Τα γνωστά πανεπιστήμια, τα οποία η κυβέρνηση επικαλείται τώρα για να διαφημίσει τη νομοθετική πρωτοβουλία της, δεν έχουν κάνει παραρτήματα σε πολύ πιο δυναμικές αγορές σε σχέση με την Ελλάδα. Η επίκληση της ύπαρξης παραρτήματος του New York University στο Αμπού Ντάμπι παραλείπει ότι η κυβέρνηση των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων χρηματοδοτεί αυτό το παράρτημα κατά 99%. Το παράρτημα που ίδρυσε το Yale το 2011 στη Σιγκαπούρη κλείνει το 2025, παρά τη γενναιόδωρη συνεισφορά τής εκεί κυβέρνησης.
Πέραν αυτού το αμερικανικό μοντέλο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης δεν μεταφέρεται εύκολα στην ελληνική αγορά. Στις ΗΠΑ, οι προπτυχιακοί φοιτητές δεν εισάγονται απευθείας σε τμήματα ή σχολές αλλά στα πανεπιστήμια. Για να αποφοιτήσουν παίρνουν συχνά πάνω από τα μισά μαθήματά τους εκτός του αντικειμένου στο οποίο ειδικεύονται. Για να μεταφέρει λοιπόν ένα αμερικανικό πανεπιστήμιο το πρόγραμμα σπουδών του αυτούσιο στην Ελλάδα θα έπρεπε να ιδρύσει όχι μόνο τμήματα υψηλής ζήτησης αλλά και τμήματα που δύσκολα θα προσέλκυαν φοιτητές σε μια περιορισμένη αγορά.
Με βάση τα παραπάνω, η πιθανότητα σοβαρά αμερικανικά πανεπιστήμια να εμπλακούν σε επενδύσεις σε campus στην Ελλάδα είναι απειροελάχιστη, ειδικότερα όταν στις ΗΠΑ πανεπιστήμια κλείνουν και συγχωνεύονται και επικρατεί μια γενικότερη ανησυχία για το πώς η δημογραφική μείωση από το 2008 και μετά θα αποτυπωθεί στα πανεπιστήμια τα επόμενα χρόνια. Αρα το μόνο που μένει από την κυβερνητική πρωτοβουλία είναι πεδίο επιχειρηματικής δράσης για ιδιωτικά πανεπιστήμια αμφίβολης ποιότητας και προέλευσης στην Ελλάδα.
Το δεύτερο στοιχείο που προκαλεί εντύπωση παρακολουθώντας τη συζήτηση περί ιδιωτικών πανεπιστημίων στην Ελλάδα και την επίκληση των αμερικανικών πανεπιστημίων είναι πόσο μακριά βρίσκεται από τους τωρινούς προβληματισμούς για τα φοιτητικά δάνεια και την ταξικά άνιση πρόσβαση στα πανεπιστήμια των ΗΠΑ.
Στις ΗΠΑ τόσο τα δημόσια όσο και τα ιδιωτικά πανεπιστήμια έχουν δίδακτρα. Στο δημόσιο πανεπιστήμιο στο οποίο εργάζομαι, τα ετήσια δίδακτρα είναι περίπου 16.000 δολάρια. 12 χιλιόμετρα πιο μακριά, στο ιδιωτικό Boston College, τα δίδακτρα είναι περίπου 66.500 δολάρια.
Πώς μπορεί να πάει κάποιος στο πανεπιστήμιο αν η οικογένειά του δεν μπορεί να πληρώσει αυτά τα δίδακτρα; Σε μεγάλο βαθμό η απάντηση είναι τα φοιτητικά δάνεια. Στις ΗΠΑ οι φοιτητές των δημόσιων πανεπιστημίων έχουν μέσο χρέος 27.884 δολαρίων, ενώ οι φοιτητές των ιδιωτικών μη κερδοσκοπικών πανεπιστημίων έχουν μέσο χρέος 40.607 δολαρίων. Ο μέσος δανεισμός για να φοιτήσει κάποιος σε ιατρική σχολή υπερβαίνει τα 200.000 δολάρια. Επίσης τα δεσμά των δανείων δεν είναι βραχυπρόθεσμα: 48,9% των φοιτητών πληρώνει δόσεις φοιτητικών δανείων 20 χρόνια αργότερα. Αν πάλι είσαι φτωχός και δεν μπορείς να διανοηθείς να φορτώσεις την οικογένειά σου με τέτοια χρέη, υπάρχουν και στρατολογικά γραφεία εντός των πανεπιστημίων που υπόσχονται να πληρώσουν τα δίδακτρα των φοιτητών που κατατάσσονται ως έφεδροι αξιωματικοί του αμερικανικού στρατού.
Ο συνδυασμός υψηλών διδάκτρων και φοιτητικών δανείων στις ΗΠΑ όμως έχει φτάσει στα όριά του. Πλέον ακόμα και κεντρώοι πολιτικοί όπως ο Μπάιντεν προτείνουν διαγραφή μέρους των φοιτητικών δανείων και δωρεάν φοίτηση σε community colleges, δηλαδή σε δημόσια τριτοβάθμια ιδρύματα διετούς φοίτησης που δίνουν δυνατότητα μεταπήδησης σε δημόσια πανεπιστήμια τετραετούς φοίτησης.
Παράλληλα, υπάρχουν πλέον σημαντικές εμπειρικές μελέτες που καταδεικνύουν τον σκληρά ταξικό χαρακτήρα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στις ΗΠΑ. Σε πρόσφατη μελέτη οι Chetty, Deming και Friedman δείχνουν ότι η πιθανότητα ένας υποψήφιος να φοιτήσει στα ονομαστά ιδιωτικά πανεπιστήμια των ΗΠΑ (Harvard, Yale, MIT κ.λπ.) είναι διπλάσια για μαθητές με οικογενειακό εισόδημα στο κορυφαίο 1% (άνω των 611.000 δολαρίων) σε σχέση με παρόμοιους μαθητές των οποίων το οικογενειακό εισόδημα είναι μεταξύ του 70ού και του 80ού εκατοστημορίου στην κατανομή του εισοδήματος (91.000-114.000 δολάρια, «μεσαία τάξη» για τους συγγραφείς). Οι συγγραφείς, όλοι καθηγητές του Harvard που δύσκολα μπορούν να κατηγορηθούν ως ιδεοληπτικοί, καταλήγουν ότι «τα επιλεκτικά ιδιωτικά πανεπιστήμια αυξάνουν τη διαγενεακή διαιώνιση των προνομίων». Μην το πει μόνο κανείς στην κυβέρνηση Μητσοτάκη γιατί θα χαλάσει το αστείο αφήγημά της ότι η νομοθετική αλλαγή γίνεται στο όνομα της κοινωνικής κινητικότητας.
*Αν. καθηγητής Οικονομικών στο University of Massachusetts Boston
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Νέο Προσκλητήριο Προσλήψεων Εκπαιδευτών Ενηλίκων: Αφορά όλα τα πτυχία ΑΕΙ-ΤΕΙ - Πιστοποιηθείτε άμεσα
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 3/9
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
