1. Εισαγωγή – Το διακύβευμα
Η εκπαιδευτική πραγματικότητα στην Ελλάδα εισέρχεται σε μια φάση αναστοχασμού και μετασχηματισμού. Στο επίκεντρο αυτής της πορείας βρίσκονται οι "Δράσεις Ενεργού Πολίτη", οι οποίες εισάγονται ως ένας νέος θεσμός που επιχειρεί να συνδέσει τη σχολική ζωή με την κοινωνική πραγματικότητα και να καλλιεργήσει την ενεργή συμμετοχή, τη δημοκρατικότητα και τις δεξιότητες - ικανότητες του 21ου αιώνα στους μαθητές.
Η επιτυχής εφαρμογή αυτού του θεσμού προϋποθέτει, όμως, μια βαθύτερη μετατόπιση: από την αναπαραγωγή της γνώσης στη δημιουργική, ερευνητική και βιωματική της κατάκτηση.
2. Η πρόκληση της εκπαιδευτικής πράξης
Η ενσωμάτωση των Δράσεων Ενεργού Πολίτη στην καθημερινότητα του σχολείου και στο Αναλυτικό Πρόγραμμα μπορεί να αποτελέσει το εφαλτήριο για τον εσωτερικό μετασχηματισμό του ελληνικού σχολείου προς την κατεύθυνση της Εκπαίδευσης Βασικών Ικανοτήτων, όπως αυτή ορίζεται στο Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς.
Πρόκειται για μια αλλαγή που δεν περιορίζεται στην προσθήκη μιας θεματικής ή μεθόδου, αλλά απαιτεί επαναπροσδιορισμό των διαδικασιών διδασκαλίας και μάθησης: μοντέλα σχεδιασμού και ανάπτυξης διδασκαλίας και παραγωγής εκπαιδευτικού υλικού, διαφοροποιημένη διδασκαλία, έμφαση σε ικανότητες, ενεργητικές μαθησιακές πρακτικές, πολλαπλό βιβλίο και στοχαστική εκπαιδευτική κουλτούρα. Ωστόσο, οι αλλαγές αυτές είναι βαθιές και προϋποθέτουν έναν νέο επαγγελματισμό του εκπαιδευτικού. Απαιτούν έναν εκπαιδευτικό ικανό να σχεδιάζει, να ερευνά, να συνεργάζεται και να στοχάζεται κριτικά πάνω στην πράξη του. Και αυτό δεν επιτυγχάνεται με επιφανειακού τύπου επιμορφώσεις.
3. Η ανάγκη για μετεκπαίδευση – όχι επιφανειακή επιμόρφωση
Η εμπειρία έχει δείξει ότι οι σύντομες, αποσπασματικές και συχνά θεωρητικοκεντρικές επιμορφώσεις («ψεκάστε-σκουπίστε-τελειώσατε») δεν κατορθώνουν να μετασχηματίσουν ουσιαστικά την εκπαιδευτική πρακτική.
Αντιστοίχως, τα αυστηρά ακαδημαϊκά μεταπτυχιακά προγράμματα, όσο πολύτιμα και αν είναι σε επίπεδο θεωρητικής κατάρτισης, δεν καλύπτουν το κενό της επαγγελματικής ανάπτυξης στην πράξη. Αυτό που σήμερα είναι αναγκαίο είναι η επανενεργοποίηση του θεσμού της μετεκπαίδευσης – ενός θεσμού που θα προσφέρει μακράς διάρκειας, βιωματικής μορφής επιμόρφωση, με απόσπαση των εκπαιδευτικών από την τάξη και ταυτόχρονη κάλυψη της θέσης τους. Η μετεκπαίδευση πρέπει να αποτελεί μια μορφή ουσιαστικής επαγγελματικής ανανέωσης και όχι έναν ακόμα ακαδημαϊκό τίτλο.
4. Προτάσεις πολιτικής – Τι πρέπει να γίνει
Για να αξιοποιηθούν στο έπακρο οι δυνατότητες των Δράσεων Ενεργού Πολίτη και να μεταμορφωθεί το ελληνικό σχολείο σε έναν οργανισμό που παράγει νόημα και αξία για την κοινωνία, προτείνονται τα εξής:
Επαναλειτουργία της μετεκπαίδευσης με επικαιροποιημένο περιεχόμενο, εστιασμένο στην έρευνα-δράση, στη συνεργατική μάθηση, στην εκπαίδευση βασικών ικανοτήτων του Ευρωπαϊκού Πλαισίου Αναφοράς και στη στοχαστική πρακτική.
Δημιουργία δομών υποστήριξης (mentoring, κοινότητες πρακτικής) σε σχολικό επίπεδο.
Ανάπτυξη προγραμμάτων μετεκπαίδευσης με πρακτικό, βιωματικό χαρακτήρα, προσανατολισμένων στη διδασκαλία εντός πραγματικών συνθηκών και όχι σε αποστειρωμένα θεωρητικά σχήματα.
Σύνδεση της μετεκπαίδευσης με την επαγγελματική εξέλιξη των εκπαιδευτικών.
5. Ένα νέο όραμα για το ελληνικό σχολείο
Η εστίαση στις Δράσεις Ενεργού Πολίτη δεν είναι απλώς μια επιλογή παιδαγωγικής καινοτομίας. Είναι μια πρόταση πολιτισμικής και θεσμικής ανακατεύθυνσης του ελληνικού σχολείου. Είναι μια ευκαιρία να ξανασκεφτούμε τον ρόλο του εκπαιδευτικού όχι ως μεταδότη περιεχομένου αλλά ως ενεργού διαμορφωτή εμπειριών μάθησης. Και γι’ αυτό απαιτούνται θεσμικά εργαλεία διαρκείας, όπως η μετεκπαίδευση.
Από την επιμόρφωση στη μετεκπαίδευση, από την προσχηματική αλλαγή στον ουσιαστικό μετασχηματισμό: αυτή είναι η μετάβαση που χρειάζεται η ελληνική εκπαίδευση σήμερα. Και οι Δράσεις Ενεργού Πολίτη μπορούν να είναι το όχημα.
Ζούκης Νίκος, εκπαιδευτικός - ερευνητής
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Η ελληνική συνταγή που ξετρέλανε το TikTok – Με μόνο 3 υλικά
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 11/7
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
