Alfavita Newsroom Η κατάσταση στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση είναι εξαιρετικά ανησυχητική, με εκτιμήσεις που προβλέπουν έλλειψη 3,1 εκατομμυρίων εκπαιδευτικών μέχρι το 2030. Στην Ελλάδα, οι χαμηλοί μισθοί, τα προβλήματα στέγασης και οι συνταξιοδοτήσεις είναι από τους κύριους παράγοντες που επιβαρύνουν την κατάσταση, λόγω του υψηλού μέσου όρου ηλικίας του εκπαιδευτικού προσωπικού.
Η έλλειψη δασκάλων δεν περιορίζεται μόνο στη χώρα μας, αλλά πλήττει και άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Ισπανία, όπου πάνω από το 20% των δασκάλων εργάζονται με συμβάσεις ορισμένου χρόνου ή ετήσιες συμβάσεις. Παρόμοιο πρόβλημα παρατηρείται σε χώρες όπως η Αυστρία, η Ιταλία και η Ρουμανία.
Προειδοποιήσεις από την UNESCO για την έλλειψη εκπαιδευτικών
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, περίπου το 16% των δασκάλων αντιμετωπίζουν συνθήκες εργασίας με συμβάσεις διάρκειας ενός έτους ή λιγότερο, όπως και στην Ελλάδα με τους αναπληρωτές δασκάλους.
Η UNESCO προειδοποιεί για τη σοβαρότητα αυτής της έλλειψης, τονίζοντας ότι οι δάσκαλοι αποτελούν το θεμέλιο της ποιοτικής εκπαίδευσης και της κοινωνικής ανάπτυξης. Ο Carlos Vargas Tames, επικεφαλής του Τμήματος Ανάπτυξης Εκπαιδευτικών της UNESCO, επισημαίνει ότι η παγκόσμια έλλειψη δασκάλων είναι μια συστημική πρόκληση, που απαιτεί συντονισμένη πολιτική παρέμβαση.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις, ο κόσμος αντιμετωπίζει έλλειψη 44 εκατομμυρίων δασκάλων για να επιτευχθεί η καθολική κάλυψη της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης μέχρι το 2030. Εν τω μεταξύ, ο ρυθμός αποχώρησης των δασκάλων έχει αυξηθεί δραματικά, διπλασιάζοντας το ποσοστό από 4,6% το 2015 σε πάνω από 9% το 2022.
Οι νέοι δάσκαλοι εγκαταλείπουν το επάγγελμα σε υψηλότερο ποσοστό από εκείνους με μεγαλύτερη εμπειρία, κάτι που επιδεινώνει την έλλειψη δασκάλων.
Ο «Δεκάλογος των Εκπαιδευτικών» από την UNESCO
Η UNESCO, η Διεθνής Ομάδα Εργασίας για τους Εκπαιδευτικούς για την Εκπαίδευση 2030 και το Fundación SM ανέπτυξαν τον «Δεκάλογο των Εκπαιδευτικών», μια σειρά από προτάσεις για την αντιμετώπιση της έλλειψης δασκάλων:
- Προώθηση της συνολικής ευημερίας των εκπαιδευτικών
- Βελτίωση των συνθηκών εργασίας των εκπαιδευτικών
- Ενίσχυση της καθοδήγησης και της ψυχοκοινωνικής υποστήριξης προς τους εκπαιδευτικούς
- Προώθηση της κουλτούρας συνεργασίας και της ανάπτυξης μεταξύ των ομάδων διδασκόντων
- Υποστήριξη της αυτονομίας και της επαγγελματικής ανάπτυξης των εκπαιδευτικών
- Διασφάλιση εκπαιδευτικών περιβαλλόντων χωρίς αποκλεισμούς, ασφαλών και υποστηρικτικών μαθησιακών περιβαλλόντων τόσο για τους εκπαιδευτικούς όσο και για τους μαθητές
- Προσέλκυση, κατάρτιση και διατήρηση υψηλής ποιότητας εκπαιδευτικού ταλέντου μέσω της επαγγελματικής ανάπτυξης
- Διασφάλιση ότι οι μισθοί αντικατοπτρίζουν την ευθύνη και την αξία των εκπαιδευτικών
- Προώθηση της ισότητας των φύλων και της πολιτισμικής πολυμορφίας
- Συμμετοχή των εκπαιδευτικών στη διαμόρφωση των εκπαιδευτικών πολιτικών μέσω του κοινωνικού διαλόγου
Δείτε εδώ την έρευνα της UNESCO
Χαμηλές μαθησιακές επιδόσεις
Οι χαμηλές μαθησιακές επιδόσεις των μαθητών αποτελούν ένα ακόμα σημαντικό πρόβλημα για τους δασκάλους. Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, το 40% των δασκάλων αναφέρουν ότι σημαντικό ποσοστό των μαθητών τους έχει επιδόσεις κάτω από το αναμενόμενο επίπεδο.
Στην Ισπανία, το ποσοστό αυτό φτάνει το 80%, όπου οι περισσότεροι μαθητές παρουσιάζουν χαμηλές επιδόσεις.
Στην Ελλάδα, τα αποτελέσματα της έρευνας PISA 2022, η οποία αξιολογεί τις επιδόσεις των μαθητών στις βασικές εκπαιδευτικές δεξιότητες, έφεραν στην επιφάνεια σοβαρές αδυναμίες του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος. Οι επιδόσεις των Ελλήνων μαθητών, σε τομείς όπως τα μαθηματικά, η επιστήμη και η κατανόηση κειμένου, παρουσίασαν σημαντική πτώση σε σχέση με τα προηγούμενα έτη.
Ένας από τους βασικούς λόγους για την πτώση των επιδόσεων φαίνεται να είναι η συνεχής αύξηση των απαιτήσεων από τους μαθητές, χωρίς να συνοδεύεται από τις αντίστοιχες βελτιώσεις στις υποδομές και το εκπαιδευτικό προσωπικό. Η έλλειψη των δασκάλων, η ελλιπής υλικοτεχνική υποστήριξη και η αυξημένη πίεση στους μαθητές δημιουργούν ένα ασφυκτικό περιβάλλον, το οποίο τελικά οδηγεί σε απογοητευτικά αποτελέσματα. Παράλληλα, η απόφαση για εισαγωγή πιο αυστηρών εξετάσεων στα πανεπιστήμια χωρίς να έχουν ενισχυθεί οι βάσεις εκπαίδευσης στα σχολεία φαίνεται να έχει επιδεινώσει την κατάσταση, αντί να προσφέρει μια ρεαλιστική λύση.
Η Τεχνητή Νοημοσύνη στην εκπαίδευση
Η έρευνα δείχνει ότι το 55% των δασκάλων πιστεύει ότι τα εργαλεία Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ) μπορούν να βελτιώσουν την παραγωγικότητά τους και να εξοικονομήσουν χρόνο.
Ωστόσο, μόνο το 14% πιστεύει ότι η ΤΝ θα βελτιώσει τα μαθησιακά αποτελέσματα των μαθητών στο μέλλον, ενώ το 71% ανησυχεί για τους κινδύνους της ΤΝ για την ποιότητα της εκπαίδευσης.
Οικονομικές προκλήσεις για τους δασκάλους: Χαμηλοί μισθοί και προβλήματα στέγασης
Η έλλειψη δασκάλων συνδέεται επίσης με τους χαμηλούς μισθούς, οι οποίοι δεν αντικατοπτρίζουν την αξία και την ευθύνη του διδακτικού επαγγέλματος. Στην Ελλάδα, οι δάσκαλοι αντιμετωπίζουν σοβαρές οικονομικές δυσκολίες, καθώς οι μισθοί τους παραμένουν χαμηλοί και η αγορά ή η ενοικίαση κατοικίας αποτελεί μια ανέφικτη πρόκληση για τους περισσότερους.
Σύμφωνα με μια σύγκριση των μισθών των δασκάλων και των τιμών κατοικιών στην Ευρώπη, παρατηρούνται μεγάλες ανισότητες στην προσβασιμότητα στέγασης. Σε χώρες όπως η Ιρλανδία, οι δάσκαλοι μπορούν να αγοράσουν σπίτι με πιο προσιτό κόστος, ενώ σε χώρες όπως η Ελλάδα, οι δάσκαλοι χρειάζονται πάνω από 20 χρόνια μισθών για να αποκτήσουν μια κατοικία. Η οικονομική ανισότητα μεταξύ Βόρειας και Νότιας Ευρώπης είναι έντονη, καθώς οι υψηλότεροι μισθοί στη Βόρεια Ευρώπη βοηθούν στη μείωση του κόστους των κατοικιών.
Υποχρηματοδότηση της εκπαίδευσης στην Ελλάδα
Η Ελλάδα, όπως και άλλες χώρες της Νότιας Ευρώπης, υφίσταται την υποχρηματοδότηση του τομέα της εκπαίδευσης, με τις δαπάνες να παραμένουν χαμηλές σε σχέση με τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Το ποσοστό των δημόσιων δαπανών για την εκπαίδευση στην Ελλάδα για το 2024 αναμένεται να παραμείνει στο 2,8%, ενώ ο μέσος όρος στην ΕΕ είναι περίπου 5%. Αυτή η υποχρηματοδότηση έχει σοβαρές επιπτώσεις στην ποιότητα της εκπαίδευσης και στις συνθήκες εργασίας των δασκάλων στην Ελλάδα.
Οι μισθοί των εκπαιδευτικών στην Ελλάδα παραμένουν καθηλωμένοι, χωρίς να υπάρχει κρατική μέριμνα για τις συνεχώς αυξανόμενες τιμές των κατοικιών (είτε για αγορά είτε για ενοικίαση) και τον πληθωρισμό, ο οποίος συνεχώς υποσκάπτει τις τσέπες των ελληνικών νοικοκυριών. Αυτή η οικονομική κατάσταση έχει καταστήσει το επαγγελματικό βίο των δασκάλων και καθηγητών εξαιρετικά δύσκολο, προκαλώντας μεγάλες δυσκολίες στον καθημερινό τους βίο.
Οι μισθοί των εκπαιδευτικών στην Ελλάδα καθορίζονται με βάση τα Μισθολογικά Κλιμάκια, τα οποία εξαρτώνται από την εμπειρία, τις θέσεις ευθύνης (όπως διευθυντές και υποδιευθυντές) και την ακαδημαϊκή τους κατάρτιση (π.χ., διπλώματα, ξένες γλώσσες κ.λπ.).
Ένας δάσκαλος ή καθηγητής στο 1ο Μισθολογικό Κλιμάκιο έχει καθαρό μηνιαίο μισθό που φτάνει τα 897,91 ευρώ, με τα αναπληρωτές να αμείβονται ελαφρώς υψηλότερα, λόγω των λιγότερων κρατήσεων που έχουν. Ο μέσος όρος μισθών των εκπαιδευτικών φτάνει τα 1.212,03 ευρώ μηνιαίως.
Σημειώνεται ότι από την περίοδο της οικονομικής κρίσης έχουν καταργηθεί οι παροχές δώρων για τα Χριστούγεννα και το Πάσχα, με καμία πρόβλεψη για την επαναφορά τους στο άμεσο μέλλον. Επιπλέον, τα ποσοστά παραιτήσεων των δασκάλων, τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα, είναι υψηλά, καθώς πολλοί εκπαιδευτικοί αναζητούν καλύτερες εργασιακές συνθήκες και πιο ανταγωνιστικούς μισθούς.
Η εκπαίδευση στην Ελλάδα πλήττεται σε μεγάλο βαθμό από την υποχρηματοδότηση, ένα φαινόμενο που επηρεάζει και άλλους τομείς όπως η Υγεία. Η αδυναμία χρηματοδότησης καθιστά την καθημερινότητα των δασκάλων εξαιρετικά δύσκολη, καθώς συχνά λείπουν τα απαραίτητα εκπαιδευτικά μέσα και σε πολλές περιπτώσεις οι συνθήκες στα σχολικά κτίρια είναι άκρως επικίνδυνες.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις, οι δημόσιες δαπάνες για την παιδεία στην Ελλάδα για το 2024 αναμένεται να παραμείνουν στο 2,8% του ΑΕΠ, σημειώνοντας μάλιστα μια μικρή πτώση (-0,1%) από το ποσοστό του 2023 (2,9%). Σε αντίθεση, ο μέσος όρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι γύρω στο 5%-5,5% τα τελευταία χρόνια.
Αντίθετα με την Ελλάδα, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει σταθεροποιήσει τις δαπάνες της για την εκπαίδευση, με το ποσοστό να φτάνει το 9,5% της συνολικής δημόσιας δαπάνης, σύμφωνα με την έκθεση "Education at a Glance 2024". Η χώρα μας βρίσκεται πολύ χαμηλά στην κατάταξη, με τις εκπαιδευτικές δαπάνες να αποτελούν μόλις το 7,2% των συνολικών δημοσίων δαπανών, ενώ ο μέσος όρος στην ΕΕ είναι 9,5%.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
2ος Πανελλήνιος γραπτός διαγωνισμός: Βγήκε η προκήρυξη - Αιτήσεις από 29/4 έως 14/5
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 29/04
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
