Αγαπητέ δάσκαλε του παιδιού μου,
είμαι η μάνα του Νικόλα, του Άγγελου, του Κωνσταντίνου, της Ανατολής, της Μαρίας, του Αλέξανδρου, του Χρίστου, του Δαμιανού, της Έλενας... Είμαι εκείνη που θα έρθει στο σχολείο που υπηρετείς κρατώντας τη διάγνωση του παιδιού μου στο χέρι , ενα χαρτί δηλαδή που το χαρακτηρίζει ως αυτιστικό υψηλής λειτουργικότητας, που μπορεί, όμως και πρέπει να φοιτήσει σε σχολείο τυπικής ανάπτυξης.
Κοιτάζοντάς με άλλοτε με αδιαφορία, άλλοτε με οίκτο και άλλοτε με γνήσιο ενδιαφέρον δε θα σου περάσει ποτέ απ' το μυαλό πόσο επώδυνα λυτρωτικό είναι να σταθώ απέναντί σου και να σου πω : “Καλημέρα, το παιδί μου είναι αυτιστικό”.
Φέτος λοιπόν στο σχολείο σου, στο τμήμα σου θα έχεις ένα ξεχωριστό μαθητή που στα δικα σου μάτια ίσως είναι απλά ένα ακόμη παιδί με διαταραχή, στα δικά μου όμως είναι ένας πολύτιμος σύμβουλος, ένας υπέροχος οδηγός, ενας ολόκληρος κόσμος! Για σένα είναι ένας από τους 100, από τους 200, ισως μια ενόχληση ακόμη, για μένα όπως και για κάθε γονιό, τα παιδιά μας είναι ό,τι πολυτιμότερο και σημαντικότερο υπάρχει επάνω στη γη, ο λόγος που στεκόμαστε όρθιοι και αγωνιζόμαστε.
Με ευκολία και αφοπλιστική ειλικρίνεια θα μου πεις : “εμείς εδώ δε γνωρίζουμε, δε ξέρουμε τι είναι αυτισμός, δεν έχουμε εκπαιδευτεί, το υπουργείο δε μας εχει επιμορφώσει”. Ισως δε σου περνάει απ' το μυαλό όμως, πως το μόνο πράγμα που αισθάνομαι ακούγοντάς σε, είναι : Τρόμος. Τρόμος γιατί πρέπει να εμπιστευτώ ό,τι πολυτιμότερο μου έχει δοθεί, το παιδί μου δηλαδή, σε ένα περιβάλλον που δε γνωρίζει. Και αν σου γράφω σήμερα είναι γιατί τέτοιες μέρες κάποια χρόνια πριν στην καγκελόπορτα ενός σχολείου κάποιοι από τους γονείς των “άλλων” παιδιών, εκείνων της “Αρείας φυλής” (ξέρεις εσύ...), με απείλησαν ζητώντας μου να πάρω το αυτιστικό μου παιδι και να το πάω σε αυτιστικό σχολείο... Μου είπαν και άλλα πολλά και μόνο ο θεός ξέρει πως έφθασα σπίτι μου εκείνη τη μέρα. Ωστόσο όλα όσα ειπώθηκαν τότε αποτέλεσαν τη βάση ώστε η φωνή μου να ενωθεί με τη φωνή άλλων, πολλών ακόμα γονιών, προκειμένου μέσα από τη γνώση, την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση να συμβάλλουμε στην εξάλειψη των εμποδίων που θα προσπαθήσουν να τους φράξουν το δρόμο, μέχρι που η διαφορετικότητα μας να αποτελέσει μέρος της δικής σας κανονικότητας.
Το σχολείο λοιπόν είναι για εμάς ένα πολύτιμο θεραπευτικό εργαλείο γιατί εσείς έχετε τη δυνατότητα να δείτε τις αντιδράσεις των ατόμων αυτών σε ένα περιβάλλον περίπλοκο και πολλές φορές ακατανόητο για αυτά. Η συμβολή σας στην θεραπευτική παρέμβαση, που όλοι σχεδόν πραγματοποιούμε, αναντικατάστατη. Είστε οι μόνοι που μπορείτε να δείτε τις πραγματικές δυσκολίες έτσι όπως τις βιώνει μέσα σε ένα αληθινό περιβάλλον, προστατευμένο μεν, αλλά ταυτόχρονα είναι εκείνο που στο μέλλον θα βάλει τις βάσεις για την αυτόνομη διαβίωση του ανθρώπου αυτού στην ενήλικη ζωή του και έτσι, απλά και μόνο η παρατήρησή σας είναι δυνατόν να αποτελέσει τον κορμό της θεραπευτικής του διαδικασίας . Στην ουσία λοιπόν εκείνο που ζητάμε από σας είναι η πληροφορία που σχετίζεται με τις δυσκολίες του εν λόγω μαθητή εντός του σχολικού πλαισίου, η οποία άμεσα θα πρέπει να μεταφέρεται στο γονέα προκειμένου να αποφευχθεί η παγίωση αρνητικών συμπεριφορών. Ο γονέας με τη σειρά του μεταφέρει τη πληροφορία στην επιστημονική ομάδα που ασχολείται με το παιδί και το αποτέλεσμα της αλληλουχίας αυτής είναι να δομείται η θεραπευτική παρέμβαση βάσει των πραγματικών αναγκών και των βιωμάτων των μαθητών αυτών.
Η βάση της γνώσης του αυτισμού είναι ότι κανένας δεν γνωρίζει τον αυτισμό, παρά μόνο τον αυτιστικό, όπως αντίστοιχα κανένας δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι όλα τα άτομα τυπικής αναπτυξης είναι ίδια. Εκείνο που μόνο μπορούμε να κάνουμε είναι να καταγράψουμε τις δυσκολίες που συχνότερα εμφανίζονται σε αυτά τα παιδιά μέσα σε οργανωμένα πλαίσια και τους τρόπους που η εμπειρία, μέχρι σήμερα, έχει δείξει ότι μπορούν να βοηθηθούν.
Δάσκαλε αν σου γράφω σήμερα δεν είναι για να σε διδάξω. Ποια είμαι εγώ άλλωστε; Σου γράφω για να μοιραστώ μαζί σου την εμπειρία μου και ίσως για τη στιγμή που στη πολύχρονη καριέρα σου, συναντήσεις μια μάνα σαν και μένα, ένα παιδί σαν το δικό μου... Σίγουρα θα αναρωτιέσαι “γιατί;” Γιατί να διαβάσεις κάτι που δε σε αφορά; Μα όταν το ποσοστό των γεννήσεων των παιδιών με αυτισμό έχει ξεπεράσει το 2% και βαίνει αυξανόμενο, ίσως τελικά και να σε αφορά.
Η πορεία μας στην εκπαίδευση μέχρι σήμερα, έχει δείξει ότι υπάρχουν και ευαισθητοποιημένα σχολεία και ευαισθητοποιημένοι εκπαιδευτικοί, είναι οι άνθρωποι που παρόλο που δε γνωρίζουν γιατί πραγματικά κανένας δεν έχει κάνει τον κόπο να τους επιμορφώσει, θα σου πουν “μην ανησυχείς, όλα καλά θα πάνε, εμείς θα κάνουμε το καλύτερο που μπορούμε” . Πριν καιρό ένας εκπαιδευτικός μου είπε: “ όταν βγεις απ' αυτή τη πόρτα θέλω να αiσθάνεσαι ασφαλής και να ξέρεις ότι το παιδί σου βρίσκεται σε καλά χέρια, μαζί θα τα καταφέρουμε και ό,τι δε γνωρίζω θα προσπαθήσω να το διδαχθώ απ' το ίδιο το παιδί”. Όσα χρόνια και αν περάσουν πάντα θα νιώθω μεγάλη συγκίνηση κάθε που θα θυμάμαι τα λόγια αυτού του ανθρώπου. Μια άλλη, εξαίρετη εκπαιδευτικός όταν μετά την ολοκλήρωση της σχολικής χρονιάς την ευχαρίστησα για όλα όσα μας προσέφερε, μου είπε: “Είμαι μάνα και σε καταλαβαίνω, έκανα ότι θα ήθελα να κάνει κάποιος για μένα και το παιδί μου, αν αντί για εσάς είμαστε εμείς στη θέση σας”. Ενσυναίσθηση το λένε αυτό...δε το σπουδάζεις, δε στο διδάσκουν, απλά το έχεις αν θες να λέγεσαι άνθρωπος.
Με την έναρξη του νέου σχολικού έτους συνήθιζα να εκτυπώνω διάφορα επιστημονικά έγγραφα σε σχέση με τον αυτισμό, προκειμένου να ενημερώσω τους εκπαιδευτικούς. Φέτος αποφάσισα να πρωτοτυπήσω . Επέλεξα να σας περιγράψω συνηθισμένες καταστάσεις οι οποίες μπορεί να οδηγήσουν τους αυτιστικούς μαθητές ενίοτε και σε εκρήξεις θυμού. Σημειώνω δε ότι όταν υπάρχει ένα υπόβαθρο ήρεμου περιβάλλοντος έχουν τη δυνατότητα να διαχειριστούν αυτά που θα τους ενοχλήσουν με πιο ήρεμο τρόπο, οπότε είναι σημαντικό να παρατηρούμε εγκαίρως τις αντιδράσεις τους, οι οποίες μπορεί να είναι είτε κάποιο επιφώνημα, είτε να εκδηλώνονται με ένταση μέσα από κινήσεις του σώματός τους. Θα υπάρξουν πράγματα που θα τους ενοχλήσουν έντονα και τα οποία σε μας φαίνονται εντελώς ασήμαντα, αλλά είναι σημαντικό να δείχνουμε σεβασμό στη δυσκολία τους και να αφήνουμε χώρο για την άρνησή τους. Έτσι θα προλάβουμε μια ενδεχόμενα ακραία αντίδραση .
Οι αυτιστικοί λοιπόν δεν μπορούν να κατανοήσουν τη γλώσσα του σώματος, μπορούν ωστόσο να εκπαιδευτούν πάνω σε αυτό και σταδιακά να μάθουν να ξεχωρίζουν, μέσα από τις εκφράσεις και τη στάση του σώματος των ανθρώπων γύρω τους, τα συνασθήματά τους. Δυσκολεύονται να διαχειριστούν το απρόοπτο, οπότε είναι πολύ σημαντικό να προετοιμάζονται για όποια αλλαγή και όχι να τους ανακοινώνεται κάτι ξαφνικά.
Δεν του αρέσει να τους αγγίζουν. Για να τους αγγίξουμε, να τους αγκαλιάσουμε,να τους χαϊδέψουμε, να τους χτυπήσουμε φιλικά την πλάτη, πρέπει να ρωτήσουμε πρώτα. Δεν τους αρέσει η πολυκοσμία, τα έντονα φώτα, η δυνατή μουσική και οι άνθρωποι που φωνάζουν.
Δυσκολεύονται να αντιληφθούν πολύπλοκες εντολές, συνδυαστικές ερωτήσεις. Για παράδειγμα αν πείτε: άνοιξε τη τσάντα σου, βγάλε τα βιβλία και την κασσετίνα σου, το πιθανότερο είναι ότι θα αναρρωτιούνται αν θέλετε να ανοίξουν την τσάντα, να βγάλουν τα βιβλία ή την κασετίνα. Το αποτέλεσμα ίσως θα είναι να μπλοκάρουν και ή να μη μπορέσουν να κάνουν τίποτα απ' τα τρία ή να κάνουν το πρώτο. Μια ακόμη δυσκολία επίσης είναι να αντιληφθούν και σε επίπεδο μαθήματος συνδυαστικές ερωτήσεις. Για παράδειγμα αν πείτε: Τί έκαναν οι Πέρσες και οι Έλληνες; Εκείνοι δεν θα μπορέσουν πιθανότατα να σας απαντήσουν γιατί θα αναρωτιούνται αν πρέπει να μιλήσουν για τους Πέρσες ή για τους Έλληνες. Χρειάζονται λοιπόν σύντομες, απλές και σαφείς οδηγίες, όχι συνδυαστικές ερωτήσεις , για να μπορέσουν να τις επεξεργαστούν και να τις αφομοιώσουν.
Δυσκολεύονται να αντιληφθούν την κυριολεξία από τη μεταφορά, αν τους πείτε κάτι μεταφορικό συνήθως θα σας κοιτάξουν με απορία, οπότε πρέπει να συμπληρώσετε: είναι μεταφορά! Έτσι θα καταλάβουν τι ακριβώς λέτε. Η αίσθηση του χιούμορ που έχουν είναι εντελώς διαφορετική από αυτη των υπολοίπων ανθρώπων. Κοιτάζουν τους ανθρώπους που γελούν με απορία, κάποιες φορές με θυμό γιατί δεν καταλαβαίνουν πώς γίνεται να γελούν με κάτι που οι ίδιοι θεωρουν ανοησία. Δυσκολεύονται να κάνουν φίλους, να παίξουν ομαδικά παιχνίδια, να κατανοήσουν κανόνες και οδηγίες ομαδικότητας, καθώς και κοινωνικής συμπεριφοράς. Δεν τους αρέσει να τους διορθώνουν, να τους επισημαίνουν το λάθος τους και υπάρχουν πράγματα που κάνουν με το δικό τους τρόπο, αλλά και στο δικό τους χρόνο. Τον τρόπο και τον χρόνο αυτό οφείλουμε να τον σεβαστούμε απόλυτα, όσο περίπλοκος ή αργός μπορεί να φαίνεται στα δικά μας μάτια.
Οι αυτιστικοί, έχουν ενίοτε εκρήξεις θυμού, πολλές φορές μάλιστα για πράγματα που σ' εμάς φαίνονται ασήμαντα ή άλλα που δεν θα τα παρατηρούσαμε ποτέ. Αυτά τα ασήμαντα για μας, στη ψυχή αυτών των ανθρώπων μπορεί να είναι επώδυνα. Για παράδειγμα ένας ήχος, μια μυρωδιά, ένα άγγιγμα μπορεί να τους προκαλέσει, ορισμένες φορές τόσο φόβο ή πόνο, που οι ίδιοι να το παρομοιάζουν με μαχαίρι που τους κόβει ή καρφί που τους τρυπάει. Το θετικό με τα παιδιά που μπορούν να εκφραστούν είναι ότι έχουν τη δυνατότητα να εκφράσουν αυτό που τους ενόχλησε ή τους οδήγησε στη συγκεκριμένη συμπεριφορά, όταν ο θυμός τους έχει υποχωρήσει, οπότε και αυτό εμείς μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε σαν θεραπευτικό εργαλείο δουλεύοντας πάνω στη συγκεκριμένη δυσκολία τους. Όταν όμως είναι θυμωμένοι, δεν εχει κανένα νόημα η όποια παρέμβαση. Περιμένουμε να ξεθυμάνει η έντασή τους και μιλάμε μαζί τους μονο όταν οι ίδιοι είναι σε θέση να επικοινωνήσουν.
Τα παιδιά αυτά έχουν ανάγκη από τη δημιουργία μιας αγαπημένης γωνιάς, όπου θα μπορούν να αποσυρθούν για λίγο και να ηρεμήσουν. Υπάρχουν στιγμές κατά τη διάρκεια του μαθήματος που θα χρειαστεί να βγουν για λίγο έξω απ' την αίθουσα. Η επαναφορά τους όμως στην αίθουσα θα πρέπει να γίνει από κάποιον εκπαιδευτικό γιατί μόνοι τους δεν είναι εύκολο να καταφέρουν να αυτορρυθμίζονται και έτσι δεν θα επιστρέψουν ποτέ και όταν μένουν πολλή ώρα εκτός αίθουσας αποσυντονίζονται, απομονώνονται ακόμη περισσότερο και τέλος συνδυάζουν και παγιώνουν μέσα τους την εικόνα του σχολείου ως χώρου που έρχονται για να είναι αποκομμένοι και “παρκαρισμένοι” σε μια γωνιά. Επίσης είναι σημαντικό, αν κάποια στιγμή έχουν θυμώσει με κάτι και γνωρίζουμε ποιο είναι αυτό το κάτι, να απομακρυνθούν αμέσως από το χώρο που τους στρεσάρει, διότι αν παραμείνουν στη συγκεκριμένη στρεσογόνο κατάσταση , αυτό μπορεί να τους οδηγήσει σε έντονη άρνηση και βίαιη συμπεριφορά.
Οι αυτιστικοί άνθρωποι δεν έχουν μέσα τους το STOP, τη “φωνή” δηλ. που έχουμε μέσα μας οι νευροτυπικοί που μας λέει πότε να σταματήσουμε να κάνουμε κάτι, αυτό σημαινει ότι το όριο θα πρέπει να το διδάξουμε σε αυτούς τους ανθρώπους όπως ακριβώς σε ένα παιδί της α΄δημοτικού την αλφαβήτα, προκειμένου να μάθει κάποια στιγμη να διαβάζει. Ένας αποτελεσματικός τρόπος για να κατανοήσουν κάτι είναι το οπτικοποιημένο σύστημα, για αυτούς ισχύει το 1 εικόνα =1000 λέξεις!
Ένα ακόμη χαρακτηριστικό των αυτιστικών ανθρώπων είναι ότι δεν μπορούν να αντιληφθούν τη λέξη συγνώμη, όχι τουλάχιστον όπως εμείς την έχουμε στο μυαλό μας. Αν τους ζητήσουμε να πουν συγνώμη, για κάτι που φταίνε, θα το κάνουν, αλλά μάλλον προσαρμοστικά, είναι εποικοδομητικότερο να τους ζητήσετε να μιλήσουν για αυτό που τους οδήγησε σε ό,τι αρνητικό συνέβη και σίγουρα μέσα από τη συζήτηση θα αναγνωρίσουν το λάθος τους.
Όταν τους πούμε κάτι φωνάζοντας δεν θα το κάνουν ποτέ, γιατί με τις φωνές κλείνουν συναισθηματικά και δεν είναι σε θέση να μας ακούσουν, το μόνο που αισθάνονται είναι τρόμος, οπότε η φωνή στην περίπτωσή μας είναι εντελώς άχρηστη και περιττή. Όταν τους “στολίζουμε” με αρνητικά χαρακτηριστικά, όπως: είσαι άχρηστος, είσαι βλάκας, είσαι κακός, είσαι ανίκανος κτλ, εκείνοι επηρεάζονται 100% από αυτό που ακούνε και πιστεύουν πως πράγματι είναι άχρηστοι, βλάκες, κακοί, ανίκανοι κτλ. Με τους ανθρώπους που είναι στο φάσμα, ισχύει ότι ακριβώς θα ίσχυε και με έναν άνθρωπο που έχει ένα πόδι, αν τον βάλουμε να στηριχθεί στο πόδι που υπάρχει (ενισχύοντας του τις θετικές πλευρές του) τότε ενεργοποιείται, τονώνεται, ενδυναμώνεται. Αν τον βάλουμε να στηριχθεί στο πόδι που δεν υπάρχει και αυτό σημαίνει να του τονίζουμε τα αρνητικά του, όσα τον δυσκολεύουν ή όσα δεν μπορεί να κάνει, τότε πέφτει και τσακίζεται... Λειτουργούν πολύ καλά με επιβράβευση, αλλά η αντιληπτική τους ικανότητα είναι πολύ μεγάλη έτσι που αν τους λέμε μπράβο χωρίς αυτό να ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα αυτό θα το εκλάβουν σαν κοροϊδία
Επίσης είναι αφοπλιστικά ειλικρινείς, σε σημείο που σε μας να φαίνονται εντελώς αγενείς. Εκφράζουν όμως ακριβώς ότι αισθάνονται γιατί δεν έχουν φίλτρο επεξεργασίας, όπως έχουμε όλοι εμείς που μπορούμε , σχεδόν ασυνείδητα να επεξεργαστούμε μια πληροφορία, μια σκέψη πριν την εκφράσουμε. Οι άνθρωποι αυτοί δυσκολεύονται να κατανοήσουν την ιεραρχία, δηλ. μπορεί να τους ακούσετε κάποιες φορές να μιλούν σε ένα δάσκαλο όπως ακριβώς θα μιλούσαν σε ένα συμμαθητή τους, όχι γιατί είναι ανάγωγοι, αλλά γιατί αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί ο εγκέφαλός τους. Οι αυτιστικοί δεν είναι ανάπηροι, είναι απλά διαφορετικοί γιατί επιστημονικά έχει αποδειχθεί ότι η λειτουργία του εγκεφάλου τους είναι διαφορετική από αυτή των νευροτυπικών ανθρώπων. Οι θεραπείες και οι παρεμβάσεις λοιπόν που τους κάνουμε είναι να εκπαιδευτούν σταδιακά, να μπορούν να διαχειριστούν απρόοπτες-απρόβλεπτες καταστάσεις, να ελέγξουν το θυμό τους,ώστε η συμπεριφορά τους να είναι περισσότερο κοινωνικά αποδεκτή . Στη ουσία, φανταστείτε, είναι σαν να προσπαθούμε να στριμώξουμε ένα κύκλο μέσα σε ένα τετράγωνο, με την ελπίδα ότι αν γίνουν πιο κοινωνικοί ίσως γίνουν και πιο ευτυχισμένοι...
Δυσκολεύονται αρκετά κατά τη διάρκεια του αδόμητου χρόνου, εκδρομές διαλείμματα, κενά.Όταν μια μέρα, για κάποιο λόγο υπάρχει περισσότερος ελεύθερος χρόνος απ' ότι συνήθως (όπως π.χ. πρόβες για την παρέλαση ή προετοιμασία για κάποια γιορτή) μπορεί στο προαύλιο να κουραστούν από τη φασαρία και τις φωνες και να σας ζητήσουν να απομονωθούν στην αίθουσα διδασκαλίας για παράδειγμα για να μπορέσουν να ηρεμήσουν.
Υπάρχουν παιδιά που επίτηδες τους ενοχλούν και τους πειράζουν προκειμένου να τους κάνουν να θυμώσουν και να αντιδράσουν (για να μη παρεξηγηθώ δεν εννοώ πως τα παιδιά έχουν κάτι εναντίον τους και στοχεύουν να τους κάνουν κακό, απλά όλα αυτά τα πειράγματα δεν είναι πάντα διαχειρίσιμα). Εμείς μιλάμε μαζί τους και προσπαθούμε να τους μάθουμε να διαχειρίζονται τέτοιες καταστάσεις, γιατί θα τις βρίσκουν καθημερινά μπροστά τους, αλλά μιλάμε και με τους συμμαθητές τους έτσι που σταδιακά να αντιληφθούν και να κατανοήσουν της ιδιαιτερότητα αυτών των παιδιών .
Όλα τα άτομα στο φάσμα εκδηλώνουν έντονο επιλεκτικό ενδιαφέρον σε πράγματα ή καταστάσεις. Στο αντικείμενο του ενδιαφέροντός τους απορροφούνται και συγκεντρώνονται γιατί θέλουν να το φτάσει σε ένα βαθμό τελειότητας, “πορώνοται” τόσο , ώστε αυτή του η συμπεριφορά φαίνεται ,στα μάτια των μη αυτιστικών, ως εμμονική.
Στην καθημερινότητά τους και όσον αφορά τη συμπεριφορά τους αναπτύσσει διάφορες ρουτίνες. Αν κάποια μέρα δεν ακολουθηθεί η ρουτίνα αυτή είναι πολύ πιθανόν να διαταραχθούν και να αντιδράσουν αρνητικά.Τις ρουτίνες τους ούτε τις ενισχύουμε ούτε όμως και τους τις απαγορεύουμε. Αφήνουμε τα πράγματα να κάνουν τον κύκλο τους και όταν οι ίδιοι είναι έτοιμοι και νιώθουν αρκετά ασφαλείς, έρχεται η ώρα που τις εγκαταλείπουν ή τις αντικαθιστούν με άλλες καινούριες.
Όλες οι παραπάνω καταστάσεις φυσικά δεν είναι κάτι που αναγκαία θα αντιμετωπίζετε σε καθημερινή βάση. Κάθε αυτιστικός άνθρωπος όταν βρίσκεται σε ένα περιβάλλον που έχει μάθει να σέβεται τις δυσκολίες του και τον περιβάλλει με αποδοχή και αγάπη οδηγούνται όλο και λιγότερο σε ακραίες συμπεριφορές.
Πριν βγάλετε το οποιοδήποτε συμπέρασμα για ένα μαθητή σας που ανήκει στο φάσμα του αυτισμού θα ήθελα να σκεφτείτε ότι η διαφορετικότητα είναι εύκολο να στοχοποιείται, αλλά δεν είναι ηθικό και επίσης όταν σπέρνουμε αγάπη δεν υπάρχει χώρος να φυτρώσει τίποτε άλλο, όπως επίσης και ότι αυτοί οι μαθητές προκειμένου να κατακτήσουν αυτό που στα δικά μας μάτια φαίνεται αυτονόητο, θα κοπιάσουν και θα ματαιωθούν πολύ.
Δυσκολίες στη πορεία θα υπάρξουν πολλές, θα προκύψουν νέα θέματα ή μπορεί να παλινδρομήσουμε και να υποχρεωθούμε να αντιμετωπίζουμε ξανά τα ίδια και τα ίδια. Στόχος μας είναι η ομαλή (όσο το δυνατόν) ένταξη των ανθρώπων αυτών στη κοινωνία και η ευτυχία τους. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι το καλά δουλεμένο παιδί, σε όποιο πλαίσιο και να βρίσκεται, είναι το ευτυχισμένο παιδί! Όσοι περιβάλουν αυτά τα παιδιά κυριότερα οι συμμαθητές τους αλλά και οι γονείς τους καθώς φυσικά και οι δάσκαλοί και οι καθηγητές τους έχουν να ωφεληθούν σε μεγάλο βαθμό και να πλουτίσουν εσωτερικά όπως πλουτίσαμε και πλουτίζουμε κι εμείς, μαθαίνοντας να συμβιώνουμε με οποιονδήποτε άνθρωπο με ιδιαιτερότητες.
Καλή σχολική χρονιά με αγάπη, σεβασμό και αξιοπρέπεια για όλους!
Λευτάκη Μαρία, Κοιν. Λειτουργός
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με μόνο 65Є εγγραφή - έως 17 Απριλίου
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής (ΕΛΜΕΠΑ) με μόνο 50Є εγγραφή- αιτήσεις ως 17/4
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
Proficiency και Lower μόνο 95 ευρώ σε 2 μόνο ημέρες στα χέρια σας (ΧΩΡΙΣ προφορικά, ΧΩΡΙΣ έκθεση!)
ΕΥΚΟΛΕΣ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ και ΙΤΑΛΙΚΩΝ για εκπαιδευτικούς - Πάρτε τις άμεσα
