Θα έλεγε κανείς πως το αντίπαλο δέος του φόβου είναι το θάρρος. Ωστόσο, φόβος και θάρρος συνδέονται, υπό την αριστοτελική οπτική, με τις ανθρώπινες προσδοκίες – επομένως και με την ελπίδα. Αν ο φόβος προκύπτει από την ( ενστικτώδη ή λογικά επεξεργασμένη ) αίσθηση ότι επίκειται κάποιο κακό κι αν, μάλιστα, κατεξοχήν φοβερά είναι πρόσωπα, γεγονότα και καταστάσεις που έχουν την ικανότητα και την ισχύ να βλάψουν, κατανοούμε πόσο στενά και πολύπλοκα συνδέεται ο φόβος με τον συναισθηματικό κόσμο του ανθρώπου. Ακριβώς αυτή η πραγματικότητα καθιστά τον φόβο άριστο εργαλείο χειραγώγησης στα χέρια των πάσης φύσεως εξουσιών. Ειδικά, δε, για τον εκπαιδευτικό χώρο, ισχύει απόλυτα το εύστοχο σύνθημα Δάσκαλος σκυφτός, αμόρφωτος λαός.
Ο φόβος λύνει τα πόδια, τρώει τα σωθικά. Ο φόβος κάστρα καταλεί κι αγάπες ξεριζώνει. Τα κάστρα των συνειδήσεων. Σε όσο μεγαλύτερη περιοχή του συνειδησιακού μας τοπίου κυριαρχεί ο φόβος, τόσο περισσότερο ατονούν οι λογικές και κριτικές ικανότητες και διαδικασίες. Καθώς, δε, το ανθρώπινο συναίσθημα δεν λειτουργεί ποτέ σε κοινωνικό κενό, προφανώς ο φόβος, όπως και η ελπίδα, είναι μεταδοτικά και, άρα, η επίγνωσή τους εμπεριέχει προσωπική και συλλογική διάσταση.
Πού το πάω; Καθόλου δεν φιλοδοξώ να συγγράψω πραγματεία περί φόβου. Οι επισημάνσεις αυτές στοχεύουν απευθείας στην καρδιά ενός ζητήματος κοινωνικά και πολιτικά κορυφαίου μέσα στην εκπαιδευτική καθημερινότητα. Το ζήτημα αυτό είναι η προσπάθεια κατατρομοκράτησης των εκπαιδευτικών από το κράτος και την διοίκηση με διάφορους τρόπους, τυπικούς και άτυπους: ποικίλες διώξεις, πειθαρχικές διαδικασίες, αυστηροποίηση του σχετικού νομικού πλαισίου, προπαγανδιστικές εκστρατείες μέσω των ελεγχόμενων ΜΜΕ, καθημερινές πιέσεις, ακόμα και έρπουσες φημολογίες. Οπωσδήποτε, δεν ξεχνάμε και την κατασταλτική αντιμετώπιση των διεκδικήσεων και κινητοποιήσεων γενικότερα, με κορυφαίο παράδειγμα τα γεγονότα της 23ης−10−25 στην Αθήνα, όπου μαθητές δημοτικού διακομίστηκαν σε νοσοκομεία, μετά από διάλυση κινητοποίησης με ρίψη δακρυγόνων.
Ως προς την προσπάθεια κατατρομοκράτησης των εκπαιδευτικών, εντοπίζονται πολλά ανάλογα φαινόμενα τόσο στην διεθνή επικαιρότητα όσο και στην παγκόσμια και ελληνική ιστορία. Ωστόσο, για πλήθος εκπαιδευτικών, δεν υπήρξε κατά το παρελθόν ανάλογη εμπειρία, που να λειτουργεί, έστω, ως μέτρο σύγκρισης. Επιπλέον, η επέλαση του ατομικισμού πλήττει κοινωνικά υποστηρικτικά δίκτυα και συλλογικότητες κάθε μορφής, καίρια δε τις πιο μαχητικές και πολιτικά – ιδεολογικά συγκροτημένες. Οπότε, οι συντεταγμένες δυνητικής επικράτησης – άρα και αντιμετώπισης – του φόβου επεκτείνονται σε ένα ευρύτατο πλαίσιο, πέρα από τα ίδια τα φοβογόνα γεγονότα και την υποκειμενική τους πρόσληψη.
Πώς μπορούμε, λοιπόν, εμείς οι εκπαιδευτικοί, να εργαστούμε, συλλογικά και μεθοδικά, προκειμένου να αντιμετωπίσουμε τον φόβο;
- Πρώτο βήμα η αναγνώριση και αποδοχή της ύπαρξης του φόβου
- Απόλυτη προτεραιότητα η τροποποίηση των αντιλήψεων περί ισχύος: οι «πάνω» και οι «κάτω» – η διαμόρφωση της ιστορίας – ο κομβικός ρόλος της κοινωνικής διαπάλης απέναντι σε τάχα παντοδύναμες, μεταφυσικής διάστασης οντότητες, δηλ. δομές, συστήματα, παγιωμένες αντιλήψεις κτλ
- Σημασία εμπλοκής στην αγωνιστική πράξη, ώστε να επιτευχθεί το παραπάνω
- Ενδυνάμωση μέσω συμμετοχής σε συλλογικές διαδικασίες, ακόμα και σε τομείς γενικότερου ενδιαφέροντος, πχ καλλιτεχνικές, φυσιολατρικές κτλ δραστηριότητες των σωματείων
- Συλλογική αυτομόρφωση – ξεδίπλωμα αντίπαλης πρότασης μπροστά στον επιστημονικοφανή συρφετό των καθεστωτικών «ειδικών», που προωθούν την αποσύνδεση του μερικού απ΄ το γενικό, την «επιμόρφωση» της ομιχλώδους πολυλογίας και του μεταμοντέρνου πολτού, τον κυρίαρχο λόγο (στρογγύλεμα των πάντων, λογική ίσων αποστάσεων, εξίσωση θυτών και θυμάτων, αποθέωση της ατομικής ευθύνης και του καριερισμού)
- Αξιοποίηση της αντίστοιχης ιστορικής πείρας κοινωνικών κινημάτων (εργατικού, εκπαιδευτικού, αντιφασιστικού, γυναικείου...)
Τα ευεργετικά αποτελέσματα όλων των παραπάνω θα γίνουν αμέσως αισθητά στην διδακτική και εκπαιδευτική καθημερινότητα, η οποία έχει καταντήσει κυριολεκτικά αβίωτη για μαθητές και εκπαιδευτικούς. Παράλληλα με τις τρομακτικές πιέσεις που ασκούν η υλική ένδεια, η ένταση των ταξικών διακρίσεων και φραγμών, η τάση ιδιωτικοποίησης των πάντων, η αποδιάρθρωση των γνωστικών αντικειμένων, το σχολείο ξεχειλίζει εκκωφαντικά από αισθήματα αδυναμίας, αναξιότητας, έλλειψης προσανατολισμού, σύγχυσης και αδιεξόδου.
Το ζητούμενο για εμάς, ως εκπαιδευτικούς και πολίτες, είναι να ανοίξουμε το δρόμο στην ελπίδα· όχι στην ελπίδα με αόριστα, άλογα, μεταφυσικά χαρακτηριστικά, αλλά στην ελπίδα μετά λόγου γνώσεως, στα πλαίσια ενός αναγκαίου για το σήμερα Νέου Διαφωτισμού με εργατικό και λαϊκό χαρακτήρα. Διόλου δεν παραβλέπουμε τα όντως δυστοπικά χαρακτηριστικά της παρούσας συγκυρίας. Εντούτοις, ακόμα και στην (πρόσκαιρη) απαισιοδοξία της γνώσης μπορούμε να αντιτάξουμε, συλλογικά και ατομικά, την (συγκροτημένη) αισιοδοξία της βούλησης.
ΝΑ ΜΗ ΜΑΣ ΤΡΩΕΙ Ο ΦΟΒΟΣ ΤΑ ΣΩΘΙΚΑ
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Black Friday σε μοριοδοτούμενα σεμινάρια και Πιστοποιήσεις Ξένων Γλωσσών για έξτρα 20 μόρια
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 24/11
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
