Χρήστος Κάτσικας Στα σχολεία μας, εκεί όπου η παιδεία θα έπρεπε να είναι πράξη εμπιστοσύνης, συνεργασίας και ανθρωπιάς, υπάρχουν και σκιές. Σκιές βαριές, που δεν προέρχονται από τις αίθουσες των μαθητών, αλλά από τα γραφεία των διευθυντών. Εκεί όπου η εξουσία, αντί να υπηρετεί, καταπιέζει.
Τα τελευταία χρόνια, πληθαίνουν οι αναφορές για κακοποιητικές συμπεριφορές διευθυντών απέναντι σε συναδέλφους. Καθηγητές και δάσκαλοι που βιώνουν εξευτελισμό, απειλές, ψυχολογική πίεση. Και που, συχνά, σωπαίνουν.
Πραγματικές καταγραφές
1. Χαστούκι μπροστά στους μαθητές — ΔΙ.Π.Ε. Εύβοιας (Ερέτρια)
Στο 2ο Δημοτικό Σχολείο Ερέτριας της Εύβοιας, η διευθύντρια φέρεται να χαστούκισε συναδέλφισσα μέσα στο χώρο του σχολείου, μπροστά στους μαθητές και στη σχολική σύμβουλο, σύμφωνα με ανακοίνωση της ΔΟΕ.
Η ανακοίνωση επισημαίνει πως το περιστατικό αποτελεί «κορύφωση μιας σειράς γεγονότων» που είχαν ήδη καταγραφεί.
«Την Πέμπτη 16/10… μέσα στο χώρο του σχολείου … παρουσία μαθητών αλλά και της Σχολικής Συμβούλου η εν λόγω διευθύντρια επιτέθηκε και χτύπησε τη συνάδελφο».
Το γεγονός αυτό υπενθυμίζει πως η βία δεν είναι πάντα «σιωπηλή» — μερικές φορές η εξουσία εκδηλώνεται ωμά και απροκάλυπτα.
2. Καταγγελία για αυταρχισμό — 1ο Γενικό Λύκειο Μοσχάτου
Η ΕΛΜΕ Νέας Σμύρνης – Καλλιθέας – Μοσχάτου καταγγέλλει τον διευθυντή του 1ου ΓΕΛ Μοσχάτου για «αντιεκπαιδευτική, αντισυναδελφική και αντισυνδικαλιστική συμπεριφορά».
Σύμφωνα με την ανακοίνωση:
Ο διευθυντής φέρεται να αντιμετώπισε συναδέλφους που έχουν μικρά παιδιά — και επειδή ενδέχεται να προσέρχονται με μικρή καθυστέρηση — με κυρώσεις.
Όταν η ΕΛΜΕ επικοινώνησε με τον διευθυντή, εκείνος έκλεισε το τηλέφωνο στο θεσμικό όργανο των εκπαιδευτικών.
Η ανακοίνωση τον χαρακτηρίζει ως «μνημείο αυταρχικότητας και απουσίας ενσυναίσθησης».
Η μικρή τυραννία της καθημερινότητας
Οι παραπάνω περιπτώσεις — δύο συγκεκριμένες, πολλές ακόμη ενδεικτικές — δείχνουν πως η διοίκηση μπορεί να παίξει ρόλο εξουσίας που πληγώνει:
Ο καθημερινός έλεγχος, η απειλή, η υποτίμηση.
Η ψυχολογική φθορά που συσσωρεύεται, πίσω από κλειστές πόρτες, χωρίς φωνές και μάρτυρες.
Όταν ο δάσκαλος ταπεινώνεται, το μήνυμα περνά στα παιδιά: ότι ο ισχυρός έχει πάντα δίκιο. Και όταν ο φόβος μπει στις σχέσεις, τότε η παιδεία νοσεί.
Οι περιπτώσεις κακοποιητικής συμπεριφοράς διευθυντών δεν είναι μεμονωμένες. Εκπαιδευτικοί καταγγέλλουν φωνές, απειλές, ειρωνείες, άδικες αξιολογήσεις, στοχοποίηση και εξουθένωση. Όχι δημόσια, φυσικά — γιατί το τίμημα μπορεί να είναι βαρύ: δυσμενής μεταχείριση, επαγγελματική απομόνωση, ψυχολογική φθορά.
Μια δασκάλα σε δημοτικό της Αττικής περιγράφει: «Ένιωθα να χάνω τον εαυτό μου. Ο διευθυντής με ειρωνευόταν μπροστά στους μαθητές, με κατηγορούσε για πράγματα που δεν είχα κάνει. Κάθε πρωί πήγαινα στο σχολείο με κόμπο στο στομάχι. Και δεν μιλούσα σε κανέναν, γιατί ήξερα πως “έτσι είναι τα πράγματα εδώ”».
Αυτή η φράση – «έτσι είναι τα πράγματα εδώ» – είναι το πιο επικίνδυνο σύνθημα της σιωπής. Το δηλητήριο που νομιμοποιεί την κακοποίηση.
«Με φώναζε “ανίκανη” μπροστά στους μαθητές»
Μ.Κ., φιλόλογος σε Γυμνάσιο της Θεσσαλονίκης:
«Με φώναζε “ανίκανη” μπροστά στους μαθητές. Όταν πήγα να μιλήσω στο ΠΥΣΔΕ, με προειδοποίησαν “να μην το τραβήξω”. Έμεινα μόνη μου, κι αυτό ήταν το πιο σκληρό.»
«Κρατούσε φάκελο για τον καθένα μας»
Γ.Π., δάσκαλος σε δημοτικό της Κρήτης: «Ο διευθυντής κρατούσε φάκελο με “παραπτώματα” για κάθε δάσκαλο. Αν καθυστερούσες δύο λεπτά ή αν εξέφραζες διαφωνία, το σημείωνε. Μας απειλούσε ότι θα το στείλει στη Διεύθυνση. Είχαμε φτάσει να μιλάμε ψιθυριστά στο γραφείο, σαν να ήμασταν μαθητές υπό επιτήρηση.»
Η κατάσταση άλλαξε μόνο όταν τρεις συνάδελφοι υπέβαλαν κοινή αναφορά στον Συνήγορο του Πολίτη.
«Με απέκλεισε από τα προγράμματα επειδή “δεν του ήμουν συμπαθής”»
Α.Θ., καθηγήτρια Αγγλικών σε Λύκειο της Αττικής: «Δούλευα για χρόνια με μεράκι σε ευρωπαϊκά προγράμματα. Ο νέος διευθυντής μού είπε κατάμουτρα ότι “δε θέλει να συνεργάζεται με άτομα που δεν του είναι συμπαθή”. Με απέκλεισε από κάθε δράση. Μετά ήρθαν οι ειρωνείες, οι υποτιμητικές σημειώσεις στα πρακτικά, η ψυχική εξουθένωση. Ήταν βία χωρίς κραυγές — αλλά βία.»
«Όταν είσαι αναπληρωτής, δεν μπορείς να μιλήσεις»
Ν.Σ., αναπληρωτής εκπαιδευτικός στη νησιωτική Ελλάδα: «Μου είπε ότι “εδώ δεν είναι χώρος για διαμαρτυρίες”. Με υποχρέωσε να αναλάβω ώρες εκτός αντικειμένου, ενώ υπήρχαν άλλοι διαθέσιμοι. Όταν του είπα ότι θα απευθυνθώ στη Διεύθυνση, μου απάντησε: “Του χρόνου δεν θα ξανάρθεις”.»
«Η σιωπή είναι συνενοχή»
Εκπαιδευτικοί συνδικαλιστές επισημαίνουν ότι η διοικητική αυθαιρεσία στις σχολικές μονάδες παραμένει «μια γκρίζα περιοχή χωρίς επαρκή μηχανισμό ελέγχου». Οι διαδικασίες είναι αργές, η προστασία των μαρτύρων ουσιαστικά ανύπαρκτη.
Όπως λέει μέλος της ΔΟΕ: «Η κακοποιητική διοίκηση είναι μορφή εξουσιαστικής βίας. Δεν έχει φωνές ή χτυπήματα, έχει υποτίμηση, ειρωνεία και αποκλεισμό. Και όταν το σχολείο διδάσκει φόβο, η παιδεία νοσεί.»
Το πρόσωπο πίσω από τον τίτλο
Ο διευθυντής ή η διευθύντρια δεν είναι μόνο διοικητικός προϊστάμενος. Είναι ο άνθρωπος που πρέπει να εμπνέει εμπιστοσύνη, να κρατά το σχολείο ενωμένο, να ακούει, να συνθέτει. Όταν αυτός ο ρόλος διαστρέφεται — τότε η ζημιά δεν είναι μόνο στους συναδέλφους του, αλλά και στους μαθητές.
Παρά τα σκοτάδια, υπάρχουν διευθυντές που κάνουν ακριβώς το αντίθετο: προστατεύουν, ενθαρρύνουν, εμπνέουν. Είναι εκείνοι που λένε «έλα να το λύσουμε μαζί», όχι «θα το αναλάβω εγώ». Είναι εκείνοι που κάνουν τον δάσκαλο να χαμογελά κάθε πρωί, ακόμη κι αν είναι κουρασμένος.
Γιατί στο τέλος, το σχολείο δεν το κρατούν οι τίτλοι — το κρατούν οι άνθρωποι.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 24/10
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
