Με το κείμενο μου, όπως προϊδεάζει και ο τίτλος του, θα προσπαθήσω να κάνω μία σύγκριση ανάμεσα στο δημόσιο σχολείο από τη μια πλευρά και το ιδιωτικό σχολείο και το φροντιστήριο από την άλλη. Η σύγκρισή μου αφορά κάποιες πτυχές, που εγώ θεωρώ σημαντικές, προφανώς όμως κάποια/ος να μην συμφωνεί. Η σύγκριση κινείται στην επιφάνεια και δεν προχωρώ σε προσπάθειες ερμηνείας. Δεν περηφανεύομαι, επίσης, για τη δομή του κειμένου που - να το προβάλλω ως δικαιολογία - αφορά τριπλή σύγκριση, από την άλλη όμως, νομίζω, κάνει την παρουσίαση του θέματος πιο φυσική.
Ξεκινώντας, λοιπόν, από την ετυμολογία των λέξεων το φροντιστήριο σε προϊδεάζει θετικά. Είναι το μέρος όπου δέχεσαι φροντίδα, όπου σε φροντίζουν.
Σχολείο από την άλλη το μέρος όπου επικρατεί η σχολή που σημαίνει αργία, ησυχία, ηρεμία, ελεύθερος χρόνος (σήμερα με αναβιβασμό τόνου, δηλαδή "σχόλη" έχει την ίδια σημασία). Ήδη πάντως από τα αρχαία χρόνια άρχισε να σημαίνει την αξιοποίηση αυτού του ελεύθερου χρόνου. Με ποιο τρόπο; Με την καλλιέργεια του πνεύματος που την παρέχουν κάποια εκπαιδευτικά ιδρύματα, τα σχολεία. Συχνά όμως όχι και με τόση ησυχία, όπως διαπιστώνουμε όσες/οι διδάσκουμε.
Το δημόσιο σχολείο, λοιπόν, παρέχει μόρφωση με οργανωμένο τρόπο, δηλαδή με ωρολόγια προγράμματα μαθημάτων, αναλυτικά προγράμματα, εξετάσεις, βαθμολογίες κλπ. Από την άλλη πλευρά το φροντιστήριο, συγκρίνοντας τον εαυτό του με το σχολείο, προσφέρει ακριβώς αυτή την συστηματικότητα με μεγαλύτερη συνέπεια σε σχέση με το δημόσιο σχολείο. Παρέχει την οργάνωση, αυτό τον πειθαρχημένο προσανατολισμό στις πανελλήνιες εξετάσεις και δη στις όσο το δυνατόν μεγαλύτερες επιδόσεις. Και αυτά τα διαφημίζει δεόντως.
Το δημόσιο στη χώρα μας γενικώς είναι απαξιωμένο, άρα δεν μπορεί να ξεφύγει από αυτό και το δημόσιο σχολείο. Αντίθετα, το ιδιωτικό μπορεί μεν να σου φέρνει στο νου το κέρδος ως απώτερο σκοπό της προσφοράς εκπαιδευτικών υπηρεσιών αλλά γενικά είναι πιο φροντισμένο, πιο περιποιημένο, γιατί ακριβώς έχει κίνητρο αυτό (το κέρδος). Έχει γενικά καλύτερες κτηριακές υποδομές, π.χ οργανωμένα εργαστήρια. Αυτό άλλωστε που ενδιαφέρει κυρίως την/τον γονέα είναι μέσα σε ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον ποιος φορέας θα δώσει τα περισσότερα και ποιοτικότερα εφόδια, έτσι ώστε το παιδί να πετύχει στις πανελλήνιες εξετάσεις, πράγμα που θα το βοηθήσει περισσότερο στην επαγγελματική αποκατάσταση. Επίσης, θα του προσφέρει αναγνώριση αλλά και θα εξυψώσει το οικογενειακό κύρος στην κοινωνία. Και σε αυτό φαίνεται υπερτερεί το ιδιωτικό, αν κρίνουμε και από τα ποσοστά επιτυχίας στις πανελλαδικές.
Από την άποψη της ελευθερίας, που είναι σημαντικότατο ζητούμενο - προϋπόθεση για την εκπαίδευση, είναι αδιαμφισβήτητο ότι το δημόσιο σχολείο υπερτερεί. Μπορείς πολύ πιο εύκολα ως εκπαιδευτικός να ξεφύγεις από το κλασικό πρόγραμμα και με αφορμές δικαιολογίες - που σου δίνονται ακόμη και από το ίδιο το Υπουργείο, παραδείγματος χάρη για την έμφυλη βία, για το Ολοκαύτωμα - να βοηθήσεις τα παιδιά να διαμορφώσουν μία όσο το δυνατόν πιο ανοιχτή θέαση απέναντι στα πράγματα του κόσμου. Απώτερος σκοπός να γίνουν ενεργοί πολίτες που θα κρατήσουν με ευγνωμοσύνη ό,τι καλό υπάρχει και θα προσπαθήσουν με πράξεις να βελτιώσουν ό,τι δεν λειτουργεί. Στο δημόσιο σχολείο μπορείς πιο εύκολα να καλέσεις κόσμο, παραδείγματος χάριν δημοσιογράφους και λογοτέχνες, να υλοποιήσεις δράσεις εντός σχολείου, να συμμετέχεις σε δράσεις εκτός σχολείου. Μπορείς εν γένει να κάνεις πιο πολλά πράγματα. Πρόκειται όμως για μία ελευθερία που αναλόγως την κυβέρνηση και το υπουργείο και τα νομοθετήματα τους (παραδείγματος χάρη η τράπεζα θεμάτων) και αναλόγως τις αντιστάσεις του εκπαιδευτικού κόσμου άλλοτε μεγαλώνει και βαθαίνει και άλλοτε μικραίνει και γίνεται πιο επιφανειακή.
Στα ιδιωτικά σχολεία πολύ σπανιότερο είναι το φαινόμενο να χάνονται ώρες και, αν χάνονται, αυτές γρήγορα αναπληρώνονται. Το τι θα διδάξεις και πώς θα το διδάξεις, γενικά, είναι πολύ πιο αυστηρά καθορισμένο και διαμορφωμένο και πολύ δύσκολα θα μπορέσεις να κάνεις παρεκκλίσεις. Γενικά υπάρχει έλεγχος από τους ίδιους τους γονείς, οι οποίοι είναι οι πελάτες, και οι όποιοι, αν τηρηθεί πίστα το δόγμα " ο πελάτης έχει πάντα δίκιο", έχουν λόγο σε ό,τι γίνεται στο σχολείο, αφού καταθέτουν τον οβολό τους. Γίνονται και ατασθαλίες, λαδιές, ίδιως, όσο πλησιάζουμε προς τις πανελλήνιες εξετάσεις, άρα στις μεγαλύτερες τάξεις του Λυκείου. Εδώ κυριαρχεί η χρησιμοθηρία, για παράδειγμα μαθήματα γενικής Παιδείας μπορεί να διδάσκονται ελλιπώς ή και καθόλου. Στη θέση τους μπορεί να γίνονται τα μαθήματα τα πανελληνίως εξεταζόμενα. Αλήθεια τι έλεγχοι γίνονται ή μήπως γίνομαι γραφικός;
Επίσης, για να συνεχίσω με τις ατασθαλίες: υπάρχουν πιέσεις για εργασία μέρες αργιών, παραδείγματος χάρη για διαγωνίσματα, για πρόσθετα μαθήματα να προχωρήσει η ύλη, για γραμματειακή υποστήριξη, για ενημέρωση γονέων. Οι συνεδριάσεις συμβαίνουν εκτός διδακτικών ωρών και συχνά Σαββατοκύριακα. Μετά την παρέμβαση του σωματείου των εκπαιδευτικών της ιδιωτικής εκπαίδευσης, όταν και αν υπάρξει καταγγελία, συχνά τα φαινόμενα αυτά σταματούν. Οι "αντίδικοι" ιδιοκτήτες, συχνά και βεβαίως, επιστρατεύουν ψέματα, ότι δηλαδή δεν συμβαίνει αυτό που καταγγέλλεται, είτε διαρρηγνύουν τα ιμάτιά τους ότι ενεργούν σύμφωνα με το νόμο.
Από την άλλη έχει νομιμοποιηθεί αυτό που ήταν παράνομο - όσον αφορά την εργασία την Κυριακή - με τροπολογία με τίτλο "Δουλειές Ξανά" πριν από ένα χρόνο περίπου και με την επισήμανση "ειδικώς" για διαγωνίσματα και εξετάσεις. Δε ρωτάω αν τηρείται το συν 75% στις αμοιβές κλπ. Ψιλά γράμματα.
Οι εκπαιδευτικοί ενίοτε εξαναγκάζονται να συγγράψουν βοηθήματα και σημειώσεις συχνά αφιερώνοντας πολύ χρόνο, ο οποίος αφαιρείται από την ξεκούραση και τις στιγμές με την οικογένεια. Αναγκάζονται να υπογράψουν συμφωνητικά ότι εκχωρούν τα δικαιώματα στο ιδιωτικό σχολείο ή το φροντιστήριο στο οποίο εργάζονται και ότι δεν έχουν δικαιώματα από αυτόν ούτε καν να τα χρησιμοποιήσουν, αν και τα έχουν γράψει οι ίδιοι/ες! Σε ορισμένες περιπτώσεις αναγκάζονται να κάνουν μεγαλύτερες διδακτικές ώρες ( υπάρχουν περιπτώσεις από 45' σε 60'). Δεν υπάρχει εποπτεία παρά τις καταγγελίες εκπαιδευτικών και των σωματείων τους
Το φροντιστήριο είναι αυστηρά και στενά προσανατολισμένο, κατευθυνόμενο προς τις εξετάσεις, προς την επιτυχία στις εξετάσεις. Αποτελεί την καλύτερη διαφήμιση άλλωστε και για ένα φροντιστήριο όσο το δυνατόν περισσότεροι μαθητές και περισσότερες μαθήτριες που φοιτούν σε αυτό να πετύχουν στις εξετάσεις. Κάθε χρόνο για το λόγο αυτό αναρτούν τις σχετικές λίστες επιτυχόντων και επιτυχουσών, δίνοντας έμφαση σε κάποια ονόματα και σε κάποιες ιδιαίτερες επιτυχίες, ενώ πολύ συχνά δίπλα στο όνομα αναφέρεται και η θέση επιτυχίας στη σχολή. Όπως κάθε διαφήμιση, προβάλλει τα θετικά, αυτά που θα τραβήξουν καινούργιους πελάτες και αποκρύπτει τα αρνητικά.Το φροντιστήριο είναι πάντοτε κάποια βήματα πιο μπροστά από το σχολείο, εφόσον κάποια/ος μαθήτρια/μαθητής έχει ξεκινήσει ακόμη και σχετικά αργά, δηλαδή από το καλοκαίρι, πολύ περισσότερο, αν έχει ξεκινήσει την προετοιμασία από Β' Λυκείου.Τα παιδιά, επειδή είναι ζωντανοί οργανισμοί, έχουν την ανάγκη της εκτόνωσης. Επομένως, για να μπορέσουν να αντέξουν, βάζουν προτεραιότητες. Ως προτεραιότητα αναδεικνύεται το φροντιστήριο, στο οποίο άμεσα οι γονείς καταθέτουν τον οβολό τους. Αν χαθεί κάποια ώρα αναπληρώνεται, ενώ πολύ συχνά υπάρχουν και πρόσθετες ώρες ακόμη και Σάββατα και Κυριακές, γιατί η επιτυχία δεν λογαριάζει αργίες και γιορτές και μισεί την ξάπλα, την διασκέδαση και γενικώς το χάσιμο χρόνου.
Υπάρχει συχνά καλύτερη μέθοδος, οργανωμένες σημειώσεις, συνταγές επιτυχίας, καλούπια, για να χωρέσεις ενδεχόμενες ερωτήσεις, συγκεκριμένες στρατηγικές, πορείες αντιμετώπισης ερωτημάτων. Η διδασκαλία είναι κατά μέτωπο συχνά αφήγηση της/του εκπαιδευτικού με υποτυπώδεις ερωτήσεις, κυρίως στα φιλολογικά και λιγότερο στα θετικής φύσεως μαθήματα. Στα φροντιστήρια οι καθηγήτριες και οι καθηγητές είναι περισσότερο εξειδικευμένες/οι στο αντικείμενό τους. Στο δημόσιο σχολείο μπορεί ακόμη και μάθημα κατεύθυνσης να ανατεθεί σε κάποιον/α αναπληρωτή/τρία ή και σε μόνιμο/η που όμως να μην διαθέτει εμπειρία στο αντικείμενο αυτό.
Αν οι μαθήτριες και μαθητές Λυκείου ( ιδίως Γ' Λυκείου) ψήφιζαν τι από τα δύο θα ήθελαν να υπάρχει και το άλλο να καταργηθεί, θα επέλεγαν, στη συντριπτική πλειοψηφία, θεωρώ, το φροντιστήριο. Είναι αυτό που κυρίως, με μικρές εξαιρέσεις, έχει την αποδοχή του μαθητικού κόσμου. Τα ποσοστά θα ήταν ιδιαιτέρως αυξημένα, αν το μόνο κριτήριο ήταν η επιτυχία, αφού οδηγεί με μεγαλύτερες πιθανότητες στο πανεπιστήμιο και στη συνέχεια στην εξαργύρωση του πανεπιστημιακού πτυχίο στην αγορά εργασίας σε ένα πλαίσιο ιδιαίτερα ανταγωνιστικό.
Κλείνοντας: πιστεύω ότι ένα από τα περισσότερο θετικά στοιχεία στη φοίτηση ενός παιδιού στο δημόσιο σχολείο είναι οι διευρυμένες ευκαιρίες που του προσφέρονται να έρθει σε επαφή με ένα σμήνος παιδιών που προέρχονται από ποικίλα οικονομικά, κοινωνικά, πολιτιστικά περιβάλλοντα. Με την κατάλληλη διακριτική ενθάρρυνση και με την κατάλληλη μέθοδο από την μεριά εκπαιδευτικών το κάθε παιδί έχει πολλές ευκαιρίες να εμπλουτίσει τις εμπειρίες του και να γίνει πιο ανοιχτό σε καταστάσεις και πρόσωπα, αντιλήψεις και συμπεριφορές, γενικά να αποκτήσει μία ολοκληρωμένη προσωπικότητα.
Βαγγέλης Δήμας
Φιλόλογος
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 29 Απριλίου
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής (ΕΛΜΕΠΑ) με μόνο 50Є εγγραφή- αιτήσεις ως 29/4
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
Proficiency και Lower μόνο 95 ευρώ σε 2 μόνο ημέρες στα χέρια σας (ΧΩΡΙΣ προφορικά, ΧΩΡΙΣ έκθεση!)
ΕΥΚΟΛΕΣ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ και ΙΤΑΛΙΚΩΝ για εκπαιδευτικούς - Πάρτε τις άμεσα
