Νίκος Μακρής Τι κοινό μπορεί να έχει η τεχνητή νοημοσύνη, ένας αρουραίος με υπερμεγέθη γεννητικά όργανα και η διεθνής επιστημονική κοινότητα; Η απάντηση δόθηκε με εκκωφαντικό τρόπο πριν λίγες ημέρες, όταν το περιοδικό Frontiers in Cell and Developmental Biology απέσυρε ένα άρθρο για τα βλαστοκύτταρα και τη σπερματογένεση. Όχι για προβλήματα στο περιεχόμενο ή τη μεθοδολογία του – αλλά εξαιτίας μιας εικόνας που απεικόνιζε έναν ανθρωπόμορφο αρουραίο, δημιουργημένο από AI, με τερατώδες πέος και τέσσερις όρχεις.
Η εικόνα, που ενσωματώθηκε ως «εικαστική απεικόνιση» της έρευνας, έγινε viral. Μέσα όπως το Vice News και η Daily Telegraph τη χαρακτήρισαν ως «AI φιάσκο», αποκαλύπτοντας το πρόβλημα της ανεπαρκούς επιμέλειας, ακόμη και στα πιο φημισμένα περιοδικά.
Τρεις ημέρες μετά τη δημοσίευση, το άρθρο αποσύρθηκε σιωπηρά, αλλά ο απόηχος έφερε στο φως μια βαθύτερη κρίση: τη φρενίτιδα παραγωγής επιστημονικών άρθρων που συχνά αγνοεί την ποιότητα για χάρη της ποσότητας.
Ο πληθωρισμός των επιστημονικών άρθρων: Ποιοι κινδυνεύουν και γιατί
Η υπόθεση του «γονιδιακού αρουραίου» λειτουργεί σαν καρικατούρα μιας πολύ σοβαρής συστημικής δυσλειτουργίας. Η Clarivate αναφέρει πως από το 2015 ως το 2024, οι επιστημονικές δημοσιεύσεις αυξήθηκαν κατά 48%, φτάνοντας τα 3,26 εκατομμύρια ετησίως.
- «Ο όγκος είναι κακός οδηγός», σημειώνει ο Σερ Μαρκ Γουόλπορτ, πρόεδρος του εκδοτικού συμβουλίου της Βασιλικής Εταιρείας.
- Ο βραβευμένος με Νόμπελ, Βένκι Ραμακρίσναν, ήταν ακόμη πιο ωμός: «Το σύστημα είναι μη βιώσιμο, αλλά κανείς δεν ξέρει τι να κάνει».
Οι επιστήμονες, πιεσμένοι από το γνωστό μότο «δημοσίευσε ή πέθανε», ωθούνται σε έναν φαύλο κύκλο. Πολλοί τεμαχίζουν ερευνητικά αποτελέσματα σε πολλαπλά άρθρα ή καταφεύγουν σε υπερβολές για να εξασφαλίσουν δημοσιεύσεις και αναγνωσιμότητα.
Τι κρύβεται πίσω από το μοντέλο της επιστημονικής δημοσίευσης
Αξίζει να κατανοήσουμε το παράδοξο: οι ερευνητές συντάσσουν και αξιολογούν τα άρθρα δωρεάν – πολλές φορές με κρατική ή φιλανθρωπική χρηματοδότηση. Οι εκδότες απλώς διαχειρίζονται την πλατφόρμα και χρεώνουν είτε με συνδρομές είτε με υψηλά τέλη για open access, που μπορεί να αγγίξουν και τις 10.000 λίρες ανά άρθρο.
Η μεγαλύτερη απειλή δεν είναι η απάτη, αλλά η πληθώρα των «γνήσιων αλλά άχρηστων» άρθρων. Η δημοσίευση μελετών που δεν συνεισφέρουν κάτι νέο απορροφά τεράστιους πόρους: χρήματα, χρόνο συγγραφής και αξιολόγησης.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Νέο Προσκλητήριο Προσλήψεων Εκπαιδευτών Ενηλίκων: Αφορά όλα τα πτυχία ΑΕΙ-ΤΕΙ - Πιστοποιηθείτε άμεσα
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 14/9
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
