Οι προκλήσεις των εκπαιδευτικών Ειδικής Αγωγής στα ελληνικά σχολεία: Αντιμέτωποι με την αβεβαιότητα και τις ελλείψεις

Η ειδική αγωγή και η υποστήριξη των μαθητών με μαθησιακές δυσκολίες αποτελούν κρίσιμους πυλώνες για ένα δίκαιο και δημοκρατικό εκπαιδευτικό σύστημα. Παρά τις προόδους των τελευταίων ετών, η Ελλάδα εξακολουθεί να αντιμετωπίζει σημαντική υστέρηση, τόσο σε επίπεδο υποδομών όσο και σε επίπεδο πολιτικών.

Τι εννοούμε με «μαθησιακές δυσκολίες»;

Οι μαθησιακές δυσκολίες διακρίνονται σε:

• Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες (π.χ. δυσλεξία, δυσαναγνωσία, δυσαριθμησία).

• Γενικευμένες Μαθησιακές Δυσκολίες (π.χ. νοητική καθυστέρηση, συνοδευτικά σύνδρομα).

• Συναισθηματικές-Κοινωνικές Δυσκολίες, που συχνά προκύπτουν ως αποτέλεσμα μη διάγνωσης ή ανεπαρκούς υποστήριξης.

Πόσοι μαθητές έχουν ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες στην Ελλάδα;

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Υπουργείου Παιδείας για το σχολικό έτος 2023-2024:

• Περίπου 94.000 μαθητές (περίπου 6,5% του συνόλου) παρακολουθούν ειδική αγωγή ή λαμβάνουν υποστηρικτικές υπηρεσίες.

• Από αυτούς, λιγότεροι από 10.000 φοιτούν σε ειδικά σχολεία (Ειδικά Δημοτικά, Γυμνάσια, Λύκεια).

• Οι υπόλοιποι εντάσσονται σε γενικά σχολεία με παράλληλη στήριξη, τμήματα ένταξης ή προσαρμοσμένα προγράμματα.

Ωστόσο, η έλλειψη επαρκών διαγνωστικών εργαλείων και η καθυστέρηση στις γνωματεύσεις από ΚΕΔΑΣΥ (πρώην ΚΕΔΔΥ) δημιουργούν συχνά κενά, τόσο για τους μαθητές όσο και για τους εκπαιδευτικούς.

Προβλήματα και Ελλείψεις στην Ειδική Αγωγή

1. Ανισότητες στην Παροχή Υπηρεσιών

Παρά την ύπαρξη νομοθετικού πλαισίου που προωθεί τη συμπερίληψη, πολλοί μαθητές με ειδικές ανάγκες δεν λαμβάνουν την απαραίτητη υποστήριξη. Η έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού και υποδομών καθιστά δύσκολη την εφαρμογή εξατομικευμένων εκπαιδευτικών προγραμμάτων.

2. Ελλείψεις σε Εκπαιδευτικό και Ειδικό Προσωπικό

Η Ειδική Αγωγή αντιμετωπίζει σοβαρές ελλείψεις σε μόνιμο εκπαιδευτικό προσωπικό. Πολλές θέσεις καλύπτονται από αναπληρωτές, γεγονός που δημιουργεί αστάθεια και ασυνέχεια στην εκπαιδευτική διαδικασία. Επιπλέον, η έλλειψη ειδικού εκπαιδευτικού και βοηθητικού προσωπικού περιορίζει την αποτελεσματικότητα των παρεμβάσεων.

3. Γραφειοκρατία και Καθυστερήσεις

Οι διαδικασίες αξιολόγησης και ένταξης μαθητών σε προγράμματα ΕΑΕ είναι συχνά χρονοβόρες και γραφειοκρατικές. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την καθυστέρηση στην παροχή της απαραίτητης υποστήριξης, επηρεάζοντας αρνητικά την εκπαιδευτική πορεία των μαθητών.

Νομοθεσία: Προβλέψεις αλλά όχι πάντα πράξη

Ο νόμος 3699/2008 αποτελεί το βασικό θεσμικό πλαίσιο για την ειδική αγωγή στην Ελλάδα, προβλέποντας:

• Δωρεάν εκπαίδευση για όλους τους μαθητές με αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες.

• Διαγνωστική, αξιολογική και υποστηρικτική διαδικασία από τα ΚΕΔΑΣΥ.

• Ίδρυση Ειδικών Σχολικών Μονάδων και Τμημάτων Ένταξης.

Παρά τις θεσμικές προβλέψεις, η πραγματική εφαρμογή παραμένει άνιση:

• Δεν υπάρχουν Τμήματα Ένταξης σε όλα τα σχολεία.

• Οι προσλήψεις αναπληρωτών ειδικού εκπαιδευτικού προσωπικού καλύπτουν προσωρινά τα κενά, αλλά δεν εξασφαλίζουν συνέχεια και σταθερότητα.

• Η επιμόρφωση των γενικών εκπαιδευτικών σε θέματα ειδικής αγωγής παραμένει περιορισμένη.

Πώς συγκρίνεται η Ελλάδα με την Ε.Ε.;

Η Ελλάδα υστερεί σε αρκετούς δείκτες σε σχέση με άλλες χώρες της Ε.Ε.:

Από την ενσωμάτωση στη συμπερίληψη

Η ένταξη σημαίνει να φέρεις το παιδί στο υπάρχον σχολείο. Η συμπερίληψη σημαίνει να αλλάξεις το σχολείο ώστε να καλύπτει τις ανάγκες όλων.

Η Ελλάδα βρίσκεται στο μεταίχμιο: διαθέτει τις νομοθετικές δομές αλλά χρειάζεται να κάνει το ποιοτικό άλμα προς ένα σχολείο που σέβεται, κατανοεί και υποστηρίζει κάθε μαθητή. Η αναγνώριση της ποικιλομορφίας δεν είναι φιλανθρωπία· είναι προϋπόθεση για ουσιαστική δημοκρατία στην εκπαίδευση.

Οι προκλήσεις των εκπαιδευτικών Ειδικής Αγωγής στα ελληνικά σχολεία: Αντιμέτωποι με την αβεβαιότητα και τις ελλείψεις

Η Ειδική Αγωγή στην Ελλάδα αποτελεί μια από τις πιο κρίσιμες και ευαίσθητες πτυχές της δημόσιας εκπαίδευσης. Οι εκπαιδευτικοί που υπηρετούν σε αυτήν την κατηγορία διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην υποστήριξη παιδιών με αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Ωστόσο, πίσω από τις διακηρύξεις για "συμπεριληπτική εκπαίδευση", βρίσκεται η σκληρή πραγματικότητα: οι εκπαιδευτικοί ειδικής αγωγής καλούνται να εργαστούν κάτω από διαρκή πίεση, χωρίς την απαραίτητη στήριξη και αναγνώριση.

Τα βασικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι εκπαιδευτικοί ΕΑΕ

1. Μόνιμη επισφάλεια – ο κανόνας του αναπληρωτή

Πάνω από το 70% των εκπαιδευτικών Ειδικής Αγωγής εργάζεται ως αναπληρωτής – σε πολλές περιπτώσεις για πάνω από μία δεκαετία. Οι εκπαιδευτικοί αυτοί μετακινούνται διαρκώς, χωρίς σταθερότητα, με καθυστερημένες προσλήψεις (συχνά ακόμα και μέσα Οκτωβρίου), και με άγνωστο τόπο εργασίας κάθε Σεπτέμβρη. 

Το σχολικό έτος 2023-24 εργάστηκαν στην ΕΑΕ περίπου 18.000 αναπληρωτές, σε σύνολο περίπου 23.000 θέσεων – μόλις 1 στους 5 είναι μόνιμος.

2. Ελλείψεις και απουσία υποστηρικτικού πλαισίου

Η απουσία ψυχολόγων, κοινωνικών λειτουργών, ειδικού βοηθητικού προσωπικού (ΕΒΠ) και επαρκών μέσων καθιστά το έργο των εκπαιδευτικών ακόμη πιο δύσκολο. Συχνά αναγκάζονται να αναλαμβάνουν ρόλους για τους οποίους δεν είναι εκπαιδευμένοι, όπως παιδοψυχολόγος, λογοθεραπευτής ή σχολικός νοσηλευτής.

3. Καθυστερήσεις σε διαγνώσεις και προγράμματα

Οι γνωματεύσεις από ΚΕΔΑΣΥ (Κέντρα Εκπαιδευτικής και Συμβουλευτικής Υποστήριξης) αργούν μήνες, και οι εκπαιδευτικοί καλούνται να σχεδιάσουν προγράμματα χωρίς επίσημη διάγνωση ή επαρκή επιστημονικά εργαλεία. Η απουσία επιμόρφωσης επιδεινώνει την κατάσταση.

4. Διοικητικές πιέσεις και γραφειοκρατία

Οι εκπαιδευτικοί ΕΑΕ αναλαμβάνουν τεράστιο όγκο γραφειοκρατικής εργασίας: ατομικά εκπαιδευτικά προγράμματα (ΑΕΠ), ετήσιες αξιολογήσεις, συνεργασία με υπηρεσίες και γονείς. Συχνά δεν έχουν τον χρόνο, ούτε τον χώρο, ούτε την υποστήριξη για να ανταποκριθούν με πληρότητα.

5. Ψυχική και σωματική εξουθένωση

Η συναισθηματική φθορά είναι συνεχής. Οι εκπαιδευτικοί ΕΑΕ δουλεύουν με παιδιά που χρειάζονται αυξημένη φροντίδα, αντιμετωπίζουν έντονες καταστάσεις στο σχολικό περιβάλλον και βιώνουν την αδιαφορία της πολιτείας ως ένα καθημερινό φορτίο.

Χαμηλή κοινωνική και θεσμική αναγνώριση

Παρά την τεράστια κοινωνική σημασία της δουλειάς τους, οι εκπαιδευτικοί της ΕΑΕ συχνά αισθάνονται περιθωριοποιημένοι από τη σχολική κοινότητα. Δεν συμμετέχουν ισότιμα σε όλα τα επίπεδα του συλλόγου διδασκόντων και πολλές φορές η παρουσία τους εκλαμβάνεται ως «παρακολούθηση» κι όχι ως οργανικό μέρος της εκπαιδευτικής διαδικασίας.

Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα

2ος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Η ύλη για 47.000 υποψήφιους ως 26/5 με τις λύσεις

Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς

Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 26/05

ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ

Ακολουθήστε το Alfavita στo Google News Ακολουθήστε το Alfavita στo Viber