Alfavita Newsroom «Πολλές φορές περιμένουμε από την τέχνη να μιλήσει για τον κόσμο ή να “αλλάξει” τον κόσμο. Νομίζω ότι είναι μία αλληλένδετη σχέση. Όσο η τέχνη παρουσιάζεται αδύναμη μερικές φορές να μιλήσει για την κοινωνία, άλλο τόσο το κομμάτι των διεργασιών που γίνονται σε κοινωνικό επίπεδο μπορεί να είναι πολύ αδύναμο, ώστε να μιλήσει η τέχνη γι’ αυτές», τονίζει στο Πριν η ηθοποιός Ελεάνα Καυκαλά.
Συνέντευξη στον Μιχάλη Ρόθο
▶ Ποιες είναι οι εργασιακές συνθήκες για έναν ηθοποιό στην Ελλάδα;
Εγώ, θεωρητικά, είμαι μία καλή περίπτωση. Αφενός είχα την τηλεοπτική σειρά, αφετέρου και στο θέατρο είχα μισθό. Η περίπτωσή μου δεν είναι η πιο χαρακτηριστική. Αυτό που βιώνει ο κλάδος είναι πρόβες που, ειδικά στο ελεύθερο θέατρο, δεν είναι πληρωμένες, παραστάσεις στις οποίες η αμοιβή δεν είναι απαραίτητα συμφωνημένη αλλά του τύπου «παιδιά ό,τι βγει και μετά θα τα μοιραστούμε». Η στήριξη από την πλευρά του κράτους είναι μηδαμινή. Αν θέλει μία ομάδα να ανεβάσει παράσταση, δεν υπάρχει κάποιος κρατικός φορέας ή παραγωγός να την στηρίξει. Θα πρέπει να βρει μόνη της έναν τρόπο, με δικά της μέσα, να την προετοιμάσει και μετά να συμφωνήσει με κάποιο θέατρο, στο οποίο θα πληρώνει ενοίκιο ανά παράσταση. Έπειτα, αν βγουν τα βασικά έξοδα που απαιτούνται, το υπόλοιπο των εσόδων (που πολλές φορές δεν υπάρχει) μοιράζεται στους ηθοποιούς. Αυτή είναι μία πάρα πολύ κλασική συνθήκη για τους περισσότερους ηθοποιούς της γενιάς μου.
▶ Πού οφείλεται αυτή η κατάσταση;
Έχει να κάνει με το ότι η καλλιτεχνική δραστηριότητα στην Ελλάδα, αν πρόκειται να πληρώνεται, είτε θα συνδέεται με το πολιτιστικό όραμα μεγάλων ιδρυμάτων (π.χ. ίδρυμα Ωνάση, Νιάρχου), είτε με τα κρατικά θέατρα και τα ΔΗΠΕΘΕ που απασχολούν μία μικρή μειοψηφία του θεατρικού κόσμου, είτε με ιδιωτικές παραγωγές, όπου ο καθένας διαπραγματεύεται εντελώς ατομικά τι θα παίρνει. Προφανώς αυτό σημαίνει πως ο κάθε επιχειρηματίας μπορεί να πει ότι «δεν βγαίνει» και να μην πληρώσει τίποτα, με τους ηθοποιούς να τον κυνηγάνε, μπας και πάρουν τα χρήματα που δικαιούνται.
▶ Σε τέτοιες περιπτώσεις, πού μπορούν να απευθυνθούν οι εργαζόμενοι καλλιτέχνες;
Στους δικηγόρους τους… Θεωρητικά, υπάρχει μία συλλογική σύμβαση που με νύχια και με δόντια προσπαθεί να κρατήσει το Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών. Δυστυχώς, υπάρχει πολύς κόσμος ο οποίος, με πρόσχημα ότι το σωματείο έχει κάποια κομματικά χαρακτηριστικά και την πλειοψηφία στο ΔΣ την έχει το ΚΚΕ, δεν εγγράφεται καν. Αυτό θεωρώ ότι είναι από τα μεγαλύτερα λάθη του κλάδου, η κουλτούρα του κατακερματισμού και της ατομικής διαπραγμάτευσης στα πάντα. Ωστόσο, με αφορμή και τη δυσχερή κατάσταση που έχει διαμορφωθεί για εμάς, θα πρέπει να συνειδητοποιούμε πόσο σημαντική είναι η εγγραφή και η ενεργή συμμετοχή όλων μας στο σωματείο. Δεν διαφωνώ, καλά είναι τα διάφορα πράγματα και οι παρεμβάσεις που κάνουμε στα social media, αλλά το πρόβλημα είναι πολύ συνολικότερο. Και αν δεν μας κάνει η υπάρχουσα λειτουργία του σωματείου, να βρούμε έναν τρόπο να λειτουργήσει και πάλι με πιο θετικό τρόπο.
▶ Πέραν των εργασιακών, πώς θεωρείς ότι έχει επηρεάζει η καραντίνα του τελευταίου διαστήματος την τέχνη γενικότερα;
Το σημαντικότερο είναι να δούμε τι σημαίνει, σε μία κατάσταση έκτακτης ανάγκης, να μην υπάρχει η διέξοδος του πολιτισμού και της τέχνης. Πολλές φορές περιμένουμε από την τέχνη να μιλήσει για τον κόσμο ή να «αλλάξει» τον κόσμο. Νομίζω ότι είναι μία αλληλένδετη σχέση. Όσο η τέχνη παρουσιάζεται αδύναμη μερικές φορές να μιλήσει για την κοινωνία, άλλο τόσο το κομμάτι των διεργασιών που γίνονται σε κοινωνικό επίπεδο μπορεί να είναι πολύ αδύναμο, ώστε να μιλήσει η τέχνη γι’ αυτές. Σε προηγούμενες περιόδους ιστορικών αλλαγών, μάλλον και ο λόγος της τέχνης φαινόταν πιο μεγάλος. Τώρα που ζούμε μια εποχή μεγάλης κρίσης αλλά και μεγάλου κατακερματισμού νομίζω είναι λίγο πιο δύσκολο να καταφέρει η τέχνη να ενοποιήσει όλα αυτά τα σπαράγματα και να τους δώσει κοινωνικό πρόσημο ή, ενδεχομένως, και να προτείνει κάτι άλλο πολιτισμικά.
Η ανθρωπότητα πέρασε μια ιστορική στιγμή, οπότε αυτό μπορεί να αποτελέσει ένα υλικό που θα διαπραγματευτούν οι καλλιτέχνες
▶ Τα μέσα που έχει η τέχνη αυτήν την περίοδο βρίσκονται μόνο στο διαδίκτυο. Μπορεί να βγει κάτι θετικό μέσα από αυτό;
Το διαδίκτυο μπορεί να δημιουργήσει περισσότερο μια πληροφόρηση σε σχέση με την τέχνη, παρά για το ίδιο το καλλιτεχνικό συμβάν που είναι απόλυτα συνδεδεμένο με τον χώρο και τον χρόνο του, έχει ένα παρόν και μία διαχρονικότητα. Μέσα από το διαδίκτυο, δύσκολα μπορεί να επιτευχθεί κάτι τέτοιο.
▶ Δεν τα βλέπεις πολύ αισιόδοξα τα πράγματα, απ’ ό,τι καταλαβαίνω…
Όχι, δεν είναι άσπρα ή μαύρα. Σε οποιαδήποτε κατάσταση μεγάλης δυσκολίας ανοίγεται παράλληλα και ένα πεδίο δυνατοτήτων. Η ανθρωπότητα πέρασε μια ιστορική στιγμή, οπότε αυτό μπορεί να αποτελέσει ένα υλικό που θα διαπραγματευτούν οι καλλιτέχνες. Από την άλλη, νομίζω ότι η τέχνη, βιοποριστικά αλλά και στο δημιουργικό της κομμάτι, θα βρεθεί σε πολύ δύσκολη θέση. Αυτό θα αναγκάσει και τον καλλιτεχνικό κόσμο ίσως να πάρει μία διαφορετική θέση, είτε στο τι επιλέγει να πράξει μέσω της τέχνης του, είτε στο πώς επιλέγει να διεκδικήσει ένα εργασιακό και επαγγελματικό του δικαίωμα. Πολύ περισσότερο, δε, από τη στιγμή που η κατάσταση σε ό,τι αφορά τα δικαιώματά μας θα χειροτερέψει το επόμενο διάστημα. Μάλλον ο μόνος τρόπος να το κάνουμε είναι να θυμηθούμε τη χαμένη μας συλλογικότητα ως κλάδος. Οπότε, προτιμώ να το δω σαν μία δυνατότητα, παρά με μία απαισιόδοξη σκοπιά. Νομίζω αυτός είναι και ο ρόλος της τέχνης.
▶ Και πώς θα επιτευχθεί αυτή η συλλογικότητα;
Έπρεπε να έρθει ο κορονοϊός για να αντιληφθούμε πως ο μόνος δρόμος είναι ο συλλογικός, αλλιώς χανόμαστε. Ήδη έχουν αρχίσει να πληθαίνουν οι φωνές που καλούν σε ακτιβιστικές δράσεις, εγγραφή στο σωματείο κλπ. Νομίζω πως ο κλάδος είχε να δράσει με τόσο συλλογικό τρόπο και να ψάξει να βρει διεξόδους από την περίοδο της δολοφονίας Γρηγορόπουλου. Τότε που υπήρχε μία συζήτηση πάνω στο τι κάνει η τέχνη, όταν ένα παιδί δολοφονείται σε μία κοινωνία καταστολής. Μέσα σε όλα, αναρωτιέμαι αν θα μπορούσε αυτό να είναι μια χρυσή ευκαιρία, επειδή πολύς κόσμος θα βρεθεί να χάνει τις δουλειές του σε πολλούς κλάδους, να υπάρξει ένας τρόπος όλος αυτός ο επιμερισμός να αντιστραφεί. Είναι οι καλλιτέχνες στην εξίσωση, αλλά δεν είναι μόνο αυτοί. Πρέπει να βρεθεί μια δυνατότητα να συνομιλήσουμε και με όλους αυτούς που επίσης θα βρεθούν σε ακόμα μεγαλύτερη δυσκολία, λόγω των επιπτώσεων του κορονοϊού.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 14/12
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
