Για το νέο πρόγραμμα σπουδών της Ιστορίας στο Γυμνάσιο

Πρόσφατα έφτασαν στα σχολεία της χώρας οι «Οδηγίες για τη διδασκαλία μαθημάτων Κοινωνικών Επιστημών στο Γυμνάσιο» σταλμένες από το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων (Α.Π. 143775/Δ2 – 17.09.2019) μετά από σχετική εισήγηση του Ι.Ε.Π., το οποίο φέρει και την αποκλειστική ευθύνη για το περιεχόμενο των οδηγιών σύμφωνα με το νόμο (νόμος  3966, ΦΕΚ Α΄ 118 / 24.5.2011, παρ. 3α, 3ββ).  Σύμφωνα με αυτές τις οδηγίες, οι διδάσκοντες το μάθημα της ιστορίας στις τρεις τάξεις του Γυμνασίου καλούνται να εφαρμόσουν το πρόγραμμα σπουδών ιστορίας του ΦΕΚ 959 Τ.Β. / 21.03.19 το οποίο είναι αναντίστοιχο των σχολικών βιβλίων που ήδη μοιράστηκαν στους μαθητές.

 Για άλλη μια φορά διαπιστώνεται στη διδασκαλία των φιλολογικών μαθημάτων μια προχειρότητα, αφού δε λαμβάνεται υπόψη η σοβαρότατη αυτή παράμετρος. Επίσης διαπιστώνεται ένας αιφνιδιασμός – και πάλι – των διδασκόντων, αφού οι οδηγίες εστάλησαν «κατόπιν εορτής», μετά την έναρξη της διδασκαλίας των μαθημάτων. Επιπλέον, πέρα από την αναντιστοιχία του περιεχομένου των σχολικών βιβλίων με αυτό του προγράμματος σπουδών, είναι βέβαιο ότι η όποια εφαρμογή του προγράμματος θα επιφέρει πρόσθετα προβλήματα αναφορικά με τα διαγωνίσματα και τις τελικές γραπτές εξετάσεις, δοκιμασίες για τις οποίες οι μαθητές πρέπει να βασίζονται στα σχολικά τους βιβλία.

Συν τοις άλλοις, το συγκεκριμένο πρόγραμμα σπουδών έχει αρκετές αδυναμίες, ιστορικές ανακολουθίες και αναφορές ιδεοληπτικού χαρακτήρα που το καθιστούν σαφέστατα προβληματικό. Επισημαίνουμε ενδεικτικά ορισμένα σημεία κριτικής:

1. Στην ύλη του προγράμματος σπουδών της Γ΄ Γυμνασίου – και σε πλήρη αντίθεση με το σχολικό βιβλίο του μαθητή – δεν προβλέπεται η διδασκαλία της σύγχρονης ιστορίας, με όλες τις καθοριστικές εξελίξεις του 20^ου αιώνα, αφού η ύλη φτάνει ως το  188 Ως αποτέλεσμα, οι αυριανοί πολίτες της χώρας μας θα ολοκληρώσουν την εννιάχρονη υποχρεωτική εκπαίδευση χωρίς να διδαχθούν στη δεύτερη και καθοριστική βαθμίδα της σύγχρονη ιστορία! Επιπλέον σημειώνουμε πως από πέρσι καταργήθηκε και η ιστορία της Γ΄ Λυκείου, με αποτέλεσμα οι μαθητές πλέον από φέτος να μη διδάσκονται ούτε στο Λύκειο την ιστορία του 19^ου και του 20^ου αιώνα! Αν ο στόχος μας θα ήταν να διαπλάσουμε ανιστόρητους πολίτες, δε θα μπορούσαμε να το πετύχουμε καλύτερα, παρά μόνο με τις συγκεκριμένες επιλογές.
2. Δεν είναι δυνατό να προβλέπονται πέντε διδακτικές ώρες για την Εποχή του Λίθου, οκτώ για την Εποχή του Χαλκού και αντίστοιχα μόλις οκτώ για την Κλασική Εποχή, δηλαδή – σύμφωνα με το πρόγραμμα – τις ενότητες των Περσικών Πολέμων, της αθηναϊκής συμμαχίας – ηγεμονίας – δημοκρατίας, του Πελοποννησιακού Πολέμου, της κρίσης της πόλης – κράτους, της ανάδυσης της Μακεδονίας και της εκστρατείας του Μεγάλου Αλεξάνδρου, της κλασικής τέχνης, της πνευματικής ανάπτυξης, της οικονομίας. Υπάρχει σαφέστατα μια αστοχία στην κατανομή των διδακτικών ωρών ανά ενότητα που αποβαίνει σε βάρος της διδασκαλίας της κλασικής περιόδου.
3. Αντίστοιχα στην Ιστορία Β΄ Γυμνασίου υπάρχει μια υπέρ του δέοντος επιμονή στη διδασκαλία κεφαλαίων της ιστορίας της Δυτικής Ευρώπης με λεπτομέρειες, που αποβαίνει σε βάρος της βυζαντινής ιστορίας. Ιδιαίτερα για το κεφάλαιο «Ύστερος Μεσαίωνας στη Δύση (13^ος -15^ος αιώνας) και Υστεροβυζαντινή Περίοδος» προτείνονται δώδεκα διδακτικές ώρες για συνολικά δεκατρείς διδακτικές ενότητες!
4. Η εικονομαχία ως διδακτική ενότητα  λανθασμένα μπαίνει μετά τις σχέσεις του Βυζαντίου με Βούλγαρους, Άραβες, Ρώσους.
5. Από τις λέξεις –κλειδιά της ενότητας για το Ισλάμ του τρίτου κεφαλαίου (βιβλίο Β΄ Γυμνασίου) λείπει ο «Ιερός Πόλεμος» και απουσιάζουν οι σαφείς αναφορές στις επιθέσεις των Αράβων στον ελληνικό χώρο (Κωνσταντινούπολη, Αιγαίο, Μικρά Ασία (και Ακρίτες), κατάκτηση της Κρήτης, άλωση Θεσσαλονίκης το 904) αλλά και στη Δύση (κατάκτηση Ιβηρικής χερσονήσου, μάχη στο Πουατιέ το 732).
6. Ορισμένες δραστηριότητες που προτείνονται είναι παντελώς άσχετες με το ιστορικό και πολιτισμικό πλαίσιο στο οποίο τις εντάσσουν οι συντάκτες του προγράμματος σπουδών. Έτσι, προτείνεται το θέμα της σύγχρονης μετανάστευσης με προσέγγιση καθαρά κοινωνιολογική για τη διδακτική ενότητα «Η γοητεία του άλλου: αλληλεπιδράσεις της Δύσης με το βυζαντινό και τον ισλαμικό πολιτισμό» του πέμπτου κεφαλαίου (βιβλίο Β΄ Γυμνασίου). Επιπλέον, το μόνο που προτείνεται  εντελώς ανιστόρητα  ως δραστηριότητα για τη βυζαντινή Θεσσαλονίκη είναι η προβολή της ως «Ιερουσαλήμ των Βαλκανίων» στην ενότητα για τις διώξεις των Εβραίων στη Δυτική Ευρώπη. Γενικότερα, υπάρχει μια εμφανής προσπάθεια ανάδειξης της εβραϊκής παρουσίας στο ιστορικό γίγνεσθαι ακόμα και…στην εποχή του Χαλκού, δίπλα στους μεγάλους πολιτισμούς της Κίνας, της Ινδίας και της Μεσοποταμίας, στους οποίους δεν συγκαταλέγεται και δεν αναφέρεται καν η αρχαία Αίγυπτος!
7. Υπάρχουν σαφέστατες ιδεοληπτικού χαρακτήρα προτεινόμενες δραστηριότητες αναφορικά με την ιστορία της αρχαίας Μακεδονίας, του Βυζαντίου και του ελληνισμού της εποχής της Τουρκοκρατίας. Οι δραστηριότητες αυτές, εμμέσως πλην σαφώς επιδιώκουν να αναδείξουν στη συνείδηση του μαθητή διαφορές μεταξύ αρχαίας Μακεδονίας και νότιας Ελλάδας (σημ. το ίδιο γίνεται και στα σχολικά εγχειρίδια των Σκοπίων (1), ένα διφορούμενο ρόλο για τον Μέγα Αλέξανδρο (βλέπε τον προτεινόμενο αγώνα επιχειρηματολογίας με την – άκυρη – διάζευξη: «Μέγας Αλέξανδρος: εκπολιτιστής ή κατακτητής;»), τη δήθεν έλλειψη ελληνικής ταυτότητας καθ’ όλη τη διάρκεια των βυζαντινών αιώνων και κατά την εποχή της Τουρκοκρατίας (βλέπε το στόχο της 6^ης διδακτικής ενότητας της ιστορίας της Γ΄ Γυμνασίου, όπου αναφέρεται λανθασμένα πως οι όροι «Γραικός», «Ρωμιός» και «Έλλην» είχαν διαφορετικό περιεχόμενο, όταν τεκμηριώνεται πως ήδη από το 12^ο τουλάχιστον αιώνα στο Βυζάντιο αναφέρονται στην ίδια ομάδα, δηλαδή αυτήν των ελληνορθόδοξων και ελληνόγλωσσων κατοίκων της Ρωμανίας  - Βυζαντινής Αυτοκρατορίας-, είτε αυτοί ήταν ελληνικής καταγωγής, είτε εξελληνισμένοι (2). Κοντολογίς στο πρόγραμμα αχνοφαίνεται η κυρίαρχη ιδεοληψία των συντακτών του, οι οποίοι, «ξεχνώντας» να λάβουν υπόψη τους δεκάδες ιστορικά τεκμήρια, προβάλλουν ουσιαστικά τη θέση  πως δεν υπάρχει συνέχεια ελληνικής ταυτότητας και συνείδησης στην ιστορία, αλλά αντιθέτως το ελληνικό έθνος αποτελεί «κατασκεύασμα» που στήθηκε μόλις στα τέλη του 18^ου αιώνα. Από κάπου ο Φαλμεράγιερ θα χαμογελά!
8. Στην ενότητα «Το βασίλειο της Μακεδονίας…» της ιστορίας Α΄ Γυμνασίου θα έπρεπε στους διδακτικούς στόχους να προστεθεί και ο εξής: «(Οι μαθητές) να γνωρίζουν τα ιστορικά, αρχαιολογικά, και γλωσσολογικά τεκμήρια που αποδεικνύουν την ελληνικότητα των αρχαίων Μακεδόνων».  Θεωρούμε  πως η πραγματικότητα των τελευταίων –τουλάχιστον -30 χρόνων και  η τρέχουσα επικαιρότητα επαρκούν για την αιτιολόγηση της αναγκαιότητας του συγκεκριμένου διδακτικού στόχου.

Kατόπιν τούτων, ζητούμε ως Σύνδεσμος Φιλολόγων Καβάλας την άμεση ανάκληση του συγκεκριμένου προγράμματος σπουδών ιστορίας και την πλαισίωση της ύλης ιστορίας του Γυμνασίου με το  περσινό πρόγραμμα σπουδών.

Σημειώσεις.

1. Βλέπε το βιβλίο Μακεδονισμός, Ο Ιμπεριαλισμός των Σκοπίων 1944 -2006, εκδόσεις Έφεσος –Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, σελ. 63.
2. Οι όροι «Γραικοί» και «Έλληνες» είναι συνώνυμοι και ορίζουν την ίδια εθνοτική ομάδα ήδη από τον Αριστοτέλη (Μετεωρολογικά, Α΄, 352b. 1-3), τον ψεύδο-Απολλόδωρο και τον Αίλιο Ηρωδιανό ( 1^ος – 2^ος αι. μ.Χ.), το λεξικό του Ησύχιου (5^ος – 6^ος αι. μ.Χ.), τον Στέφανο Βυζάντιο (6^ος αι. μ.Χ.), το βυζαντινό λεξικό της Σούδας (10^ος αι.), καθώς και βυζαντινά λεξικά του 11^ου – 12^ου αιώνα. Βλέπε περισσότερα σε Θεοδώρα Παπαδοπούλου, «Συλλογική Ταυτότητα και Αυτογνωσία στο Βυζάντιο» (διδακτορική διατριβή), σύλλογος προς διάδοση ωφέλιμων βιβλίων (χρυσό μετάλλιο Ακαδημίας Αθηνών), Αθήνα, 2015, σελ. 190 – 200, 340 – 354 κ.α. Επιπλέον οι όροι «Ρωμαίος», «Γραικός», «Έλλην» ταυτίζονται σε αναφορές Ελλήνων της εποχής της Τουρκοκρατίας, όπως για παράδειγμα στο θρήνο για την άλωση της Κωνσταντινούπολης του Μητροπολίτη Μυρέων Ματθαίου (αρχές 17^ου αιώνα).

Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα

ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση

Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό

ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)

Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 14/12

ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ

2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη

Ακολουθήστε το Alfavita στo Google News Ακολουθήστε το Alfavita στo Viber