Λεωνίδας Βουρλιώτης Μια μέρα του Μαΐου, σε ένα τυπικό δημόσιο σχολείο κάπου στην Ελλάδα, η Διευθύντρια βρίσκεται αντιμέτωπη με το πιο αλλόκοτο (και ταυτόχρονα τόσο αναγνωρίσιμο) σενάριο: μαθητές πηδάνε το κάγκελο. Κυριολεκτικά. Για να φύγουν, για να μπουν, για να ξεφύγουν. Για να επιβεβαιώσουν, ίσως, το εφηβικό δικαίωμα στην παραβίαση, στην αυθαιρεσία, στην... ελευθερία.
Η ίδια, υπεύθυνη για την τάξη, τη σχολική πειθαρχία και τη «δημόσια εικόνα του ιδρύματος», καλείται να δώσει εξηγήσεις. Όχι στους γονείς, ούτε στους μαθητές — αλλά στο ίδιο το κράτος. Ή μάλλον, σε μία από τις γραφειοκρατικές του μεταμορφώσεις: την ΕΔΕ, την περίφημη Ένορκη Διοικητική Εξέταση.
Για όσους δεν γνωρίζουν, η ΕΔΕ είναι το ελληνικό "θα σου κάνω μήνυση" της δημόσιας διοίκησης. Το όπλο της εσωτερικής καταστολής, το χαρτί που σφραγίζεται με επισημότητα για να δείξει ότι "κάτι κάνουμε", ακόμα κι όταν όλοι ξέρουμε πως δεν αλλάζει τίποτα.
Το επεισόδιο
Οι μαθητές, λέει, είχαν «απομακρυνθεί από τον χώρο του σχολείου χωρίς άδεια». Οι κάμερες τους κατέγραψαν να σκαρφαλώνουν την περίφραξη. Κάποιος γονέας διαμαρτυρήθηκε. Κάποιος άλλος απαίτησε «παραδειγματική τιμωρία». Το ΠΥΣΔΕ κινητοποιείται. Η Διευθύντρια καλείται να δώσει εξηγήσεις. Όχι για το γιατί οι μαθητές νιώθουν την ανάγκη να φύγουν, αλλά για το πώς τολμούν να το κάνουν μπροστά στα μάτια της.
Η ευθύνη προσωποποιείται. Η «αρχή της αυστηρής διοικητικής ιεραρχίας» υπενθυμίζει ποιος είναι υπεύθυνος για τι. Και κάπου εκεί, αρχίζει το έργο: καταθέσεις, πρακτικά, απολογίες. Μια εκπαιδευτικός με τριακονταετή υπηρεσία καλείται να αποδείξει πως δεν ευθύνεται για τις επιλογές δεκαπεντάχρονων που δρουν παρορμητικά, που δοκιμάζουν όρια, που δοκιμάζουν κι εκείνη.
Ο ελληνικός παραλογισμός
Η Ελλάδα έχει ένα μοναδικό ταλέντο: να μετατρέπει κάθε ανθρώπινο πρόβλημα σε διοικητικό φάκελο. Αντί να αναρωτηθούμε γιατί οι μαθητές πηδάνε το κάγκελο, χτίζουμε ένα τείχος ευθυνών. Αντί να μιλήσουμε για το σχολείο που δεν εμπνέει, για τον κοινωνικό αποκλεισμό, για τη βαρετή διδακτέα ύλη, για την απουσία στήριξης στον σύγχρονο εκπαιδευτικό, οργανώνουμε ΕΔΕ.
Η ΕΔΕ δεν απαντά σε ερωτήματα· τα κουκουλώνει. Δεν φέρνει λύσεις· φέρνει αποδιοπομπαίους τράγους. Δεν ενδιαφέρεται για παιδαγωγικές πρακτικές· ενδιαφέρεται για τυπική συμμόρφωση.
Μια Διευθύντρια στη θέση του κατηγορουμένου
Και όμως, η Διευθύντρια αυτή είναι εκεί καθημερινά: να δίνει συμβουλές, να κατευνάζει κρίσεις, να σηκώνει τηλέφωνα γονέων, να αντιμετωπίζει συμπεριφορές παραβατικές, εφηβικές, αγανακτισμένες. Να λειτουργεί ως φράγμα ανάμεσα σε ένα σύστημα που καταρρέει και μια κοινωνία που ψάχνει αποδιοπομπαίους.
Και όμως, κανείς δεν καλεί σε ΕΔΕ την Πολιτεία, που άφησε τα σχολεία χωρίς ψυχολόγους, χωρίς κοινωνικούς λειτουργούς, χωρίς πόρους. Κανείς δεν κάνει ΕΔΕ σε εκείνο το σύστημα που τυποποιεί, καταστέλλει, παραβλέπει.
Το κάγκελο ως σύμβολο
Το κάγκελο είναι σύμβολο. Του εγκλεισμού, της πειθαρχίας, της «τάξης και ασφάλειας». Αλλά και της απόδρασης, της ανάγκης για χώρο, για ανάσα. Οι μαθητές που το πηδούν δεν είναι απλώς "ανυπάκουοι" — είναι αγγελιαφόροι. Κάτι δεν πάει καλά. Όχι με τη Διευθύντρια. Με εμάς.
Ίσως, κάποτε, αντί για ΕΔΕ, να ξεκινούσαμε ΕΔΑ: Ένορκη Διοικητική Αυτοκριτική. Να δούμε πώς εκπαιδεύουμε, πώς πλαισιώνουμε, πώς εμπιστευόμαστε. Πώς αποδεχόμαστε ότι, στην παιδεία, το κάγκελο δεν λύνεται με τιμωρία αλλά με κατανόηση.
Γιατί αυτό είναι το πιο ελληνικό στοιχείο αυτής της ιστορίας: η σπαρακτική απόσταση ανάμεσα στο πρόβλημα και στην απάντηση που επιλέγουμε να δώσουμε.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
2ος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Η ύλη για 47.000 υποψήφιους ως 28/5 με τις λύσεις
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 28/05
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
