Χρήστος Κάτσικας Υπάρχουν ρυθμίσεις που περνούν σχεδόν απαρατήρητες, όχι γιατί είναι ασήμαντες, αλλά γιατί είναι αποκαλυπτικές. Μια τέτοια είναι εκείνη που συνδέει, με τρόπο σχεδόν αδιόρατο αλλά εξαιρετικά αποτελεσματικό, τη διαγραφή των φοιτητών που υπερβαίνουν το ανώτατο όριο σπουδών με τη δυνατότητα συνέχισης των ίδιων ακριβώς σπουδών σε ιδιωτικά Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα. Πρόκειται για τον θεσμικό κρίκο που δένει τη λογική της «ακαδημαϊκής πειθαρχίας» με την αγορά της εκπαίδευσης.
Η αυτοδίκαιη διαγραφή: πειθαρχία χωρίς παιδαγωγική
Η υπουργική απόφαση 118901/Ζ1, εφαρμοστική του άρθρου 76 του ν. 4957/2022, καθιερώνει με απόλυτη σαφήνεια την αυτοδίκαιη διαγραφή των φοιτητών που δεν έχουν ολοκληρώσει τις σπουδές τους εντός του γνωστού πλέον πλαισίου ν+2. Δύο μήνες μετά την επαναληπτική εξεταστική του Σεπτεμβρίου, το μητρώο «καθαρίζει» και ο φοιτητής παύει να υφίσταται διοικητικά.
Η δυνατότητα παράτασης που προβλέπεται στο άρθρο 5 παρουσιάζεται ως δικλίδα επιείκειας, στην πραγματικότητα όμως λειτουργεί αποσπασματικά και δυνητικά άνισα. Η τελική κρίση εναπόκειται στη συνέλευση του Τμήματος, χωρίς αντικειμενικά, δεσμευτικά κριτήρια. Εκεί όπου το κράτος δικαίου θα όφειλε να εγγυάται ίση μεταχείριση, ανοίγει χώρος για επιλεκτικότητα, διακριτική ευχέρεια και –αναπόφευκτα– υποψίες ακαδημαϊκής πελατειακής διαχείρισης.
Όμως ακόμη κι αυτό μοιάζει δευτερεύον μπροστά στη θεσμική καινοτομία που ακολουθεί.
Τα ECTS ως διαβατήριο εξόδου (και εισόδου)
Στις παραγράφους 2 και 3 του άρθρου 4 αποκαλύπτεται η πραγματική αρχιτεκτονική της ρύθμισης. Ο φοιτητής που κρίθηκε «ανεπαρκής» για να συνεχίσει στο δημόσιο πανεπιστήμιο, λαμβάνει πιστοποιητικό αναλυτικής καταγραφής των σπουδών του: μαθήματα, βαθμολογίες, πιστωτικές μονάδες (ECTS). Ό,τι δηλαδή απαιτείται για να συνεχίσει αλλού.
Το πιστοποιητικό δεν είναι τίτλος σπουδών – υπογραμμίζεται ρητά. Είναι όμως απολύτως αξιοποιήσιμο: για μεταφορά ECTS, για κατατακτήριες, για κάθε «νόμιμη χρήση» στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού συστήματος. Και εδώ η θεσμική σιωπή λέει περισσότερα από οποιαδήποτε ρητή αναφορά. Διότι σε ποιο δημόσιο ΑΕΙ προβλέπεται κατάταξη φοιτητών χωρίς πτυχίο; Και ποιο ιδιωτικό ΑΕΙ θα αρνηθεί έναν φοιτητή που φέρνει μαζί του και πιστωτικές μονάδες και –κυρίως– δίδακτρα;
Έτσι, ο φοιτητής που εκδιώκεται από το δημόσιο πανεπιστήμιο «απ’ το αυτί», βρίσκει ανοιχτή πόρτα στο ιδιωτικό. Όχι επειδή άλλαξε η ακαδημαϊκή του επάρκεια, αλλά επειδή άλλαξε το πλαίσιο: από δικαίωμα σε υπηρεσία.
Ένα σύστημα δύο ταχυτήτων
Οπως εύστοχα επισημαίνει ο Τάσος Κωστόπουλος η σύζευξη διαγραφής και ιδιωτικής επανεγγραφής δεν είναι ουδέτερη. Παράγει ένα σαφές κοινωνικό φίλτρο. Όσοι καθυστέρησαν λόγω εργασίας, υγείας, οικογενειακών υποχρεώσεων –δηλαδή ακριβώς οι λιγότερο προνομιούχοι– είναι εκείνοι που δυσκολότερα θα αντέξουν το κόστος της «δεύτερης ευκαιρίας». Η καθυστέρηση παύει να αντιμετωπίζεται ως παιδαγωγικό ζήτημα και μετατρέπεται σε οικονομικό κριτήριο.
Το δημόσιο πανεπιστήμιο αναλαμβάνει τον ρόλο του αυστηρού ελεγκτή, ενώ το ιδιωτικό εκείνον του ευέλικτου αποδέκτη. Όχι επειδή διαθέτει καλύτερους όρους μάθησης, αλλά επειδή λειτουργεί με όρους αγοράς. Η γνώση δεν απορρίπτεται· απλώς τιμολογείται.
Μέσα σε αυτή τη σκληρή μετάβαση, διαφαίνεται μια αλήθεια που δεν μπορεί να εξαφανιστεί: οι φοιτητές αυτοί έχουν μάθει, έχουν εξεταστεί, έχουν περάσει μαθήματα. Τα ECTS που τους συνοδεύουν το αποδεικνύουν. Άρα το πρόβλημα δεν είναι η ακαδημαϊκή τους ανεπάρκεια, αλλά η αδυναμία του δημόσιου συστήματος να χωρέσει τις μη γραμμικές διαδρομές.
Η πραγματικά προοδευτική λύση δεν θα ήταν η διοχέτευση προς τα ιδιωτικά ΑΕΙ, αλλά:
ευέλικτη φοίτηση στο δημόσιο,
θεσμοθετημένη επανένταξη,
στήριξη και όχι εκκαθάριση.
Γιατί ένα πανεπιστήμιο που δεν αντέχει την επιστροφή, την καθυστέρηση και τη δεύτερη προσπάθεια, κινδυνεύει να χάσει το βαθύτερο νόημά του.
Η συγκεκριμένη ρύθμιση δεν είναι απλώς μια ακόμη «μεταρρύθμιση». Είναι το σημείο όπου η πειθαρχία συναντά την αγορά και η συνταγματική αρχή της δημόσιας ανώτατης εκπαίδευσης υποχωρεί χωρίς τυμπανοκρουσίες.
Κι αν κάτι φωτίζεται καθαρά μέσα από αυτή τη διαδικασία, είναι ότι η γνώση δεν διαγράφεται ποτέ. Απλώς, σε ορισμένες περιπτώσεις, μεταφέρεται… με απόδειξη πληρωμής.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Η πιο εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών στην Ελλάδα σε 2 ημέρες στα χέρια σου - Δίνεις από το σπίτι σου
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 18/12
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
