Για την ιστορία της Εκπαίδευσης, παρά το γεγονός ότι η εποχή εκείνη δεν επιδέχεται κανενός είδους ιδιαίτερου σχολιασμού, καθώς βιώθηκε με πολύ οδυνηρό τρόπο από τους Έλληνες, αξίζει να παρουσιαστεί, σε κάποια ενδεικτικά σημεία της, η εγκύκλιος που απέστειλε ο Υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων της Χούντας Νικόλαος Γκαντώνας, επ’ ευκαιρία της έναρξης της σχολικής χρονιάς 1972-1973 (ΓΑΚ Λάρισας/ΕΚΠ. 061/ΑΒΕ 227/Δημοτικό Σχολείο Αργυρόμυλου-Τοπικής Κοινότητας Λουτρού Λάρισας/Εγκύκλιος του Υπουργού Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων προς άπαντας τους Εκπαιδευτικούς και το Εποπτικόν Προσωπικόν [1972]).
Μέσα από τις αναφορές του εγγράφου, διαφαίνεται το εθνικοπατριωτικό περίβλημα με το οποίο επιχειρούσε να επενδύσει τη λειτουργία της Εκπαίδευσης η Δικτατορία των Συνταγματαρχών καθώς και το αφήγημα που υπέβαλλε προς τη νεολαία. Ωστόσο, στην υπουργική εγκύκλιο υπεισέρχονται και κάποιες πιο «ουδέτερες» κρίσεις, μεταξύ άλλων για το έργο και την αποστολή του δασκάλου καθώς και τις υπηρεσιακές μεταβολές των εκπαιδευτικών.
Καταρχάς, το έγγραφο διαρθρώνεται σε πέντε ρουμπρίκες, που αφορούσαν στον «εκπαιδευτικό», τον «αυτοέλεγχο», «την απουσία των εκπαιδευτικών», τις «προαγωγές και μεταθέσεις», «τις παρεμβολές και οχλήσεις διά πλαγίων μέσων» και την «αξιολόγηση των εκπαιδευτικών».
Ο βερμπαλισμός που διέκρινε εν γένει τη γλώσσα του καθεστώτος είναι εμφανής στον ιδιότυπο ορισμό του εκπαιδευτικού ως «σκληρής σμίλης λαξεύουσας τον χαρακτήρα, την ψυχήν, τον νουν και το σώμα της ελληνικής νεότητος». Και το έγγραφο του Υπουργείου Παιδείας αναφορικά με το έργο του εκπαιδευτικού συνέχιζε ως εξής: …«ο διδάσκαλος διά τον μαθητήν του είναι: ο σοφός, ο ήρως, ο πατήρ, ο φίλος».
Επίσης, ο συντάκτης της εγκυκλίου εστίαζε στον κοινωνικό ρόλο που σύμφωνα με το χουντικό καθεστώς έπρεπε να επιτελέσει ο εκπαιδευτικός, κυρίως στο πλαίσιο της μικρής κοινωνίας, ενώ επισήμανε και τη διαχρονική συμμετοχή του δασκάλου στους εθνικούς αγώνες (Επανάσταση του 1821-Μακεδονικός Αγώνας).
Στην εγκύκλιο του Υπουργείου Παιδείας τονιζόταν ακόμη η σημασία του αυτοελέγχου για τον εκπαιδευτικό στην κατεύθυνση της αυτοβελτίωσής του, της ανόδου του μορφωτικού επιπέδου των μαθητών του αλλά της καλυτέρευσης του συστήματος της εκπαίδευσης, η οποία θα μπορούσε να επιτευχθεί μέσω της υποβολής εκθέσεων των εκπαιδευτικών προς τους προϊσταμένους των.
Χαρακτηριστική, εξάλλου, του αυταρχισμού που διέκρινε το καθεστώς είναι η «με νόημα» διατύπωση του Υπουργού αναφορικά με το θέμα των απουσιών των εκπαιδευτικών και της μετάβασής τους από την έδρα του σχολείου στα αστικά κέντρα όπου διέμεναν, κατά τις μη εργάσιμες (εννοείται…) ημέρες, σε «άπταιστη»… καθαρεύουσα: «Εργάσιμοι όμως ώραι διά τον Εκπαιδευτικόν είναι ολόκληρον το 24ωρον υπό την γενικήν έννοιαν» (πάλι καλά…).
Για το θέμα πάντως των απουσιών των εκπαιδευτικών, ο Υπουργός Παιδείας ανέφερε ότι είχε δώσει σαφείς οδηγίες στους επιθεωρητές και απαιτούσε την εφαρμογή τους.
Σε συνάρτηση δε με τις προαγωγές και τις μεταθέσεις των εκπαιδευτικών της χρονιάς εκείνης, ο Υπουργός δε φαίνεται να συμμεριζόταν τα παράπονα και τις αιτιάσεις όσων δεν ικανοποιήθηκαν τα αιτήματά τους υποστηρίζοντας ότι οι μη εξυπηρετηθέντες θεώρησαν υπεύθυνους τους «ηλεκτρονικούς εγκεφάλους» στους οποίους δεν υπεισέρχονται συναισθηματισμοί.
Ο ίδιος, ωστόσο, μη όντας «ανάλγητος» στην κάλυψη των αναγκών των εκπαιδευτικών, ανέφερε ότι έδωσε εντολή «ίνα από το 1973 λειτουργήσουν οι πραγματικοί εγκέφαλοι διά τα θέματα προαγωγών και μεταθέσεων εις όλας αυτών τας διαστάσεις».
Σε κάθε περίπτωση, ο Υπουργός Παιδείας των Συνταγματαρχών διευκρίνιζε ότι ήταν αδύνατο η Υπηρεσία να ικανοποιήσει τα αιτήματα 50 περίπου χιλιάδων εκπαιδευτικών έναντι 110 χιλιάδων συνολικού αριθμού δημοσίων υπαλλήλων της χώρας. Σήμερα, βέβαια, ο αριθμός των εκπαιδευτικών αγγίζει τις 160.000, αισθητά μεγαλύτερος από τον συνολικό αριθμό των δημοσίων υπαλλήλων κατά το έτος 1972.
Ο Υπουργός πάντως εμφανιζόταν στο έγγραφο ιδιαίτερα ενοχλημένος –έως και απηυδισμένος– εξαιτίας των πιέσεων που δεχόταν, όπως υποστηρίζει, από πολλές κατευθύνσεις ώστε να ικανοποιήσει «δια πλαγίων μέσων» αιτήματα θεραπείας που είχαν υποβάλει εκπαιδευτικοί των οποίων οι αιτήσεις δεν είχαν ικανοποιηθεί. Φτάνει μάλιστα στο σημείο να ισχυριστεί ότι δεν προτίθεται να θεραπεύσει καμία αίτηση, έστω κι αν ήταν δίκαιη, ενώ διευκρινίζει ότι το «υπηρεσιακώς αναφέρεσθαι είναι το πλέον έντιμον μέσον. Πάσα άλλη οδός είναι πρόκλησις διά παρανομίαν».
Μία ακόμη «έγνοια» του κ. Γκαντώνα, όπως προκύπτει από τις τελευταίες γραμμές της εγκυκλίου που απέστειλε στα σχολεία, ήταν η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών (προφανώς το θέμα απασχολεί και τη νυν ηγεσία του Υπουργείου). Ο Υπουργός θεωρούσε ότι αυτό ήταν έργο των οργάνων που ασκούσαν τότε εποπτεία του εκπαιδευτικού έργου (δηλαδή των επιθεωρητών εκείνης της εποχής), τα οποία παρακαλούσε να κρίνουν χωρίς συναισθηματισμό και «κατ’ αξίαν», ώστε να μη φθάσουν στην κορυφή της ιεραρχίας οι ανίκανοι (μια διαφορετική διατύπωση, σημασιολογικά όμως ταυτόσημη, για την αριστείας).
Συνολικά, το κείμενο του Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων της Χούντας φαίνεται αρκούντως «διασκεδαστικό»· ωστόσο, μάλλον θίγει και κάποια ζητήματα που άπτονται και της δικής μας εκπαιδευτικής πραγματικότητας. Το σίγουρο βέβαια είναι ότι στο μήνυμά του επ’ ευκαιρία του εναρκτήριου λακτίσματος για τη νέα σχολική χρονιά, ο κάθε Υπουργός Παιδείας συνήθιζε να συμπεριλαμβάνει νύξεις για την ιδεολογία και τους άξονες της πολιτικής του Υπουργείου του και της Κυβέρνησης στην οποία ανήκε. Σπανίως τα κείμενα αυτά απευθύνονται με «άδολο» και άμεσο-αυθόρμητο τρόπο στους πραγματικούς αποδέκτες τους: τους μαθητές, τους δασκάλους και τους γονείς.
Καλή χρονιά, λοιπόν, σε όλους τους μαθητές, δεδομένου ότι, λόγω έκτακτων συνθηκών σε κάποιες περιοχές της χώρας, μόλις αύριο τα παιδιά θα αντικρίσουν ξανά τις όζουσες από αιθυλική αλκοόλη (κοινώς αντισηπτικό…) αίθουσες, που είχαν εγκαταλείψει άρον-άρον τον περασμένο Ιούνη.
Του Βασίλη Πλατή, φιλόλογου-δρος Ιστορίας Α.Π.Θ., αποσπασμένου εκπαιδευτικού στα Αρχεία του Κράτους Ν. Λάρισας
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με μόνο 65Є εγγραφή - έως 17 Απριλίου
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής (ΕΛΜΕΠΑ) με μόνο 50Є εγγραφή- αιτήσεις ως 17/4
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
Proficiency και Lower μόνο 95 ευρώ σε 2 μόνο ημέρες στα χέρια σας (ΧΩΡΙΣ προφορικά, ΧΩΡΙΣ έκθεση!)
ΕΥΚΟΛΕΣ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ και ΙΤΑΛΙΚΩΝ για εκπαιδευτικούς - Πάρτε τις άμεσα
