Στη σημερινή εποχή, όπου η εκπαίδευση αλλάζει γρήγορα, πολλοί από εμάς αναρωτιούνται: Τι κάνει έναν δάσκαλο πραγματικά καλό;
Μια κοινή αντίληψη είναι ότι ο καλός δάσκαλος γεννιέται έτσι. Ότι έχει "το χάρισμα", μια φυσική ικανότητα που δεν μαθαίνεται. Το ακούμε συχνά: «Αυτός είναι γεννημένος για τη διδασκαλία». Αλλά είναι έτσι;
Η απάντηση που δίνει η έρευνα και η εμπειρία είναι ξεκάθαρη: Οι καλοί δάσκαλοι δεν γεννιούνται — γίνονται.
Από πού ξεκινά αυτός ο μύθος;
Η ιδέα του «γεννημένου δασκάλου» συναντάται παντού: σε ταινίες, βιβλία, και κουβέντες στην καθημερινή σχολική ζωή. Παρουσιάζονται δάσκαλοι που εμπνέουν με την προσωπικότητά τους, χωρίς πολλή προετοιμασία ή παιδαγωγική κατάρτιση.
Έτσι δημιουργείται μια λάθος εντύπωση: ότι αν δεν "το έχεις" από την αρχή, δεν πρόκειται να το αποκτήσεις ποτέ. Αυτό, δυστυχώς, αποθαρρύνει πολλούς νέους (και όχι μόνο) εκπαιδευτικούς.
Όμως η αλήθεια είναι άλλη: Η διδασκαλία είναι μια δεξιότητα που καλλιεργείται.
Τι δείχνει η έρευνα;
Οι πιο επιτυχημένοι εκπαιδευτικοί δεν είναι απαραίτητα εκείνοι που ένιωσαν άνετα από την πρώτη μέρα στην τάξη. Είναι εκείνοι που αναπτύσσουν με τον καιρό συγκεκριμένες ικανότητες: αναγνώριση μοτίβων, ευελιξία, και βαθιά παιδαγωγική κατανόηση.
Η σταθερή βελτίωση δεν προκύπτει από "ταλέντο", αλλά από:
- Εστιασμένη εξάσκηση
- Συνεχή στοχασμό
- Ανατροφοδότηση
- Πρόθεση για εξέλιξη
Όπως και σε άλλους τομείς (μουσική, ιατρική, αθλητισμό), η πραγματική πρόοδος έρχεται μέσα από προσπάθεια με στόχο.
Η σημασία του στοχασμού
Η εμπειρία έχει αξία μόνο όταν τη σκεφτόμαστε και την επεξεργαζόμαστε.
Ο στοχασμός είναι η διαδικασία με την οποία:
- Παρατηρούμε τι συμβαίνει στην τάξη
- Αναρωτιόμαστε τι λειτουργεί και τι όχι
- Βελτιώνουμε τις προσεγγίσεις μας με βάση τις ανάγκες των μαθητών
Μπορεί να γίνεται κατά τη διάρκεια του μαθήματος (π.χ. αλλάζουμε τον τρόπο που εξηγούμε κάτι) ή μετά (συζητώντας με συναδέλφους, γράφοντας ημερολόγιο, βλέποντας βίντεο του μαθήματός μας).
Όπως δείχνει η έρευνα, οι εκπαιδευτικοί που στοχάζονται συστηματικά αναπτύσσουν βαθύτερη επίγνωση , όχι μόνο του εαυτού τους, αλλά και του τρόπου που μαθαίνουν οι μαθητές τους.
Τι κρύβει η ταμπέλα του «γεννημένου δασκάλου»
Όταν λέμε σε κάποιον «είσαι γεννημένος δάσκαλος», μπορεί να μοιάζει με φιλοφρόνηση.
Όμως πίσω από αυτή τη φράση κρύβεται ένας κίνδυνος:
- Υπονοεί ότι δεν χρειάζεται προσπάθεια.
Δείχνει ότι η διδασκαλία είναι θέμα τύχης ή προσωπικότητας.
Αποθαρρύνει όσους δυσκολεύονται ή μαθαίνουν πιο αργά.
Η Carol Dweck έχει δείξει ότι η νοοτροπία του "μαθαίνω και εξελίσσομαι" είναι πιο δυνατή από την πεποίθηση ότι κάποιος "είναι ή δεν είναι" καλός σε κάτι.
Επιπλέον, οι πιο στοχαστικοί δάσκαλοι, αυτοί που αμφιβάλλουν, που παρατηρούν και προσπαθούν να γίνουν καλύτεροι, είναι συχνά εκείνοι που νιώθουν πιο αβέβαιοι για τον εαυτό τους. Ενώ στην πραγματικότητα, είναι αυτοί που εξελίσσονται περισσότερο.
Από το "ταλέντο" στη διαδρομή
Αντί να μιλάμε για δασκάλους που "γεννήθηκαν για αυτό", ας αρχίσουμε να μιλάμε για δασκάλους που μεγαλώνουν μέσα στο επάγγελμα.
Η έρευνα δείχνει ξεκάθαρα ότι οι πιο αποτελεσματικοί εκπαιδευτικοί είναι εκείνοι που:
- Δοκιμάζουν νέες πρακτικές
- Παίρνουν ανατροφοδότηση
- Αναστοχάζονται
- Συνεργάζονται με άλλους
Η εξέλιξη δεν είναι μοναχική πορεία. Συμβαίνει σε κοινότητα, σε ένα υποστηρικτικό περιβάλλον όπου επιτρέπεται να δοκιμάσεις, να κάνεις λάθη και να συνεχίσεις.
Το πιο χρήσιμο ερώτημα
Δεν χρειάζεται να είσαι γεννημένος δάσκαλος.
Χρειάζεται να ρωτάς:
Τι μαθαίνω κάθε μέρα;
Πώς μπορώ να γίνω λίγο καλύτερος αύριο;
Πώς ανταποκρίνομαι στις ανάγκες των μαθητών μου;
Αν βλέπεις τον εαυτό σου όχι ως "έτοιμο προϊόν" αλλά ως άνθρωπο που εξελίσσεται, τότε είσαι ήδη στον σωστό δρόμο.
Αντί επιλόγου ένα σχόλιο για το παρόν και το μέλλον
Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, οι εκπαιδευτικοί καλούνται να σταθούν σε έναν κόσμο που αλλάζει ραγδαία. Η Τεχνητή Νοημοσύνη εισέρχεται στις σχολικές τάξεις, προσφέροντας εξατομικευμένη υποστήριξη, δημιουργία περιεχομένου, ακόμη και εκπαιδευτικούς βοηθούς με απίστευτες δυνατότητες. Σε αυτό το νέο τοπίο, μπορεί εύκολα να δημιουργηθεί η εντύπωση ότι η τεχνολογία θα αντικαταστήσει τους ανθρώπους.
Η αλήθεια όμως είναι άλλη: ο ρόλος του δασκάλου δεν μειώνεται, ενισχύεται.
Σε μια εποχή που οι πληροφορίες είναι παντού, αυτό που χρειάζονται οι μαθητές είναι καθοδήγηση, ενσυναίσθηση, κριτική σκέψη και ανθρώπινη παρουσία. Κανένα εργαλείο Τεχνητής Νοημοσύνης δεν μπορεί να ερμηνεύσει το βλέμμα ενός μαθητή που έχει χάσει την αυτοπεποίθησή του ή να εμπνεύσει πραγματική σύνδεση και νόημα.
Γι’ αυτό και η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών δεν είναι πολυτέλεια, είναι ανάγκη. Όχι μόνο για να γνωρίσουν τα νέα ψηφιακά εργαλεία, αλλά και για να επαναπροσδιορίσουν τον ρόλο τους ως παιδαγωγοί σε έναν ψηφιακό κόσμο. Το μέλλον δεν ανήκει ούτε στους «γεννημένους» δασκάλους ούτε στα «έξυπνα» μηχανήματα. Ανήκει σε εκείνους που είναι πρόθυμοι να συνεχίσουν να μαθαίνουν, να προσαρμόζονται και να εξελίσσονται με καρδιά, νου και στόχο.
*ΑΝΑΠΛΙΩΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΤΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΩΝ ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
750 ευρώ σε 170.000 πολίτες - Πάρτε τα με μια μόνο αίτηση και όλα εξα αποστάσεως μέσω golearn
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 25/6
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
