, αλλά τρομακτική πραγματικότητα την οποία αντιλαμβάνονται ως αναπόφευκτη και φυσικά τους αφορά άμεσα.
Σε αυτό το τελευταίο ότι ο πόλεμος είναι αναπόφευκτος και μας περιμένει ο τρόμος της πραγματικότητάς του, μπορεί να παρέμβει το σχολείο με απλά μαθήματα Πολιτικής Οικονομίας και με τη μέθοδο του υποθετικού/αναλογικού συλλογισμού: Εάν ο καπιταλισμός είναι μονόδρομος και ο ιμπεριαλισμός το ανώτερο στάδιό του (για προφανείς λόγους: άνοιγμα των αγορών και με βίαιο τρόπο) τότε η προοπτική του πολέμου μοιάζει αναπόδραστος ορίζοντας. Αλλά στην πολιτική θεωρία και πράξη υπάρχει πάντα το πώς αλλιώς δυνατόν γενέσθαι. Και η εκπαίδευση διδάσκει πολιτική φιλοσοφία και ιστορία εποχών κοινωνικών και πολιτικών μετασχηματισμών για αναστοχασμό, αυτοκριτική και ως πηγή μελλοντικής δράσης.
Στην εύλογη απορία της εκπαιδευτικής κοινότητας για την αντικατάσταση του κειμένου από ένα κείμενο κατασκευασμένο από ΤΝ, απάντησε το ΙΕΠ με το ότι αναζήτησε μια «ουδέτερη και παιδαγωγικά εστιασμένη προσέγγιση». Τι εννοούμε λοιπόν παιδαγωγικά εστιασμένη; ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΊΖΟΥΜΕ ΤΑ ΠΑΙΔΙΆ σαν ανώριμα όντα, που σε ερωτήσεις για τον πόλεμο, τους απαντάμε θα σου απαντήσω, ή θα καταλάβεις όταν μεγαλώσεις ή τους τροφοδοτούμε την κριτική σκέψη με ανθρωπιστικό «άρωμα»; Το πρώτο είναι πατερναλιστική πολιτικο/παιδαγωγικά αντίληψη που έχει απορριφθεί ήδη από το Διαφωτισμό, στον περίφημο ορισμό που δίνει ο Καντ: Διαφωτισμός είναι η έξοδος του ανθρώπινου πνεύματος από την ανωριμότητά του, για την οποία είναι ο ίδιος υπεύθυνος. Aude sapere. Τολμήστε να διανοείστε. Κι από αυτήν την άποψη, ο πλουραλισμός των ιδεών, η διαφωνία, η πολυφωνία, ο διάλογος και η ποικιλία απόψεων αποτελούν θεμέλιους λίθους της δημοκρατικής παιδείας. Η ουδετερότητα, δεν μπορεί να αποτελεί παιδαγωγικό ζητούμενο, αντιθέτως.
Η συγγραφική ομάδα του βιβλίου από το οποίο αφαιρέθηκε το κείμενο -στην εξαιρετική παρέμβασή τους στο περιοδικό Νέα ΠΑΙΔΕΙΑ- αποστομωτικά απαντάει με έναν λόγο – καταπέλτη για τη χρήση της ΤΝ: Γιατί δεν πρότειναν την προσθήκη ενός άλλου αυθεντικού σημερινού κειμένου που θα έχει διαφορετική θεώρηση και θα προκαλεί διάλογο και προβληματισμό στην τάξη; Γιατί κατασκεύασαν ένα ευτελές κείμενο που κανένας σοβαρός συγγραφέας δεν θα το συμπεριλάμβανε στο βιβλίο ή κανένας σοβαρός εκπαιδευτικός δεν θα το διδάξει; Το προκλητικό είναι ότι επικαλούνται υποκριτικά τη χρήση της ΤΝ, κομπάζουν για την ψηφιακή διάσταση της μάθησης και συνθηματολογούν για την επιμόρφωση 10.000 εκπαιδευτικών στην ΤΝ! Αλήθεια, με ανάλογα κείμενα φιλοδοξούν να μορφώσουν τους σημερινούς μαθητές και αυριανούς πολίτες, ενώ την ίδια στιγμή τούς επικρίνουν επειδή αναζητούν «έτοιμη γνώση» και εύκολες απαντήσεις στο chatgpt; Δάσκαλε που δίδασκες...
Ενώ, αντίθετα, κατά τις πληροφορίες του NEWS 24/7 η αλλαγή χαρακτηρίζεται από το ΙΕΠ “ενδιαφέρουσα και αξίζει συγχαρητηρίων”. Είναι όντως “ενδιαφέρουσα και αξίζει συγχαρητηρίων”, γιατί καθιστά σαφή την κυβερνητική προσπάθεια να σιγήσει κάθε φωνή ενάντια στη γενοκτονία και τη βάρβαρη ισραηλινή κατοχή, σβήνοντας από τη συλλογική μνήμη την πραγματική αιτία των δεινών των Παλαιστινίων. Η “ουδέτερη και παιδαγωγικά εστιασμένη” επιλογή του ΙΕΠ να λογοκρίνει ένα κείμενο 22 χρόνων ευθυγραμμίζεται με την επίσημη πολιτική που αποσιωπά δεκαετίες βάρβαρης ισραηλινής κατοχής και παρουσιάζει το Ισραήλ να διεξάγει “πόλεμο κατά της τρομοκρατικής Χαμάς” και γι’ αυτό ενοχλείται από οποιαδήποτε αναφορά στην παλαιστινιακή αντίσταση, τη γενοκτονία, την κατοχή και τους εποικισμούς και προσποιείται πως η ιστορία ξεκίνησε την 7η Οκτωβρίου 2023.
Είναι γεγονός ότι οποιαδήποτε φιλοπαλαιστινιακή έκφραση ακόμη και η πλέον αυτονόητη για την καταδίκη των συνθηκών διαβίωσης των παιδιών του παλαιστινιακού λαού θεωρείται, εάν κάποιος μηχανιστικά εφαρμόσει τους –μεταγενέστερους του κειμένου του Π. Παπακωνσταντίνου- Ορισμους Εργασίας για τον Αντισημιτισμό και για την Άρνηση του Ολοκαυτώματος, ότι υποπίπτει σε αντισημιτιστικό σφάλμα και ότι κάνει χρήση «κομματικού φίλτρου». Ο ολισθηρός αυτός δρόμος της δαιμονοποίησης της αναφοράς στον παλαιστινιακού αγώνα και της ταύτισής της με την τρομοκρατία της Χαμάς είναι επικίνδυνος και συνεπής με την προπαγάνδα του Ισραήλ των τελευταίων ετών: όποιος διαφωνεί, αντιδρά ή καταγγέλλει (8) τη γενοκτονία που διαπράττει το Ισραήλ στην Λωρίδα της Γάζας, βαφτίζεται “αντισημίτης” (9) — όχι μόνο από το Τελ Αβίβ, αλλά και από την Αθήνα.
Αποτέλεσμα αυτής της επικίνδυνης και πολιτικά καθοδηγούμενης ταύτισης ήταν η απόσυρση του κειμένου του καταξιωμένου συγγραφέα και δημοσιογράφου Παπακωνσταντίνου από το σχολικό εγχειρίδιο και η αντικατάστασή του από ένα κείμενο τεχνητής νοημοσύνης, αφυδατωμένο από κάθε ιστορικό και αξιακό περιεχόμενο. Η φίμωση της σκέψης και η επιβολή “ουδέτερων” αφηγημάτων μέσω αλγορίθμων συνιστούν ευθεία απειλή για τη δημοκρατία και την παιδεία.
Στη δευτερολογία του, ο υφυπουργός Παιδείας ανέφερε επίσης ότι το κείμενο «ενέχει σοβαρούς κινδύνους απλουστευτικής, μονοδιάστατης και εν τέλει παραπλανητικής προσέγγισης ενός σύνθετου γεωπολιτικού ζητήματος» παραδεχόμενος έτσι ουσιαστικά ότι το ζήτημα σχετικά με το κείμενο είναι πως κρίθηκε υποστηρικτικό προς τους Παλαιστινίους. Δεν είναι δυνατόν το ΙΕΠ να αγνοεί επισημάνσεις, ιδίως όταν συνδέονται με την ευθύνη μας απέναντι στην ιστορική μνήμη και την προστασία από τον αντισημιτισμό» (10).
Η συγγραφική ομάδα του βιβλίου απαντά στα παραπάνω με ερωτήματα όχι ρητορικού τύπου, που απαιτούν στοιχειοθέτηση:
Γιατί αποδέχτηκαν (το Ι.Ε.Π. και το Υπουργείο) την ένσταση για τη χρήση του όρου «Εβραίοι» στο κείμενο αυτό, τη στιγμή που στο ίδιο σχολικό βιβλίο στην προηγούμενη θεματική ενότητα χρησιμοποιείται συνεχώς σε κείμενο με τον χαρακτηριστικό τίτλο «Ο διωγμός των Εβραίων της Θεσσαλονίκης από τους Ναζί»; Μήπως σκοπεύουν πλέον να αντικαταστήσουν και αυτό το κείμενο;
Γιατί υιοθέτησαν άκριτα την κατηγορία περί καλλιέργειας του αντισημιτισμού από το κείμενο, γεγονός προσβλητικό τόσο για το συγγραφέα του όσο και για όλες τις επιστημονικές ομάδες (συγγραφική, αξιολόγησης κ.λπ.), αλλά κυρίως για τους εκπαιδευτικούς-φιλολόγους και τους μαθητές τους που το διδάσκονται επί τόσα χρόνια; Δηλαδή επί 20 χρόνια η ελληνική Πολιτεία καλλιεργούσε τον αντισημιτισμό μέσω του βιβλίου αυτού και το αντιλήφθηκε τώρα;
Γιατί θεωρούν παιδαγωγικά ακατάλληλη την εικόνα (φωτογραφία) του παιδιού που κρατάει πολεμικό όπλο και δικαιολογούν τη θέση αυτή με το γελοίο ψευδοεπιχείρημα περί μη παιδαγωγικής πλαισίωσης της εικόνας αυτής; Τόσο πολύ υποτιμούν τους σημερινούς μαθητές και θεωρούν ότι μπορεί να επηρεαστούν αρνητικά από μια τέτοια εικόνα; Δεν γνωρίζουν σε ποιο περιβάλλον προβολής και αναπαραγωγής της βίας ζουν οι σημερινοί μαθητές; Τόσο πολύ υποτιμούν τους διδάσκοντες της Γλώσσας, ώστε να θεωρούν ότι αδυνατούν να δώσουν την κατάλληλη παιδαγωγική προσέγγιση για την ανάλυση μιας τέτοιας εικόνας (φωτογραφίας);
«Αντιπαιδαγωγικός», να υποθέσουμε και ο πίνακας του Ντελακρουά με το οπλισμένο αγόρι ακριβώς πίσω από την «Ελευθερία που οδηγεί τον Λαό». «Αντιπαιδαγωγικός» ο μικρός Γαβριάς και ο Ουγκώ που σύμφωνα με τους μελετητές εμπνεύστηκε τον ήρωά του από τον πίνακα του Ντελακρουά. Τι να τον κάνεις τον Ουγκώ αν έχεις ΑΙ. Ο Γαβριάς, που μαζεύοντας σφαίρες για τους εξεγερμένους που σφαγιάζονταν στα οδοφράγματα του Παρισιού απέφευγε τις σφαίρες των πάνοπλων δημίων και τους χλεύαζε με τα στιχάκια του μέχρι να τον αφήσουν στον τόπο: «Αν δεν είμαι αφέντης βέρος, Φταίει εκείνος ο Βολταίρος, Αν με κράζουν νεοσσό, Φταίει εκείνος ο Ρουσσώ...» (11).
«Παιδαγωγικό», το «βύθισμα» στη σιωπή, οι λευκές σελίδες της ισραηλινής γενοκτονίας δεκάδων χιλιάδων παιδιών.
Η συγγραφική ομάδα αντέδρασε προς τιμήν της ζητώντας επίσημη ενημέρωση για την απόφαση αντικατάστασης αυθεντικού κειμένου με περιεχόμενο που δημιουργήθηκε από Τεχνητή Νοημοσύνη, στέλνοντας επιστολή διαμαρτυρίας προς το Διοικητικό Συμβούλιο του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ). Όπως επισημαίνουν οι συγγραφείς, τα βιβλία της Νεοελληνικής Γλώσσας για όλες τις τάξεις του Γυμνασίου έχουν συνταχθεί βάσει σύγχρονων γλωσσοδιδακτικών προσεγγίσεων, όπως ο κριτικός γραμματισμός.
Οι συγγραφείς τονίζουν ότι κάθε κείμενο του σχολικού εγχειριδίου εντάσσεται σε συγκεκριμένο επικοινωνιακό και κοινωνικό πλαίσιο. Η απομάκρυνση από το πλαίσιο αυτό οδηγεί, σύμφωνα με την επιστολή, σε αναχρονιστικές πρακτικές που έχουν απορριφθεί επιστημονικά και παιδαγωγικά εδώ και δεκαετίες. Η επιστολή επικεντρώνεται στην αντικατάσταση του Κειμένου το οποίο αφορούσε τα παιδιά του πολέμου στο πλαίσιο του Παλαιστινιακού, με στόχο την ανάδειξη της παιδικής οπτικής σε συνθήκες πολέμου. Το εν λόγω κείμενο, σύμφωνα με τη συγγραφική ομάδα, συνδέεται θεματικά και ηλικιακά με τους μαθητές της Γ΄ Γυμνασίου, προσφέροντας μία γεωγραφικά και ιστορικά οικεία αναπαράσταση.
Αντιθέτως, χαρακτηρίζουν το νέο κείμενο που το αντικατέστησε ως αποπλαισιωμένο «γενικό, αόριστο και άνευρο», επισημαίνοντας ότι αντιβαίνει τόσο στις επιστημονικές αρχές των εγχειριδίων όσο και στις παιδαγωγικές κατευθύνσεις του ΙΕΠ.
Επιπλέον, η συγγραφική ομάδα εκφράζει προβληματισμό για τη χρήση περιεχομένου που έχει παραχθεί από Τεχνητή Νοημοσύνη στην εκπαίδευση, χωρίς να έχει προηγηθεί η θεσμοθέτηση ενός σαφούς πλαισίου ηθικής και παιδαγωγικής χρήσης. Ζητούν να ενημερωθούν επίσημα και εγγράφως για τους λόγους που οδήγησαν στην αντικατάσταση του αρχικού κειμένου, καθώς και για τις επιστημονικές αρχές που υποστήριξαν την επιλογή αυτή.
Η Παρέμβαση του περιοδικού Νέα Παιδεία είχε τον τίτλο: ΜΝΗΜΕΙΟ ΑΝΤΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟΥ ΛΑΪΚΙΣΜΟΥ Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΗΣ Γ’ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ, τον οποίο προσυπογράφω και συμφωνώ με το κείμενο γραμμή προς γραμμή.
Το κείμενο αυτό αναφέρεται στη λογοκριτική συμπεριφορά του Υπουργείου Παιδείας και του ΙΕΠ και την αντικατάσταση ενός αυθεντικού κειμένου με ένα «ουδέτερο», τάχα, προϊόν τεχνητής νοημοσύνης.
Η συγγραφική ομάδα θεωρεί ότι η απάντηση του Ι.Ε.Π. βρίθει αντιεπιστημονικών αντιλήψεων, προβάλλει έναν αγοραίο παιδαγωγικό λαϊκισμό και επιβεβαιώνει την ανησυχία της εκπαιδευτικής και επιστημονικής κοινότητας -αλλά και της ελληνικής κοινωνίας ευρύτερα- για το μέλλον της ελευθερίας της έκφρασης και της σκέψης στην εκπαίδευση. Θέτει τον δάκτυλον επί τον τύπον των ήλων, με κρίσιμα δεοντολογικά ερωτήματα για συμπεριφορά εν κρυπτώ και παραβύστω, για μη δημοσιοποίηση της επιστολής του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου από το Ι.Ε.Π, για να καταδειχθεί αν αποδέχτηκαν άκριτα τις ενστάσεις του για το κείμενο, και δεν ανταπάντησαν με μια επιστημονική επιχειρηματολογία που εκπηγάζει, καταρχάς, από τη φιλοσοφία του προγράμματος σπουδών της Γλώσσας, το οποίο είναι το επίσημο θεσμικό κείμενο της Πολιτείας με βάση το οποίο συγγράφηκαν, αξιολογήθηκαν και διδάσκονται επί 20 και πλέον χρόνια τα αντίστοιχα σχολικά εγχειρίδια.
Ερωτήματα όπως:
γιατί αποδέχτηκαν την άποψη περί «βίας» και δεν αξιοποίησαν ως παράδειγμα σύγχρονης παιδαγωγικής προσέγγισης τις ερωτήσεις του βιβλίου και ιδιαίτερα την εξαιρετική εργασία κριτικής ανάγνωσης του κειμένου που έχει θέσει η συγγραφική ομάδα; «Διαβάζω και γράφω: Ο Παλαιστίνιος γιατρός που μιλάει στο κείμενο 6 πιστεύει ότι πιο τραγικό και από τον υποσιτισμό, τους τραυματισμούς ή τις χαμένες ευκαιρίες για μόρφωση είναι το γεγονός ότι τα παιδιά στα κατεχόμενα εδάφη της Παλαιστίνης χάνουν το χαμόγελό τους και είναι έτοιμα να υιοθετήσουν βίαια πρότυπα. Συμφωνείτε ή διαφωνείτε με τη γνώμη του; • Διατυπώστε τη δική σας άποψη σε ένα κείμενο (έως δέκα γραμμές). • Χρησιμοποιήστε δευτερεύουσες προτάσεις, ιδιαίτερα αιτιολογικές, για να στηρίξετε την άποψή σας.»
Κρίσιμες ερωτήσεις προς γνώσιν (και συμμόρφωση;) των παρουσών και μελλοντικών συγγραφικών ομάδων για το τι τους περιμένει όταν πολιτικές αποφάσεις παρουσιάζονται σαν παιδαγωγικές επιλογές.
Και καταλήγει η συγγραφική ομάδα: το τελικό συμπέρασμα είναι απλό και σαφές για κάθε λογικό και πολιτικό όν. Για λόγους πολιτικής σκοπιμότητας και με τη δουλοπρεπή δήλωση ότι δεν παίρνουμε εντολές από κανέναν, επιστρατεύονται αντιεπιστημονικές και παιδαγωγικά διάτρητες δικαιολογίες για να επιβεβαιώσουν την ειλημμένη απόφαση: στην εκπαίδευση και στα σχολικά βιβλία θα αποβάλλεται (με τη βοήθεια και του ΑΙ) κάθε διαφορετική άποψη, θα υπάρχει η μία και μοναδική αλήθεια που γνωρίζουμε εμείς και οι εντολείς μας. Με μια τέτοια αντίληψη μπροστά μας είναι εύλογο να ανησυχούμε για το μέλλον της εκπαίδευσης και της Δημοκρατίας!
Και μας ενημερώνει η συγγραφική ομάδα για τη σιωπηλή και υπόγεια αφαίρεση από το ΙΕΠ και πριν δύο χρόνια περίπου, από το ίδιο βιβλίο, από την ενότητα 6 «Ενεργοί πολίτες για την υπεράσπιση οικουμενικών αξιών», το κείμενο «Ο νεανικός ιδεαλισμός» (αναδημοσίευση άρθρου από την International Herald Tribune στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ), χωρίς… αντιπρόταση αυτή τη φορά. Και διερωτάται η συγγραφική ομάδα: ποια παιδαγωγικά -ή άλλα- κριτήρια πρυτάνευσαν τότε; γιατί δεν ενημερώθηκε πάλι η εκπαιδευτική κοινότητα και η συγγραφική ομάδα; ποιος φορέας ή συμβούλιο ανησύχησε πάλι για την παιδεία των νέων και έστειλε τη διαμαρτυρία του; Ζητούν οι συγγραφείς απαντήσεις έστω και τώρα για αυτή την αντιδεοντολογική και αντιεπιστημονική συμπεριφορά.
Αναζητήστε το κείμενο «Ο νεανικός ιδεαλισμός» και διαπιστώστε τον ανθρωπολογικό τύπο που τείνει να εκλείψει λόγω της παντοδυναμίας ή μάλλον της παντοκρατορίας του ενός τύπου ανθρώπου που κάνει σχέδια για γκολφ τις Τετάρτες και δεν έχει καμία σχέση με τον ακτιβιστή τύπο που ζητείται να περιγραφεί στην κάτωθι ερώτηση που συνοδεύει το κείμενο:
Τι θυσιάζουν και τι κερδίζουν όσοι αποφασίζουν να αφιερώσουν τη ζωή τους σε δραστηριότητες αλληλεγγύης προς τους αδύνατους και στον αγώνα για την υπεράσπιση οικουμενικών αγαθών;
Ένα βαθιά υπαρξιακό ερώτημα, που υπενθυμίζει ότι έχουμε και άλλου είδους επιλογές, πέραν από το να είμαστε επιτυχημένοι, όπως το να είμαστε ευτυχισμένοι, αλλά να μας νοιάζει που υπάρχουν άλλοι -συνάνθρωποί μας- που είναι δυστυχισμένοι. Και να σκεφτόμαστε τι μπορούμε να κάνουμε γι αυτούς.
Οι εκπαιδευτικοί γνωρίζουμε ότι εφέτος «τρέχει» το πρόγραμμα Ενεργός πολιτειότητα και οι δράσεις της. Ας σκεφτούμε τι αντιφατικά εκπαιδευτικά μηνύματα, μας στέλνονται… Αλλά όχι, ο ακτιβισμός δεν είναι τόσο light έννοια, μπορεί να μετασχηματιστεί σε συλλογική δράση (γι αυτό, καλόν είναι να εξοβελιστεί), καλύτερα εθελοντισμός από μια θέση ισχύος. Σε μια «ανώδυνη» αναπαραγωγή ιεραρχικών σχέσεων εξουσιαστικού ελέγχου με τη γνώση, μη διαταραχθεί το status quo!
[1]https://www.efsyn.gr/ellada/ekpaideysi/478261_afairesan-tin-intifanta-apo-sholiko-biblio#goog_rewarded Αφαίρεσαν την Ιντιφάντα από σχολικό βιβλίο 7/7/2025 Χρήστος Κάτσικας
[2] Η Αρετή Σπαχή, είναι φιλόλογος στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση
[3] Όπ .π.
[4] Αλφαβητα 5/7/
[5] «Παιδαγωγική υποκρισία» Το αντιφασιστικό και αντιρατσιστικό κίνημα, εργατική αλληλεγγύη, ΝΟ 1682, 23/7/2025. Γιώργος Πίττας
[6] © IBNA 2025 https://neaprooptiki.gr/i-oudeteri-epilogi-tis-apaloifis-tis-intifanta-apo-to-vivlio-neoellinikis-glossas-tis-g-gymnasiou/ Ρουμπίνη Δαφνή, Φιλόλογος στη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση
[7] https://neapaideia-glossa.gr/news/181
[8] Η κ. Αναγνωστοπούλου, με αφορμή τη συζήτηση της επίκαιρης ερώτησης, κατήγγειλε στην δευτερολογία της την απαράδεκτη πειθαρχική δίωξη εναντίον της θεατρολόγου και Προέδρου του Συλλόγου Εκπαιδευτικών Ζακύνθου, Εφης Λάζου, για τη θεατρική παράσταση «Η Αννα Φρανκ συνομιλεί με τα Παιδιά της Παλαιστίνης». Ο κ. Βλάσης απέφυγε φυσικά να σχολιάσει το οτιδήποτε για την αυθαίρετη αυτή και πολιτικά υποκινούμενη ενέργεια.
[9] https://neaaristera.gr/syzitisi-tis-epikairis-erotisis-tis-sias-anagnostopoulou-me-thema-afairesi-keimenou
[11] https://ergatiki.gr/article.php?id=36984&issue=1682
[12] Την επιστολή συνυπογράφουν τα μέλη της συγγραφικής ομάδας: Ελένη Κατσαρού – Πανεπιστήμιο Κρήτης, Αναστασία Μαγγανά – ΕΚΠΑ, Αικατερίνη Σκιά, Βασιλική Τσέλιου – ΕΚΠΑ, Κωνσταντίνος Αγγελάκος – Ιόνιο Πανεπιστήμιο
Χαρινέλα Τουρνά
Σύμβουλος Εκπαίδευσης Φιλολόγων Β΄ Αθήνας
Μαρούσι 26/7/2025
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Οδήγηση τέλος για ηλικιωμένους: Ποιοι χάνουν το δίπλωμα στα 65 και ποιοι στα 67
Voucher ΔΥΠΑ 750 ευρώ: - Πότε οι πληρώνεστε και που ξεκινάτε πρώτοι
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 25/7
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
