Οι μέρες του Ιουνίου είναι πάντα εκπαιδευτικά φορτισμένες με τις πανελλαδικές εξετάσεις να κορυφώνουν την αγωνία των μαθητών της Γ’ λυκείου και των γονιών τους για την πολυπόθητη εισαγωγή στα ΑΕΙ της χώρας. Λίγες ημέρες πριν, το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων ανακοίνωσε ότι περικόπτει κατά 9.000 τις θέσεις των εισακτέων στα πανεπιστήμια της χώρας. Μετά την περσινή εφαρμογή της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής (ΕΒΕ), υπενθυμίζεται ότι από 77.000 περίπου θέσεις εισακτέων τελικά εισήχθησαν 60.000 περίπου υποψήφιοι που ισοδυναμεί με ακαριαία περικοπή 17.000 θέσεων σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά. Η φετινή επιλογή του Υπουργείου να περικόψει εκ των προτέρων τις θέσεις των εισακτέων έχει διττό ρόλο.
Αφενός, είναι ένα damage control, όπως έχει αναφερθεί από πολλούς συναδέλφους και αναλυτές, γιατί σε περίπτωση που η ΕΒΕ έχει την ίδια επίδραση με την περσινή χρονιά, η διαφορά μεταξύ των αρχικών θέσεων και των τελικών θέσεων λόγω της ΕΒΕ θα είναι μικρότερη. Αφετέρου, με τη μείωση των εισακτέων η κυβέρνηση περνάει εμφατικά το μήνυμα της στρατηγικής συρρίκνωσης της ανώτατης εκπαίδευσης στον αντίποδα των σύγχρονων τάσεων στην Ευρώπη. Μάλιστα, όπως θα δειχθεί στο άρθρο αυτό, ο συνδυασμός της εφαρμογής της ΕΒΕ και της διαγραφής φοιτητών που νομοθέτησε η παρούσα κυβέρνηση λειτουργεί ως επιταχυντής συρρίκνωσης της ανώτατης εκπαίδευσης και του αριθμού των πτυχιούχων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης σε λίγα χρόνια.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.
Τι είναι το ζητούμενο για κάθε μαθητή και μαθήτρια, αλλά και για την οικογένειά του/της; Να μπορεί να αποκτά γνώσεις στο σχολείο σε αντικείμενα που άπτονται των ενδιαφερόντων του/της και ει δυνατό αυτές οι γνώσεις να αποτελούν εφαλτήριο για μελλοντική επαγγελματική αποκατάσταση ή πανεπιστημιακές σπουδές.
Επιτυγχάνει το σχολείο στις μέρες μας τον παραπάνω στόχο; Η συντριπτική πλειοψηφία μαθητών/γονιών θα πει πώς όχι. Δεν υπάρχει μέριμνα για επαγγελματικό προσανατολισμό των μαθητών, για την ανακάλυψη των κλίσεων και δεξιοτήτων των παιδιών και ο μορφωτικός ρόλος του σχολείου έχει υποκατασταθεί από τη φροντιστηριοποίηση ή αλλιώς την εργαλειακή πρόσληψη γνώσεων που ο μόνος της στόχος είναι η επιτυχία σε εξετάσεις και όχι η πραγματική κατανόηση εννοιών και η καλλιέργεια της κριτικής σκέψης. Μάλιστα, με τη διεύρυνση του θεσμού των πρότυπων σχολείων εις βάρος των πειραματικών και τη συστηματική απαξίωση του μέσου δημόσιου σχολείου σε ό,τι αφορά τις υποδομές και τη στελέχωση σε ανθρώπινο δυναμικό, η φροντιστηριοποίηση εισβάλλει ακόμα και στο δημοτικό σχολείο, μιας και πολλοί γονείς προσπαθούν να εξασφαλίσουν για το παιδί τους μία θέση στο πρότυπο σχολείο, όχι γιατί επιδιώκουν την αριστεία, αλλά την κανονικότητα, δηλαδή ένα σχολικό περιβάλλον που στοιχειωδώς δουλεύει. Μοναδική όαση στη δυστοπία της διάλυσης της δημόσιας εκπαίδευσης είναι τα μουσικά και καλλιτεχνικά σχολεία, τα οποία όμως δεν υποστηρίζονται επαρκώς σε ό,τι αφορά τη στελέχωσή τους. Τουλάχιστον από μαρτυρίες παιδιών και καθηγητών των σχολείων αυτών, προσλαμβάνουμε θετικό κλίμα και μεγάλη ικανοποίηση των παιδιών παρά τις ελλείψεις. Το πιο σημαντικό είναι τα παφιδιά μας να είναι ευτυχισμένα στις κρίσιμες ηλικίες της εφηβικής περιόδου.
Τι είναι το ζητούμενο για κάθε Τμήμα Ανώτατης Εκπαίδευσης σε ό,τι αφορά τους εισακτέους; Ως καθηγητής σε πανεπιστημιακό τμήμα μπορώ να πω ότι ο/η μέσος/μέση συνάδελφος θα ήθελε οι εισακτέοι να έχουν βασικές γνώσεις σε αντικείμενα που είναι απαραίτητα για την εμπέδωση των πανεπιστημιακών σπουδών.
Ο στόχος αυτός δεν επιτελείται στο ελάχιστο στο σημερινό σχολείο, το οποίο είναι πλήρως απαξιωμένο παρά τις προσπάθειες πολλών εκπαιδευτικών να μεταδώσουν γνώσεις, να διδάξουν σημαντικές έννοιες, να καλλιεργήσουν κριτική σκέψη κόντρα στη λογική της φροντιστηριοποίησης. Το φροντιστήριο είναι πλέον ο κύριος πυλώνας εκπαίδευσης που δεν προετοιμάζει τους μαθητές και τις μαθήτριες για το πανεπιστήμιο, αλλά για το πώς θα επιτύχουν κυρίως στις πανελλαδικές εξετάσεις, και πλέον και στις προαγωγικές εξετάσεις της Α’ Λυκείου και Β’ λυκείου μετά την καθιέρωση της εξαντλητικής τράπεζας θεμάτων και την προσμέτρηση του βαθμού των Α’, Β’ λυκείου στον βαθμό εισαγωγής. Ακόμα και μαθητές που εισάγονται στο πανεπιστήμιο με υψηλές βαθμολογίες στις πανελλαδικές, έχουν δυσκολία προσαρμογής στις πανεπιστημιακές σπουδές, γεγονός που αποδεικνύει ότι η γνώση και η κριτική σκέψη δεν είναι ταυτόσημες της καλής επίδοσης σε έναν διαγωνισμό.
Πως αντιμετωπίζει το Υπουργείο Παιδείας τα παραπάνω προβλήματα; Η απάντηση είναι απλή, δεν τα αντιμετωπίζει, τουναντίον τα οξύνει. Τα οξύνει με τη μετατροπή του σχολείου σε εξεταστικό κέντρο μέσω της αύξησης των εξεταζόμενων μαθημάτων στο γυμνάσιο, της επαναφοράς της αποτυχημένης τράπεζας θεμάτων στο λύκειο, της βίαιας μετατροπής πολλών σχολείων σε πρότυπα που αναγκάζει πολλούς μαθητές να προσφεύγουν στο φροντιστήριο από το δημοτικό. Όσο αυξάνει ο εξεταστικός φόρτος, τόσο το φροντιστήριο λαμβάνει κρίσιμο ζωτικό χώρο και υποκαθιστά το σχολείο. Τα κύρια εργαλεία για την περαιτέρω υποβάθμιση του απολυτηρίου και τη συρρίκνωση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι η ΕΒΕ και οι διαγραφές φοιτητών όταν συμπληρώσουν τον μέγιστο επιτρεπόμενο χρόνο σπουδών (Ν+2 ή Ν+3 συνολικά έτη για τετραετή ή πενταετή/εξαετή προγράμματα σπουδών αντίστοιχα). Με την ΕΒΕ το ίδιο το Υπουργείο ομολογεί την αποτυχία του, αλλά και την αδιαφορία του, ως προς τη δυνατότητα του σχολείου να παρέχει ένα αξιόπιστο απολυτήριο που αποτελεί εχέγγυο των γνώσεων των αποφοίτων. Αντιθέτως, απαξιώνει ακόμα περισσότερο το απολυτήριο, αφού δεν πιστοποιεί τις γνώσεις των αποφοίτων λυκείου για τη μετάβασή τους στο επόμενο επίπεδο. Είναι πρακτικά σαν να μην υπάρχει και το ίδιο ισχύει και για το λύκειο.
Εδώ θα πρέπει να τονιστεί κάτι που δεν έχει γίνει κατανοητό στην κοινή γνώμη. Το υπερόπλο της ΕΒΕ σε συνδυασμό με τις νομοθετημένες διαγραφές φοιτητών εγγυάται τη διαρκώς αυξητική μείωση εισακτέων ανεξάρτητα από το ποιο είναι το γνωστικό επίπεδο των διαγωνιζόμενων και ανεξάρτητα από τις φαινομενικά διαθέσιμες θέσεις εισακτέων ανά τμήμα. Η εφαρμογή της ΕΒΕ δυνητικά θα επιφέρει ακόμα μεγαλύτερη μείωση των εισακτέων δεδομένου ότι τα αποτελέσματα της εφαρμογής της θα αποθαρρύνουν πολλά παιδιά από την προσπάθεια της εισαγωγής στα δημόσια πανεπιστήμια. Είναι λογικό η οικογένεια ενός μέτριου μαθητή να προτιμήσει τη «σίγουρη» λύση των αναβαθμισμένων από την ίδια κυβέρνηση κολλεγίων, παρά να επενδύσει πακτωλούς χρημάτων σε φροντιστήρια ή σε ενοίκια μετά την εισαγωγή σε πανεπιστημιακό τμήμα της περιφέρειας, όταν μάλιστα επικρέμαται η δαμόκλειος σπάθη των διαγραφών. Με απλούς υπολογισμούς, πέρσι εισήχθησαν κοντά στους 60.000 μαθητές από ένα σύνολο υποψηφίων κοντά στις 100.000. Συνεπώς 6 στους 10 πέρασαν την πόρτα των ΑΕΙ προσεγγιστικά ενώ πρόπερσι η αναλογία ήταν προσεγγιστικά 8 στους 10. Αν η ΕΒΕ αποθαρρύνει 1000 παιδιά να μη διαγωνιστούν φέτος, τότε οι θέσεις των πραγματικών εισακτέων θα μειωθούν κατά 400 θέσεις σε σχέση με την περσινή χρονιά μιας και το 60% περίπου των διαγωνιζόμενων θα περάσει στο πανεπιστήμιο ως αποτέλεσμα της ΕΒΕ, ενώ στατιστικές έρευνες έχουν δείξει ότι το 60% μπορεί να μειωθεί ακόμα και στο 55% αν τα θέματα των πανελλαδικών είναι δύσκολα. Συνεπώς, μετά από μερικά έτη της καταστροφικής εφαρμογής της ΕΒΕ είναι λογικό να μειωθεί περαιτέρω ο αριθμός των υποψηφίων που θέλουν να δοκιμάσουν την τύχη τους στις πανελλαδικές συμπαρασύροντας αναλογικά προς τα κάτω τον αριθμό εισακτέων.
Εδώ να τονιστεί ότι η στρατηγική «Ευρώπη 2020» έχει θέσει ως πρωταρχικό στόχο να αυξηθεί σε τουλάχιστον 40% στην ΕΕ το ποσοστό των ατόμων ηλικίας 30 έως 34 ετών που ολοκληρώνουν την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Η Ελλάδα, πριν την εφαρμογή των ανασταλτικών μέτρων της κυβέρνησης επιτύγχανε ποσοστό κοντά στο 43%, άρα λίγο πάνω από τον μέσο όρο, όταν χώρες όπως Λουξεμβούργο, Βέλγιο, Ολλανδία, Κύπρος, Ιρλανδία και Ισπανία έχουν υπερβεί κατά πολύ το 45% και κάποιες βρίσκονται κοντά στο 60%.
Γιατί άραγε άλλες χώρες, όπως π.χ. η Ιρλανδία με ιδιαίτερη δυναμική στην καινοτομία επενδύουν στην αύξηση του αριθμού αποφοίτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ενώ η τωρινή κυβέρνηση επιλέγει πορεία οπισθοδρόμησης; Η απάντηση πρέπει να δοθεί από την ίδια την κυβέρνηση, αλλά η απροκάλυπτη προώθηση/αναβάθμιση των κολλεγίων, σε συνδυασμό με τις λογικές μετατροπής του πανεπιστημίου από ανοικτό και δημοκρατικό σε κλειστό, αστυνομοκρατούμενο και αγοραίο προδίδει τις προθέσεις της.
*Καθηγητής Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 14/12
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
