Χρήστος Κάτσικας Κάποτε ο δάσκαλος στεκόταν στην τάξη σαν φάρος. Η αποστολή του δεν ήταν μόνο να διδάξει γράμματα· ήταν να εμπνεύσει, να εμψυχώσει, να καλλιεργήσει ανθρώπους. Σήμερα, όμως, όλο και περισσότεροι εκπαιδευτικοί αισθάνονται ότι η σχολική πραγματικότητα τούς ζητά να γίνουν κάτι διαφορετικό: τεχνικοί μιας μηχανής που μετρά ώρες, ύλη, προγράμματα, πλατφόρμες, ποσοστά.
Η μεταφορά είναι εύγλωττη: το σχολείο λειτουργεί σαν εταιρεία σιδηροδρόμων. Το μόνο που το ενδιαφέρει είναι να τηρούνται τα δρομολόγια. Η ύλη πρέπει να «βγει», τα προγράμματα να μην καθυστερούν, οι πλατφόρμες και τα excell οι εξετάσεις να γίνουν στην ώρα τους.
Σ’ αυτό το πλαίσιο, ο δάσκαλος κινδυνεύει να μην είναι πια παιδαγωγός που στέκεται δίπλα στον μαθητή. Να γίνει τεχνικός: ελέγχει ρολόγια, γεμίζει πίνακες, συμπληρώνει πλατφόρμες. Η εκπαιδευτική διαδικασία χάνει τη ζεστασιά της και αποκτά την ψυχρή αίσθηση ενός σταθμού τρένων.
Πολιτικές που παράγουν «τεχνικούς»
Ο μετασχηματισμός αυτός δεν είναι τυχαίος· είναι το αποτέλεσμα συγκεκριμένων πολιτικών:
Η αποθέωση της ύλης: η πρόοδος μετριέται με το αν «βγήκε το βιβλίο» — όχι με το αν κατανοήθηκε.
Η Τράπεζα Θεμάτων και οι συνεχείς εξετάσεις: το βλέμμα στρέφεται στα αποτελέσματα, όχι στη μάθηση.
Οι δείκτες απόδοσης (KPIs): όλο και περισσότερο η διδασκαλία αξιολογείται με «μετρήσιμα» κριτήρια, σαν να ήταν οικονομικός δείκτης.
Η διοικητική πίεση: έγγραφα, πλατφόρμες, αναφορές, που αφαιρούν χρόνο από τη σχέση με τους μαθητές.
Οι φωνές των δασκάλων
Οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί περιγράφουν με λόγια που συγκινούν την αποξένωση που βιώνουν:
«Με θέλουν βασικό δείκτη απόδοσης, όχι δάσκαλο. Νιώθω ότι μετριέμαι σε πίνακες, όχι στην καρδιά των παιδιών.»
— μαρτυρία από δάσκαλο Δημοτικού
«Η αγωνία μου δεν είναι πια να εξηγήσω σε όλα τα παιδιά το μάθημα, αλλά να προλάβω να βγάλω την ύλη. Αυτό δεν είναι παιδαγωγική· είναι τεχνική τήρησης προγράμματος.»
— καθηγήτρια Φιλολογίας
«Στην τάξη βλέπω παιδιά που μένουν πίσω, αλλά το σύστημα με σπρώχνει να προχωρήσω. Μοιάζω με οδηγό τρένου που δεν μπορεί να σταματήσει για να πάρει τους επιβάτες που έμειναν στον σταθμό.»
— μαθηματικός Λυκείου
«Η χαρά της διδασκαλίας έχει αντικατασταθεί από φόρμες και προθεσμίες. Αντί να είμαι παιδαγωγός, έγινα υπάλληλος logistics.»
— δασκάλα Ειδικής Αγωγής
Ο κίνδυνος της αποξένωσης
Αυτή η κατάσταση δεν πλήττει μόνο τον δάσκαλο που απογοητεύεται· πλήττει και τα παιδιά. Τα βλέπουν τον εκπαιδευτικό όχι ως σύμμαχο αλλά ως «διεκπεραιωτή». Το σχολείο χάνει τη ζεστασιά του και μοιάζει περισσότερο με σταθμό τρένων, όπου τα τρένα φεύγουν στην ώρα τους, αλλά μερικοί επιβάτες μένουν πίσω.
Κι όμως, όλοι έχουμε στη μνήμη μας εκείνον τον δάσκαλο που μας άκουσε, που σταμάτησε την πορεία του προγράμματος για να μιλήσει μαζί μας, που μας έδωσε κουράγιο. Αυτός είναι ο αληθινός παιδαγωγός. Αν το σχολείο θέλει να υπηρετήσει τον άνθρωπο και όχι μόνο την ύλη, πρέπει να ξαναδώσει στον δάσκαλο αυτόν τον ρόλο.
Ένα σχολείο που λειτουργεί σαν σιδηροδρομική εταιρεία ίσως πετύχει στην ακρίβεια των ωραρίων. Δεν θα πετύχει, όμως, στην καλλιέργεια ανθρώπων με φαντασία, όραμα και ανθρωπιά.
Ο δάσκαλος δεν είναι τεχνικός των ωραρίων. Είναι άνθρωπος που ανάβει σπίθες. Κι αν το ξεχάσουμε αυτό, τότε μπορεί να φτιάξουμε τρένα που φτάνουν πάντα στην ώρα τους, αλλά δεν ξέρουν ποτέ πού πηγαίνουν.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Ζητούνται Πιστοποιημένοι Εκπαιδευτές Ενηλίκων (Οικομολόγοι) με πολύ μεγάλες αμοιβές
Νέο Προσκλητήριο Προσλήψεων Εκπαιδευτών Ενηλίκων: Αφορά όλα τα πτυχία ΑΕΙ-ΤΕΙ - Πιστοποιηθείτε άμεσα
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 29/9
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
