Alfavita Newsroom Κάθε θυσία για την παιδεία
Του Μιχάλη Πετρόπουλου
Η παιδεία δεν ήταν ποτέ το δυνατό σημείο της ελληνικής πολιτείας. Οι επιδόσεις των ελλήνων μαθητών και οι μετέπειτα διακρίσεις τους στο επιστημονικό και κοινωνικό πεδίο, τόσο σε εθνικό όσο και διεθνές επίπεδο, περισσότερο οφειλόταν (και οφείλεται) στην άοκνη προσπάθεια των οικογενειών και τη φιλοτιμία των εκπαιδευτικών και πολύ λιγότερο στο οργανωμένο εκπαιδευτικό σύστημα.
Η εκπαιδευτική πολιτική στην Ελλάδα πάντοτε χαρακτηριζόταν από την κομματική παρέμβαση και τις ιδεοληψίες του εκάστοτε υπουργού και των συμβούλων του. Πειράματα επί πειραμάτων, μεταρρυθμίσεις πουεν τη γενέσει τους ήταν καταδικασμένες σε αποτυχία, εξυπηρέτηση συνδικαλιστικών μικροσυμφερόντων, οδηγώντας σε μια παρανοϊκή διάρθρωση του σχολικού προγράμματος και στην παράλογη “λογική” του βολέματος όλων.
Η οικονομική κρίση, που οι εχέφρονες την (προ)έβλεπαν και (προ)ειδοποιούσαν έγκαιρα, αντιμετωπιζόμενοιως οι τρελοί του χωριού, έχει προκαλέσει και μια κοινωνική κρίση, που παρόμοιά της δεν έχουμε δει για δεκαετίες. Τα φαινόμενα κοινωνικού κανιβαλισμού τρομάζουν με το μέγεθός τους. Η επίπλαστη ευμάρεια, που προκάλεσε μια απίστευτη χαλαρότητα και νωθρότητα, όπου το lifestyle θεοποιήθηκε κι έγινε ο μέγιστος στόχος όλων (ας μη βγάζει κανένας την ουρά του απέξω, πέραν κάποιων ελαχίστων φωτεινών εξαιρέσεων), συνεισέφερε μεταξύ άλλων και στη διάλυση της παιδείας, η οποία λίγο πολύ αντιμετωπιζόταν ως χάσιμο πολύτιμου “κοινωνικού” χρόνου.
Η βασική εκπαίδευση είχε ως στόχο την εκμάθηση των ελάχιστων αναγκαίων, ώστε να μπορεί κανείς να διαβάζει τις λεζάντες στις φωτογραφίες των περιοδικών του κάκιστου κουτσομπολιού, η μέση εκπαίδευση μετατράπηκε σε φροντιστηριακό χώρο, με μοναδικό σκοπό την επίτευξη του μικρόνοου στόχου και η ανώτατη εκπαίδευση σε μια διαδικαστική αγγαρεία, προκειμένου να αποκτηθεί η τυπική τεκμηρίωση προσόντων, που θα άνοιγε τις θύρες της κοινωνικής καταξίωσης και της αποδοχής από τους “κύκλους” της ανώτατης κοινωνικής τάξης, που ζούσε σε ένα διαρκές και αχαλίνωτο Σαββατόβραδο. Καταντήσαμε η πολιτική, με την ευρεία έννοια, να ασκείται μέσω των περιοδικών της IMACOκαι οι πνευματικοί, πολιτικοί, οικονομικοί παράγοντες του τόπου να αυτό-προβάλλονται με τη λογική φωτομοντέλων. Έμφαση στην εικόνα, αδιαφορία για το περιεχόμενο. Διόλου τυχαίο το σύρσιμο ακόμα και των πλέον σοβαρών ενημερωτικών εντύπων στην προβολή του χυδαίου και του τυχοδιωκτικού (βλέπε κυριακάτικες εφημερίδες, για παράδειγμα), με τον εξοστρακισμό των σοβαρών επιφυλλίδων στα άπατα των σελίδων και την εκτυφλωτική προβολή των ένθετων της κιτς γκλαμουριάς και της τύφλωσης.
Πέρασε μια εικοσιπενταετία χαμένη. Κλειστήκαμε σε μια γυάλα, που χτίσαμε μόνοι μας από μέσα, επίμονα αρνούμενοι να δούμε έξω από αυτήν. Οτιδήποτε μπορεί να “ασχήμαινε” την εικόνα διορθωνόταν με λογική photoshop. Η ποιότητα, η αλήθεια, η ουσία, η παραγωγή, η πραγματική ζωή εν τέλει, δεν είχαν θέση. Ήταν για τους “κακομοίρηδες”, έγκλειστων σε γραφεία και σκυμμένων πάνω σε βιβλία –η εποχή απαιτούσε άλλα… σκυψίματα- ,που εξακολουθούσαν να πιστεύουν στη γνώση και στην αξία του χρόνου. Γιατί για τους περισσότερους, χρόνος ήταν το διάστημα που μεσολαβούσε μεταξύ δύο κοινωνικών επιδείξεων.
Η ελληνική εκπαίδευση, με κύριους υπεύθυνους τους πολιτικούς διαχειριστές της εθελοντικής μας αποχαύνωσης και ηθικούς αυτουργούς τους εκλέκτορές τους, δηλαδή εμάς τους ίδιους, που υποκριτικά σήμερα τους εγκαλούμε δημοσίως, κατέληξε στον πάτο. Εξάλλου, δεν είχε τίποτα ουσιαστικό να προσφέρει στο κοινωνικό μοντέλο, που άλογα υιοθετήσαμε και παράλογα υπηρετήσαμε.
Παρένθεση: το «μαζί τα φάγαμε» προκάλεσε τόση μανιασμένη αντίδραση, γιατί πόνεσε, μιας και ειπώθηκε σε εποχή που ακόμα δεν ήμασταν έτοιμοι για αλήθειες. Αλλά, μήπως και τώρα είμαστε; Ίσως, το «μαζί βολευτήκαμε» να ήταν πιο κομψό... Και τίποτα περισσότερο από την αλήθεια του νιτσεϊκού λόγου ότι “κανένας δεν ψεύδεται τόσο όσο ο αγανακτισμένος άνθρωπος”.
Μηδαμινοί πόροι για την παιδεία (πάντα είχαμε το μικρότερο ποσοστό του ΑΕΠ μεταξύ των πολιτισμένων κρατών) και οι πομφόλυγες του 5% ήταν προεκλογικές κορόνες, για να γεμίζει ο λόγος του “ηγέτη”. Ελάχιστες έως ανύπαρκτες σοβαρές μελέτες για την ποιότητα της παιδείας που επιθυμούσαμε, τους στόχους και τις επιδιώξεις της. Καράβι χωρίς μπούσουλα, όπως όλα. Κι όποιος διάλογος αναπτυσσόταν με αυτό το αντικείμενο, έληγε με το κλείσιμο της εκπομπής του καθοδηγητή-παρουσιαστή, για να είμαστε όλοι ευχαριστημένοι ότι κάτι είπαμε κι απόψε.
Το παραμύθι, όμως, έφτασε στο τέλος του. Κι αυτό ήταν ένα κακό παραμύθι. Με τέλος πιο προβλέψιμο και από το αποτέλεσμα του αγώνα Μπαρτσελόνα – Μικτή ΚΑΠΗ. Και τώρα τρέχουμε. Και θυμηθήκαμε την παιδεία, το “μάθε παιδί μου γράμματα”. Αν κι απ’ ότι φαίνεται, όχι όλοι. Ακόμα η πλειονότητα ενδιαφέρεται για την “επαγγελματική εκπαίδευση”, όχι για την παιδεία. Την εισαγωγή στον “παράδεισο” του ΑΕΙ, που θα ανοίξει ορίζοντες. Άραγε για πού;
Θυμηθήκαμε την παιδεία. Αυτήν που θα διαμορφώσει πολίτες, με την ευγενή έννοια που έδωσαν οι αρχαίοι ημών(;) πρόγονοι. Δηλαδή, κριτικούς και ενεργούς μετόχους των κοινών κι όχι παθητικούς καταναλωτές αλεσμένης τροφής, με δόσεις υπνωτικών. Που θα διαμορφώνει σκεπτόμενους ανθρώπους. “Να μάθει κανείς να σκέφτεται: Στα σχολεία μας κανείς δεν έχει πια την παραμικρή ιδέα αυτού του πράγματος”, έγραφε, πάλι, ο Νίτσε.Ποιος τους θέλει, όμως, αυτούς; Κανείς. Ούτε η πολιτική, ούτε η οικονομική ελίτ. Είναι επικίνδυνοι. “Αν θέλεις ένα σκοπό, τότε πρέπει επίσης να θέλεις και τα μέσα για αυτόν: αν θέλεις δούλους, τότε είσαι τρελός αν τους εκπαιδεύεις να γίνουν αφέντες”, συμπλήρωνε ο μέγιστος Γερμανός φιλόσοφος.
Αλλά, το κακό είναι ότι δεν την επιθυμούν ούτε οι πλέον έχοντες την ανάγκη της. Που συνηγορούν στην διεκπεραιωτική αντιμετώπιση της υποχρέωσης που προέκυψε στο κράτος, μετά τα “λάθη” της Ιστορίας που (υπο)γράφτηκαν με αίμα. Γι’ αυτό και η κοινωνική στήριξη των αγώνων για παιδεία (προσοχή: όχι ηυποστήριξη των κοντόφθαλμων συνδικαλιστικών επιδιώξεων επιμέρους συλλόγων) είναι περιορισμένη και τελειώνει με μερικούς δεκάρικους ηθικής συμπαράστασης,γι’ αυτό κι η σιωπηρή αποδοχή της οικονομικής, κοινωνικής και ηθικής ταπείνωσης των εκπαιδευτικών.
«Έχουμε βάλει στόχο και σκοπό της μόρφωσης τη χρησιμότητα ή, ακριβέστερα, το κέρδος, το μεγαλύτερο δυνατό χρηματικό κέρδος. Αυτή η κατεύθυνση βλέπει τη μόρφωση περίπου σαν μια αντίληψη που βοηθάει τον άνθρωπο να πηγαίνει καβάλα στο ρεύμα της εποχής του, μαθαίνοντας όλους τους δρόμους που μπορούν να τον οδηγήσουν ευκολότερα στο χρηματικό κέρδος… Η “ένωση της μάθησης με την ιδιοκτησία” που θέτουν ως αρχή σε αυτή την αντίληψη, παίρνει έτσι διαστάσεις ηθικής αξίας. Και φτάνουν να απεχθάνονται κάθε μόρφωση που βάζει στόχους πέρα από το χρήμα και το κέρδος», έγραφε ο Νίτσε το 1872!!! Χαίρονται και συμβιβάζονται με την πρόταση αυτή οι περισσότεροι,. Και για τους εγγυητές της τάξης είναι κατανοητό. Αλλά για τους άλλους; Και το βλέπουμε όλοι μας, γύρω μας. Ένας, πια, ο στόχος των πολλών: μια δουλίτσα για το παιδί, βρε αδερφέ. Και δε βλέπουν που οδηγούνται τα πράγματα. Και δεν κάνουν –που χρόνος…- μια αναζήτηση στο διαδίκτυο με τον τίτλο “Η εκπαίδευση ως αντίδοτο για τους ανθρώπου του περιθωρίου”για να τρομάξουν με όσα γίνονται στον “προηγμένο”κόσμο.
Ζούμε σε έναν τόπο που εδώ και πολύ καιρό ζει μακράν της παιδείας. Σε ένα κράτος που προσπαθεί με κάθε τρόπο να αποφύγει τη δημιουργία του σκεπτόμενου ανθρώπου. “Η κουλτούρα και το κράτος είναι ανταγωνιστές: το ένα ζει εις βάρος του άλλου, το ένα ανθεί εις βάρος του άλλου”,ξαναέλεγε ο μεγάλος Γερμανός. Κι εμείς προσπαθούμε να τον επιβεβαιώσουμε με κάθε τρόπο. Κι ακόμα χειρότερα, προσπαθούμε να συνεχίσουμε να υπάρχουμε μέσα στο παραμύθι που μας κατρακύλησε, αρνούμενοι να αποδεχθούμε την κίβδηληπροσφορά του.
Δυστυχώς, δεν διαφαίνεται η διάθεση εκ μέρους του αρμόδιου υπουργείου για οργάνωση ενός συστήματος εκ-παιδευτικού, μιας και λειτουργεί με λογική κάκιστου λογιστή και υπηρέτη συμφερόντων εμπορικής διαχείρισης του μέγιστου κοινωνικού αγαθού. Δεν ενδιαφέρονται για την προσφορά παιδείας. Μόνο για στυγνή επαγγελματική κατάρτιση, που θα συμπληρώνεται εν καιρώ με τις αναγκαίες επιμορφώσεις, ώστε να προσαρμόζεται ο χειρώνακτας πάροχος υπηρεσιών υπεραξίας στις τρέχουσες απαιτήσεις. Για άλλη μια φορά ο Νίτσε έδειξε πως ήταν μπροστά από την εποχή του: “η μόρφωση που διανέμεται στην πλειονότητα των ανθρώπων δεν είναι παρά ένα μέσον για να περνάει καλά η μειονότητα, μια μόρφωση που δεν στηρίζεται πια στον σεβασμό, μια μόρφωση που δεν είναι άλλο από βαρβαρότητα”.
Αν θέλουμε να έχει μέλλον αυτός ο τόπος, η πρώτη και μέγιστη επένδυση, εκεί όπου επιβάλλεται η κατάθεση και του πλέον ισχνού υστερήματος, είναι η παιδεία. Η με κάθε θυσία ενίσχυσή της και παροχή της σε όλους, ιδίως στους πλέον κοινωνικά και οικονομικά αδυνάμους. Απαιτούνται τολμηρές τομές, επιλογές πραγματικής προσφοράς για το μέλλον, που σύντομα θα γίνει παρόν. Είναι βέβαιο ότι η πλειονότητα των εκπαιδευτικών επιθυμεί να υπηρετήσει την παιδεία και να δοθεί σε αυτήν.
Κάθε θυσία για την παιδεία. Βλέπει κανείς άλλη διέξοδο;
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Πανελλήνιες: Πανωλεθρία στα Τμήματα Φυσικής και Μαθηματικών με "βροχή" κενών θέσεων
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με μόνο 65Є εγγραφή - έως 29 Απριλίου
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής (ΕΛΜΕΠΑ) με μόνο 50Є εγγραφή- αιτήσεις ως 29/4
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
Proficiency και Lower μόνο 95 ευρώ σε 2 μόνο ημέρες στα χέρια σας (ΧΩΡΙΣ προφορικά, ΧΩΡΙΣ έκθεση!)
ΕΥΚΟΛΕΣ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ και ΙΤΑΛΙΚΩΝ για εκπαιδευτικούς - Πάρτε τις άμεσα
