Χρήστος Πιλάλης Η κυβέρνηση Μητσοτάκη μόλις παρουσιάζει το πρόγραμμα «Σας ακούμε» ως καινοτόμο δίαυλο επικοινωνίας με μαθητές, φοιτητές και γονείς. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για μια απλή τηλεφωνική γραμμή και ένα email. Θα το λειτουργεί ως εργαλείο υποβολής παραπόνων ή ερωτήσεων, αλλά αυτό δεν είναι διάλογος και σίγουρα δεν είναι συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων. Ακόμη και σε αυτό το προσχηματικό σχήμα επικοινωνίας, δεν περιλαμβάνονται οι εκπαιδευτικοί. Η απουσία τους δεν είναι τυχαία: αποτυπώνει τον τρόπο με τον οποίο η κυβέρνηση αντιμετωπίζει συνολικά τη δημόσια εκπαίδευση, αποκλείοντας συστηματικά όλους τους θεσμικούς εκπροσώπους της και ιδιαίτερα τους εκπαιδευτικούς.
Η Διδασκαλική Ομοσπονδία Ελλάδας δικαίως καταγγέλλει ότι το Υπουργείο Παιδείας προχωρά σε κρίσιμες αλλαγές στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση χωρίς να προηγηθεί οποιαδήποτε συνεργασία. Όπως και η Ομοσπονδία Λειτουργών Μέσης Εκπαίδευσης, η οποία έχει επανειλημμένα ζητήσει θεσμικό και ουσιαστικό διάλογο για την αξιολόγηση, την ΕΒΕ και τη στελέχωση των σχολείων, χωρίς ανταπόκριση. Η Ομοσπονδία Ιδιωτικών Εκπαιδευτικών συχνά τονίζει ότι νομοθετούνται αλλαγές για την ιδιωτική εκπαίδευση χωρίς κανένα διάλογο, καμία συνεργασία με τους εκπροσώπους της. Η Πανελλήνια Ομοσπονδία Συλλόγων ΔΕΠ καταγγέλλει ότι προωθούνται νομοσχέδια για τα πανεπιστήμια χωρίς διάλογο με την πανεπιστημιακή κοινότητα. Η Ανώτατη Συνομοσπονδία Γονέων Μαθητών Ελλάδας δηλώνει ότι δεν έχει κληθεί ποτέ από την παρούσα κυβέρνηση σε θεσμική συζήτηση. Φυσικά η κυβέρνηση δεν την διαψεύδει.
Την ίδια στιγμή, η φοιτητική κοινότητα καταθέτει συνεχώς αιτήματα για ουσιαστική συζήτηση και εισπράττει σιωπή. Μόλις πριν λίγες εβδομάδες, σαράντα ένας πρόεδροι φοιτητικών συλλόγων δημόσιων ΑΕΙ σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη υπέγραψαν κοινή δημόσια επιστολή με τίτλο «Κυρία Υπουργέ, τους φοιτητές θα τους ακούσετε;». Στην επιστολή αυτή καταγγέλλουν ότι η κυβέρνηση νομοθετεί σαν να ζει «σε άλλη χώρα», εργαλειοποιεί περιστατικά για να στοχοποιήσει τους φοιτητικούς αγώνες και κλείνει τα αυτιά στα πραγματικά τους προβλήματα: υποχρηματοδότηση, υποβάθμιση σπουδών, έλλειψη φοιτητικής στέγης, απουσία μέτρων ασφάλειας, συνεργασία πανεπιστημίων με επιχειρήσεις και οπλοβιομηχανίες. Ζήτησαν συνάντηση τόσο με την τωρινή Υπουργό όπως είχαν ζητήσει και με την κυρία Κεραμέως, ποτέ όμως δεν υπήρξε ανταπόκριση. Μαθητικά συντονιστικά και οργανώσεις έχουν καταγγείλει ότι, παρά τα αιτήματα για διάλογο, η κυβέρνηση απαντά με σιωπή ή με αστυνομική παρουσία έξω από τα σχολεία.
Η έλλειψη διαλόγου από την κυβέρνηση Μητσοτάκη δεν είναι συγκυριακή, αλλά σταθερή πολιτική της επιλογή. Όπως σταθερή είναι και η προσπάθεια να αντικαθίσταται ο θεσμικός διάλογος με επικοινωνιακά τρικ. Το 2021, η τότε υπουργός Παιδείας Νίκη Κεραμέως εγκαινίασε την πλατφόρμα «Πες την ιδέα σου!». Υποσχόταν άμεσο διάλογο με την κοινωνία, αλλά, όπως επισήμανα τότε με άρθρο μου στο alfavita.gr («Πες την ιδέα σου» ή επικοινωνιακά τερτίπια από την Υπουργό Παιδείας; https://www.alfavita.gr/ekpaideysi/350703_pes-tin-idea-soy-i-epikoinoniaka-tertipia-apo-tin-ypoyrgo-paideias ), επρόκειτο για έναν αδιαφανή προσωπικό μηχανισμό προβολής, χωρίς δημόσια καταγραφή των προτάσεων και χωρίς διαφανή αξιολόγηση.
Οι θεσμικοί εκπρόσωποι των εκπαιδευτικών, των μαθητών και των γονέων παρακάμφθηκαν πλήρως. Σήμερα, το «Σας ακούμε» επαναλαμβάνει σχεδόν την ίδια συνταγή: μονομερής επικοινωνία, χωρίς θεσμοθετημένη υποχρέωση απάντησης, χωρίς λογοδοσία, χωρίς διαφάνεια. Μόνο που αυτή τη φορά, το υπουργείο είναι πιο περιοριστικό ακόμη και σε αυτή την επικοινωνιακή παρωδία, αφού αποκλείει εξ αρχής τους εκπαιδευτικούς.
Η αντίθεση με όσα συμβαίνουν σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες είναι εκκωφαντική. Ενδεικτικά και μόνο θα αναφέρω λίγα παραδείγματα.
Στη Φινλανδία, το Εθνικό Κοινοβούλιο Νέων συγκροτείται από εκλεγμένους μαθητές και μαθήτριες από όλη τη χώρα, που καταθέτουν προτάσεις και ερωτήματα απευθείας στη Βουλή, λαμβάνοντας υποχρεωτικές γραπτές απαντήσεις.
Στη Σουηδία, οι φοιτητικές ενώσεις και οι μαθητικές οργανώσεις έχουν νομικά κατοχυρωμένο ρόλο στη χάραξη πολιτικής, χρηματοδοτούνται από το κράτος και συμμετέχουν σε τοπικά και εθνικά συμβούλια.
Στη Γερμανία, οι μαθητές εκπροσωπούνται στην Ομοσπονδιακή Συνδιάσκεψη Μαθητικών Συμβουλίων, που συνομιλεί θεσμικά με το Υπουργείο Παιδείας και τη Διάσκεψη Υπουργών Παιδείας των κρατιδίων, ενώ οι φοιτητικές ενώσεις συμμετέχουν ενεργά σε εθνικό επίπεδο μέσω της ΄΄ομπρέλας ΄΄FZS. Η οποία συμμετέχει θεσμικά στη χάραξη εκπαιδευτικής πολιτικής και στον διάλογο με το Ομοσπονδιακό Υπουργείο Παιδείας και τη Διάσκεψη Υπουργών Παιδείας των κρατιδίων.
Στη Γαλλία, οι μαθητές συμμετέχουν στα Συμβούλια Σχολικής Ζωής και στο Εθνικό Συμβούλιο Μαθητικής Ζωής με νομοθετική κατοχύρωση. Το Εθνικό Συμβούλιο συγκροτείται από εκλεγμένους αντιπροσώπους μαθητών από όλη τη χώρα και λειτουργεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Παιδείας. Συνεδριάζει αρκετές φορές τον χρόνο και έχει τη δυνατότητα να καταθέτει προτάσεις απευθείας στον Υπουργό. Τα δε θέματα που θέτουν οι μαθητές συζητούνται σε εθνικό επίπεδο, με το Υπουργείο να οφείλει να απαντήσει επίσημα.
Στην Ισπανία, το Εθνικό Σχολικό Συμβούλιο (Consejo Escolar del Estado) συγκεντρώνει μαθητές, φοιτητές, γονείς, εκπαιδευτικούς όλων των βαθμίδων, πανεπιστήμια, συνδικάτα, εργοδοτικές ενώσεις, στελέχη σχολείων και εκπροσώπους των περιφερειακών αρχών, εξασφαλίζοντας τη φωνή όλων των εμπλεκομένων. Με υποχρεωτική αρμοδιότητα να γνωμοδοτεί πάνω σε όλα τα νομοσχέδια και στρατηγικές του Υπουργείου Παιδείας πριν φτάσουν στη Βουλή, συντάσσει ετήσιες εκθέσεις αξιολόγησης της εκπαίδευσης και μπορεί να προτείνει δικές του πολιτικές. Καμία εκπαιδευτική αλλαγή δεν προχωρά χωρίς να ακουστούν θεσμικά όλοι οι φορείς – αντίθετα με την ελληνική πραγματικότητα της σιωπής και της παράκαμψης.
Στην Ιταλία, το Εθνικό Συμβούλιο Φοιτητών Πανεπιστημίων (CNSU) είναι θεσμοθετημένο συμβουλευτικό όργανο του Υπουργείου Παιδείας, με υποχρεωτική γνωμοδότηση για κάθε μεταρρύθμιση του πανεπιστημιακού συστήματος, υπουργικά διατάγματα, κριτήρια κατανομής πόρων και θέματα εκπαιδευτικής κινητικότητας. Μπορεί να καταθέτει δικές του προτάσεις πολιτικής και να ζητά επίσημες απαντήσεις από τον Υπουργό εντός 60 ημερών. Η γνώμη του καταγράφεται και αξιολογείται, εξασφαλίζοντας ότι η φωνή των φοιτητών ακούγεται θεσμικά και δεσμευτικά, σε αντίθεση με την Ελλάδα, όπου η εκπροσώπηση των φοιτητών σε εθνικό επίπεδο είναι ανύπαρκτη και οι αποφάσεις λαμβάνονται χωρίς τη συμμετοχή τους.
Στην Ολλανδία, η φωνή των μαθητών εκπροσωπείται σε εθνικό επίπεδο μέσω της Εθνικής Συμβουλευτικής Επιτροπής Μαθητών (LAKS), ενός εκλεγμένου οργάνου που καλύπτει όλα τα σχολεία της χώρας. Η LAKS συμμετέχει σε διαβουλεύσεις με το Υπουργείο Παιδείας και το κοινοβούλιο για κάθε σημαντική αλλαγή στην εκπαίδευση, υποβάλλει προτάσεις πολιτικής και έχει το δικαίωμα να ζητήσει επίσημες απαντήσεις.
Η κυβέρνηση οφείλει να λάβει υπόψη τις θέσεις της και να αιτιολογήσει δημοσίως κάθε απόρριψη. Έτσι, οι μαθητές παρεμβαίνουν θεσμικά στη χάραξη πολιτικής, κάτι αδιανόητο ίσως για τον Μητσοτάκη. Σε αυτές τις χώρες (και όχι μόνο), η συμμετοχή δεν είναι παραχώρηση, αλλά υποχρέωση της πολιτείας. Στην Ελλάδα, η κυβέρνηση Μητσοτάκη κλείνει την πόρτα στους θεσμικούς εκπροσώπους — ΔΟΕ, ΟΛΜΕ, ΟΙΕΛΕ, ΠΟΣΔΕΠ, ΑΣΓΜΕ, φοιτητές και μαθητές — και ανοίγει ένα τηλέφωνο για να «ακούει» τον καθένα μεμονωμένα, χωρίς δεσμεύσεις, χωρίς διαφάνεια, χωρίς λογοδοσία.
Η επίφαση διαλόγου γίνεται εργαλείο χειραγώγησης και η υποκρισία κυβερνητική πολιτική. Αν η κυβέρνηση θέλει πραγματικά να ακούσει, πρέπει να εγκαταλείψει την επικοινωνιακή διαχείριση και να δεσμευτεί σε αυτό που οι υπόλοιπες χώρες θεωρούν αυτονόητο: μόνιμα, υποχρεωτικά και θεσμοθετημένα όργανα διαλόγου με μαθητές, φοιτητές, γονείς και εκπαιδευτικούς, με πλήρη διαφάνεια και λογοδοσία. Μέχρι τότε, το «Σας ακούμε» δεν είναι τίποτα περισσότερο από την επανάληψη του «Πες την ιδέα σου!» – ένα επικοινωνιακό πυροτέχνημα που σβήνει πριν φωτίσει την πραγματικότητα της δημόσιας εκπαίδευσης.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Ιστορική νίκη στο Τζόκερ: 19,89 εκατομμύρια ευρώ σε έναν παίκτη με μόνο 5 ευρώ
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 18/8
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
