Alfavita Newsroom Αγαπητοί δάσκαλοι, αγαπητοί γονείς, αγαπητοί μαθητές, αγαπητοί συμπολίτες και συνάνθρωποι
Εκμεταλλευόμενη την ιατρική μου ιδιότητα, παρόλο που δεν είμαι παθολόγος, λοιμωξιολόγος ή επιδημιολόγος θα ήθελα να εκφράσω ορισμένες σκέψεις και προβληματισμούς αναφορικά με τα γεγονότα των τελευταίων μηνών.
Βιώνουμε μία πρωτοφανή κατάσταση έκτακτης ανάγκης η οποία θα μπορούσε να συγκριθεί με όσα συμβαίνουν σε άλλους τόπους ή σε άλλες εποχές σε συνθήκες πολέμου. “Πόλεμος”, αυτή η λέξη ήταν συχνά τις τελευταίες μέρες και βδομάδες στα στόματα πολλών ατόμων ποικίλων ιδιοτήτων και ειδικοτήτων, στρατευμένων στον αγώνα ενάντια σε μία ασύμμετρη υγειονομική απειλή.
Το αποτέλεσμα είναι η χώρα μας καθώς και αρκετές άλλες χώρες να έχει βυθιστεί σε μία δημοσιονομική κρίση τις διαστάσεις της οποίας δεν έχουμε ακόμα αντιληφθεί μιας και επισκιάζεται προς το παρόν από την επικαιρότητα του SARS-CoV-2 (του νέου κορωνοϊού).
Η επικαιρότητα ήταν ανέκαθεν και είναι ένα τρομερό όπλο. Ο SARS-CoV-2 μετά από μία πρώτη διακριτική εμφάνιση στην Κίνα σκαρφάλωσε αστραπιαία στην πρώτη θέση των charts και κρατήθηκε εκεί για εβδομάδες ολόκληρες μονοπωλώντας μάλιστα κατά αποκλειστικότητα όλα τα ειδησεογραφικά δελτία και τα πάσης φύσεως μέσα δικτύωσης. Αυτό από όσο θυμάμαι είναι πρωτοφανές στην ιστορία της ενημέρωσης στην Ελλάδα. Ως και το φλέγον ζήτημα της έξαρσης της τουρκικής επιθετικότητας σε Αιγαίο και Θράκη πέρασε στα αζήτητα μπροστά στο φόβο του επικείμενου θανάτου.
Είναι τελικά ο ιός αυτός τόσο θανατηφόρος;
Από την αρχή αυτής της κρίσης βομβαρδιζόμαστε με νούμερα και στατιστικά στοιχεία τα οποία οι περισσότεροι από εμάς (συμπεριλαμβανομένης και της ομιλούσας) δυσκολευόμαστε να κατανοήσουμε και να εντάξουμε σε ένα λογικό πλαίσιο σκέψης. Ο λόγος είναι απλός. Όταν παραθέτουμε νούμερα και μεγέθη στα πλαίσια μιας μελέτης οφείλουμε να συνυπολογίζουμε μία σειρά από παραμέτρους. Όταν εξάλλου προσπαθούμε να αναδείξουμε ένα μέγεθος στην επιστήμη το τοποθετούμε δίπλα σε κάποιο άλλο μέγεθος, το συγκρίνουμε. Όταν φερειπείν λέμε ότι ο νέος κορωνοϊός έχει κοστίσει έως τώρα στις ΗΠΑ τις ζωές 70.000 ανθρώπων, αυτό ως νούμερο από μόνο του φαντάζει εξαιρετικά μεγάλο και τρομακτικό. Εάν όμως μας έλεγαν ότι κάθε χρόνο από το 2010 πεθαίνουν στην ίδια χώρα από τη γρίπη 12.000 έως 61.000 άνθρωποι (πηγή: cdc.gov), αυτομάτως ενεργοποιούνται κάποιοι συνειρμοί.
Από την πρώτη μέρα της επικαιρότητας ο ιός αυτός πέρασε σαράντα κύματα παραφιλολογίας.
Η όλη ρητορική βασίστηκε στο επιχείρημα ότι επρόκειτο για κάτι ΝΕΟ (“όπλο” δεν δίστασαν να το χαρακτηρίσουν αρκετοί ειδήμονες εντός και εκτός υγειονομικού χώρου) του οποίου δε γνωρίζουμε τη συμπεριφορά. Μας είπαν ότι ο ιός είναι εξαιρετικά ανθεκτικός, ότι μπορεί να παραμένει ώρες (μέρες είχαν πει αρχικά) κολλημένος σε επιφάνειες ή αιωρούμενος στον αέρα εντός κλειστών χώρων και ότι έχει ως εκ τούτου υψηλή μεταδοτικότητα και αυξημένη νοσηρότητα και θνητότητα. Όσο για τις ηλικιακές ομάδες που μπορεί θανατώσει, εδώ η παραφιλολογία πήρε και έδωσε με το αποκορύφωμα να προσπαθούν να πείσουν ότι τα παιδιά δεν εξαιρούνται καθόλου από τις θλιβερές στατιστικές (θυμόμαστε με πόση επιμονή προβλήθηκαν εντελώς μεμονωμένα περιστατικά). Επίσης μας είπαν ότι ο ιός έχει μεγάλο ποσοστό ασυμπτωματικής φορείας, συμπεριφέρεται ως εκ τούτου σαν αόρατος εχθρός και με αυτό ακριβώς το επιχείρημα έκλεισαν εν αιθρία όλα τα σχολεία της χώρας χωρίς επί της ουσίας να έχει ανιχνευθεί ούτε ένα κρούσμα ανάμεσα σε μαθητές. Πόσοι από εμάς γνωρίζουμε ότι ο ιός της γρίπης έχει ποσοστό ασυμπτωματικών φορέων έως και 20%; (εξηγώ: στους 100 ανθρώπους που κουβαλούν και μπορούν να μεταδώσουν τον ιό της γρίπης οι 20 δεν παρουσιάζουν κανένα απολύτως σύμπτωμα). Ποσοστό τεράστιο! Ωστόσο κανείς δεν ανησύχησε όταν το Φεβρουάριο με τη γρίπη τα σχολεία κόντεψαν να κλείσουν από έλλειψη μαθητών και εκπαιδευτικών, κανείς δεν αγχώθηκε μήπως τα παιδιά μας, τα οποία λίγο αργότερα χαρακτηρίστηκαν λίγο ή πολύ κινούμενες βόμβες, μήπως αυτά τα παιδιά μεταδώσουν τη γρίπη στους επιβαρυμένους από άλλα νοσήματα παππούδες τους και τους σκοτώσουν από εγκληματική αμέλεια. Τα σχολεία μας δεν έκλεισαν ούτε για μία μέρα προκειμένου να ανακοπεί το κύμα της γρίπης το οποίο κυριολεκτικά θέρισε φέτος.
Πόσο περίεργο είναι αυτό;
Δεχόμαστε βομβαρδισμό από μηνύματα ορθής υγειονομικής συμπεριφοράς και ωστόσο μοιάζουμε να αγνοούμε πλήρως ότι οι περισσότεροι ιοί που προκαλούν λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος, μεταξύ των οποίων και η οικογένεια των κορωνοϊών που παραδοσιακά αποτελεί το δεύτερο συχνότερο αίτιο κοινού κρυολογήματος μετά από τη γρίπη, μεταδίδονται λίγο ή πολύ με τον ίδιο τρόπο, δηλαδή με σταγονίδια που αποβάλλονται με το βήχα, το φτάρνισμα, ακόμα και την ομιλία σε μικρότερο βαθμό. Αντίστοιχα πάγιοι είναι και οι κανόνες υγιεινής που πρέπει να τηρούνται, (δεν τους εδραίωσε ο νέος κορωνοϊός), όπως το πλύσιμο των χεριών όταν εισερχόμαστε στο χώρο μας, ετοιμάζουμε ή τρώμε φαγητό, η κάλυψη της μύτης και του στόματος σε βήχα ή φτάρνισμα, η παραμονή μας στο σπίτι και η αποφυγή επαφής με κόσμο όταν νοσούμε, πράγματα αυτονόητα δηλαδή που όμως αρκετές φορές έχουμε αγνοήσει στο παρελθόν όταν πηγαίναμε με πυρετό στη δουλειά ή όταν στέλναμε τα παιδιά μας με πυρετό στο σχολείο επειδή δεν είχαμε πού να τα αφήσουμε. Η καινοτομία είναι ότι ουδέποτε ως τώρα ο άνθρωπος δεν επέδειξε την αντικοινωνική, ανθυγιεινή, ψυχαναγκαστική και επικίνδυνη εν γένει συμπεριφορά να ψεκάζει και να απολυμαίνει τα πάντα γύρω του, μέχρι και τον αέρα που αναπνέει (αναρωτιέμαι πόσα δερματικά εκζέματα θα προκύψουν από τη χρήση απολυμαντικών και γαντιών), να φοβάται να αγγίξει αντικείμενα ή να κάνει μια χειραψία ή μια αγκαλιά με οικείους του ή να δώσει ένα φιλί στο παιδί του από το φόβο μιας ενδεχόμενης μόλυνσης. Να φοράει εσαεί μια μάσκα στο πρόσωπο όντας απόλυτα υγιής, η οποία αυτή μάσκα στην πορεία μιας και φορέθηκε με ποικίλους τρόπους πλην του ενδεδειγμένου, λόγου χάριν καλύπτοντας μόνο στόμα (ως φίμωτρο), στο τριχωτό της κεφαλής (ως σκουφάκι), στο κούτελο (ως κέρατο), στο πηγούνι (ως μούσι), κρεμασμένη από το ένα αυτί (ως σκουλαρίκι) ή ακόμα και στο στέρνο (ως περιδέραιο), κατάντησε να αντιπροσωπεύει μάλλον ένα είδος αποτρεπτικού φυλαχτού με ψυχολογικές προεκτάσεις παρά ένα πραγματικό μέσο προφύλαξης. Εν τω μεταξύ κυκλοφορούν σποτάκια για την ορθή χρήση της μάσκας. Εξηγώ: Η μάσκα φοριέται ΜΟΝΟ από τον άνθρωπο που εμφανίζει συμπτώματα προκειμένου αυτός να προστατέψει το περιβάλλον του και εφόσον δεν μπορεί να μείνει απομονωμένος ως την πλήρη ανάρρωση. Η μάσκα ΔΕΝ προστατεύει τον υγιή που τη φοράει από το να κολλήσει οτιδήποτε από συνάχι μέχρι πανούκλα. Ο υγιής φοράει μάσκα μόνο όταν εισέρχεται σε κλειστούς χώρους όπου υπάρχουν ανοσοκατεσταλμένα άτομα. Αυτά μοιάζουν να τα αγνοούν και αρκετοί “ειδικοί” εκτός από τους απλούς ανθρώπους (και η αντιπαράθεση της μάσκας δεν έχει λήξει ακόμα εδώ που μιλάμε μιας και κάποια οικονομικά συμφέροντα που προέκυψαν στην πορεία περιπλέκουν και άλλο την κατάσταση).
Ομολογουμένως επενδύθηκε άφθονος τηλεοπτικός χρόνος και χρειάστηκε να καλλιεργηθεί ένα κλίμα προκειμένου να φθάσουμε να εκδηλώνουμε τέτοιες νοσηρές συμπεριφορές.
Καταλυτικός παράγοντας σε αυτό υπήρξαν τα νούμερα από την Ιταλία που ήρθαν να βάλουν τέρμα και στις τελευταίες αμφιβολίες. Και παρατηρούμε το εξής παράδοξο, αφ' ενός μεν να γίνονται δραματικές εκκλήσεις για ψυχραιμία, όχι πανικό και αφετέρου να στοιβάζονται οι τηλεοπτικές εικόνες από φέρετρα και οι ειδήσεις για εκατόμβες νεκρών στην Ιταλία και αλλού. Εάν αυτό δεν αποτελεί την ιδανική τροφή για ξέσπασμα ανεξέλεγκτου πανικού τότε τι ακριβώς θέλουν να μας πουν οι ποιητές; Είναι θαύμα το πώς δεν προκλήθηκε αθρόα προσέλευση ατόμων με συμπτώματα λοίμωξης αναπνευστικού στα νοσοκομεία προκειμένου να κινδυνεύσουν νοσηλευόμενοι ασθενείς.
Η βόρεια Ιταλία είχε τα περισσότερα θύματα. Η Ιταλία έχει ενιαίο σύστημα διοίκησης, άρα σε φλέγοντα ζητήματα, όπως αυτό που εξετάζουμε, λαμβάνονται αποφάσεις που αφορούν και εφαρμόζονται άμεσα (ή με την δραματική καθυστέρηση ολίγων ημερών) σε όλη την επικράτεια. Πώς εξηγείται λοιπόν η τόσο μεγάλη απόκλιση στους αριθμούς ανάμεσα σε βορρά και νότο; Πώς γίνεται στη Νάπολη όπου οι κάτοικοι ζουν κυριολεκτικά ο ένας πάνω στον άλλον και στο νότο της Ιταλίας γενικά να μην έχουν αντιληφθεί σχεδόν τίποτα από την υγειονομική κρίση;
Γνωρίζουμε πόσους νεκρούς θρηνεί η βόρεια Ιταλία κάθε χρόνο τέτοια εποχή από πάσης φύσεως λοιμώδεις παράγοντες του αναπνευστικού συστήματος και τις επιπλοκές τους;
Περίεργη είναι και η κατανομή του ιού παγκοσμίως. Φαίνεται να έδειξε ευθύς εξ αρχής μία προτίμηση για τις χώρες της Ευρώπης, τις ΗΠΑ καθώς και για κάποιες μεμονωμένες ασιατικές χώρες, ενώ η υπόλοιπη υφήλιος δε φαίνεται να συμμετέχει στην πανδημία αυτή με αξιομνημόνευτους αριθμούς (σύντομα θα βρουν σίγουρα μία εξήγηση και γι’αυτό).
Θεωρώ ότι η εξαγωγή απ' ευθείας συμπερασμάτων από παραδείγματα άλλων χωρών είναι εξαιρετικά επισφαλής. Η Αμερική, η Αγγλία ακόμα και η Ιταλία είναι πολύ μακριά από εμάς για να μπορούμε να έχουμε πραγματική εικόνα για το τι στ' αλήθεια συνέβη και συμβαίνει εκεί.
Σε αυτό το σημείο εξάλλου πρέπει να παρατηρήσω ότι από τη σύγκριση “ξέφυγαν” τα παραδείγματα χωρών που δεν προέβησαν ή προέβησαν σε ελάχιστα υγειονομικά μέτρα και παρ' όλα αυτά (παρ' όλες τις απειλές) δεν παρουσίασαν έξαρση των κρουσμάτων και των θανάτων. Σε αυτήν την περίπτωση ο ελληνικός δημοσιογραφικός κόσμος περιορίστηκε να κουνήσει το δάκτυλο αποδοκιμαστικά (θα θυμόμαστε το παράδειγμα της Σουηδίας και την αγωνία που μας ταλαιπωρούσε νυχθημερόν σχετικά με το πότε επιτέλους η Σουηδία θα πάρει μέτρα και γιατί δεν τα έχει πάρει ακόμα).
Ο αντικαγκελάριος της Γερμανίας τις πρώτες εβδομάδες αυτής της κρίσης είχε επανειλημμένα τονίσει ότι σε καμία περίπτωση δεν θα επιβάλει τον κατ' οίκον περιορισμό, αντιθέτως μάλιστα προέτρεψε τους πολίτες να βγαίνουν καθημερινά από τα σπίτια τους και για τουλάχιστο μισή ώρα προκειμένου η σωματική άσκηση, η επαφή με τον ατμοσφαιρικό αέρα και τον ήλιο (όσον ήλιο διαθέτει υποθετικά αυτή η χώρα) να κρατήσει το ανοσοποιητικό σύστημα σε επαρκή επίπεδα άμυνας, ώστε να μπορεί να αντεπεξέλθει ο οργανισμός σε μια ενδεχόμενη λοίμωξη από πάσης φύσεως αιτίες και όχι μόνο από το νέο κορωνοϊό.
Το ζήτημα είναι ότι δεν μπορούμε να τραβάμε παράλληλες γραμμές ανάμεσα στις χώρες χωρίς να λαμβάνουμε υπόψη σημαντικές παραμέτρους όπως τον συνολικό πληθυσμό της εκάστοτε χώρας, το ποσοστό των ηλικιωμένων ή και επιβαρυμένων ατόμων επί του συνόλου του πληθυσμού αυτού, την κατάσταση του ασφαλιστικού συστήματος και του συστήματος υγείας, το βιοτικό επίπεδο του μεγαλύτερου μέρους του πληθυσμού, τις κλιματολογικές και τις γεωμορφολογικές συνθήκες καθώς και ένα σωρό άλλες παραμέτρους.
Στην Ελλάδα αποφασίστηκε η καθολική καραντίνα. Προηγήθηκε ένα διάστημα συντονισμένης μισανθρωπικής ρητορικής όπου ο απλός πολίτης στοχοποιήθηκε ως εν δυνάμει δολοφόνος χωρίς μάλιστα να του αποδοθεί ούτε καν το ελαφρυντικό της αμέλειας. Οικογένειες με τα παιδάκια τους γυρνούσαν από τη βόλτα στο πάρκο ή την παραλία κάποια ηλιόλουστη μέρα και άκουγαν να τους
βρίζουν σε όλα τα δελτία ειδήσεων χρησιμοποιώντας μάλιστα αρκούντως χυδαίο λεξιλόγιο.
Με θλίψη διαπιστώσαμε ότι ένα μεγάλο μέρος των συμπολιτών μας σύντομα ενστερνίστηκε αυτή τη ρητορική και αναμάσαγε σταθερά τις ίδιες τυποποιημένες εκφράσεις όπως η κατσίκα μηρυκάζει το χόρτο. Καλλιεργήθηκε μεθοδικά ένα κλίμα μίσους απέναντι σε όσους επέμεναν να συνεχίσουν να συμπεριφέρονται σαν φυσιολογικοί άνθρωποι. Και δεν έλειψαν και οι απειλές εκ στόματος κυβερνώντων του στυλ: “ξέρουμε ποιοί είστε εσείς που δεν συμμορφώνεστε...”. Αρκετοί από μας δεν τολμήσαμε να εκφράσουμε ούτε έστω έναν ήπιο αντίλογο στο εργασιακό ή στο ευρύτερο προσωπικό μας περιβάλλον φοβούμενοι την επιθετική συμπεριφορά των συνανθρώπων μας.
Και ύστερα ήρθε η απαγόρευση της κυκλοφορίας.
Θα πει ίσως κάποιος σε αυτό το σημείο ότι εκ των υστέρων και εκ του ασφαλούς από θέση μη ευθύνης είναι εύκολο να ασκείς κριτική. Ότι ακριβώς στην αποτελεσματικότητα των μέτρων και την άμεση αντίδραση της πολιτείας οφείλεται το γεγονός του τόσο μικρού ποσοστού θανάτων στη χώρα μας. Μας σώσανε δηλαδή και αν θέλουμε ας αποδείξουμε το αντίθετο.
Ας δούμε λοιπόν μερικά επίσημα στατιστικά στοιχεία για τη χώρα μας: Από τις αρχές της χρονιάς μέχρι και την πρώτη εβδομάδα του Μαΐου ελέγχθηκαν 79.332 κλινικά δείγματα εκ των οποίων 3.779 (ποσοστό 4,8% επί των συνολικών δειγμάτων) ήταν θετικά στο νέο κορωνοϊό (στα νούμερα αυτά συμπεριλαμβάνονται και περισσότερα από ένα δείγματα ανά άτομο που ελέγχθηκε, δηλαδή ο απόλυτος αριθμός θετικών ατόμων ήταν 2.626). Στο ίδιο περίπου χρονικό διάστημα (από τέλη της προηγούμενης χρονιάς έως την πρώτη εβδομάδα του Μαΐου) ελέγχθηκαν ΜΟΝΟ 3150 κλινικά δείγματα για τους διάφορους τύπους του ιού της γρίπης και βρέθηκαν 876 θετικά δείγματα (ποσοστό 27,8% επί των συνολικών δειγμάτων!!). Οι θάνατοι στην ίδια περίοδο από κορωνοϊό ήταν 144 και από γρίπη 113 (πηγή: ΕΟΔΥ). Βγάλτε τα συμπεράσματά σας.
Όταν αποφασίζεις να κλείσεις μια χώρα εξ αιτίας μιας βιολογικής απειλής θα πρέπει να έχεις πειστεί ότι ο παθογόνος αυτός παράγοντας θα προκαλέσει τέτοια απώλεια σε ανθρώπινες ζωές και τέτοια αποδιοργάνωση του συστήματος υγείας και του κρατικού μηχανισμού, που μπροστά σε αυτό, το κόστος μιας κοινωνικής κατάρρευσης με συνέπειες σε βάθος πολλών ετών ή και δεκαετιών θα φαντάζει αμελητέο. Για πρώτη φορά στα χρονικά και προκειμένου να αντικρουστεί αυτή η θέση μπήκε σε χρήση το ψυχολογικό επιχείρημα ότι προστατεύουμε τη ζωή κάθε μεμονωμένου συμπολίτη μας μην υπολογίζοντας κανένα απολύτως κόστος. Αυτή η ρητορική κρύβει μία τεράστια παγίδα διότι δίνει χτύπημα κάτω από τη μέση πλήττοντας τον άνθρωπο στο ευαίσθητο συνειδησιακό και το συναισθηματικό του επίπεδο. Άνθρωποι πεθαίνουν κάθε μέρα από πολλές αιτίες. Ηλικιωμένοι, επιβαρυμένοι από υποκείμενα νοσήματα, καρκινοπαθείς και ανοσοκατεσταλμένοι αλλά και φαινομενικά υγιή άτομα νεότερων ηλικιών, ακόμα και μικρά παιδιά. Οι θάνατοι από την εποχική γρίπη που οφείλεται σε διάφορα στελέχη του ιού της γρίπης ανέρχονται παγκοσμίως κάθε χρόνο σε 291.000 έως 646.000 σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2017 στο περιοδικό The Lancet και στην συντριπτική τους πλειοψηφία αφορούν σε άτομα άκρως επιβαρυμένα των οποίων η ζωή κρέμεται από μία κλωστή και που δεν περιμένουν κατ' ανάγκη τον νέο κορωνοϊό για να πεθάνουν. Δεν μας τους τρίβανε ως τώρα όμως κατά αυτόν τον τρόπο στη μούρη σαν να έπρεπε να αισθανόμαστε εμείς υπεύθυνοι και να κουβαλούμε τις τύψεις για το θάνατό τους. Η ρητορική του στυλ “αν συνεχίσεις να συμπεριφέρεσαι στην καθημερινότητά σου όπως ανέκαθεν, τότε είσαι ασυνείδητος και ανεύθυνος εγκληματίας”, είναι κάτι πρωτοφανές.
Η πολιτεία στα πλαίσια του εφικτού οφείλει να μεριμνά με δημοσιονομικά και υγειονομικά μέτρα και ενισχύοντας δομές και θεσμούς να φροντίζει για την καλή υγεία και την ευημερία μας.
Οι γιατροί εξάλλου έχουμε δώσει όρκο να προστατεύουμε και να προσπαθούμε να σώζουμε κάθε μία ανθρώπινη ζωή. Έχουμε επίσης όμως ορκιστεί να μην εξαπατούμε τον ασθενή και το συνάνθρωπο.
Πού ξανακούστηκε ότι μπορούμε με το πρόσχημα ότι αποφασίσαμε ξαφνικά να σώσουμε όλες τις ζωές ουδεμιάς εξαιρουμένης, να οδηγούμε σε καθολικό μαρασμό μια ολόκληρη κοινωνία;
Αυτό αποτελεί το άκρον άωτον της υποκρισίας. Αυτό αποτελεί επί της ουσίας την πραγματική ασύμμετρη απειλή.
Ο μόνος τρόπος να δικαιολογηθούν οι πρακτικές που εφαρμόστηκαν είναι να έχουμε πραγματικά πειστεί ότι ειδάλλως “θα πεθάνουμε όλοι!” Με το χέρι στην καρδιά πόσοι από μας έχουμε ακόμη νωπό στη μνήμη το συναίσθημα που ακολούθησε αυτή την πρώτη συνειδητοποίηση;
Δε θα ξεχάσουμε ποτέ την όψη των συμπολιτών μας εκείνες τις πρώτες ημέρες του ξεσπάσματος της τρομοϋστερίας. Καθώς το πρόσωπο καλυπτόταν πλήρως από τη μάσκα ξεχώριζε ακόμα εντονότερα ένα βλέμμα γεμάτο από ένα μείγμα απόλυτης απόγνωσης, φρίκης και θλίψης. Ένα βλέμμα απ' το οποίο διάβαζες τη σκέψη του ανθρώπου: «δεν υπάρχει τίποτα, έχουμε τελειώσει».
Ήρθε λοιπόν η καραντίνα.
Έγκριτος επιδημιολόγος παγκοσμίου φήμης (από τέτοιους γενικά χορτάσαμε) παρατήρησε, και σας καλώ να το διασταυρώσετε, ότι για να έχει αποτελεσματικότητα μια καραντίνα θα πρέπει να συμμορφωθεί σε αυτήν τουλάχιστο το 92% του πληθυσμού, διαφορετικά είναι σα να μην έγινε ποτέ από άποψη επιδιωκόμενου αποτελέσματος. Όσοι από μας δεν έπαψαν να κυκλοφορούν σε αυτό το διάστημα σε τακτική βάση λόγω επαγγελματικών ή άλλων υποχρεώσεων νομίζω ότι αντιλήφθηκαν πως με εξαίρεση ίσως τις πρώτες δύο-τρεις ημέρες όπου το λεκανοπέδιο θύμιζε πράγματι ερημικό τοπίο, το ποσοστό αυτό κατά τα άλλα μάλλον δεν το πιάσαμε. Όσοι μετακινήθηκαν εκτός νομού εξάλλου μπόρεσαν να διαπιστώσουν ότι η επαρχία έδωσε μία αρκετά διαφορετική εικόνα από αυτή των μεγάλων αστικών κέντρων με αρκετό κόσμο να κυκλοφορεί στις κωμοπόλεις και μάλιστα “ακάλυπτος”, ενώ στα χωριά σχεδόν δεν πήραν είδηση από περιοριστικά μέτρα.
Πώς λοιπόν δεν ξέφυγαν τα νούμερα;
Εάν ο ιός αυτός είχε έστω και κατά το ήμισυ τόσο επιθετική συμπεριφορά όσο αρχικά ειπώθηκε (εν τω μεταξύ έχουν αρχίσει να το μαζεύουν) πιστεύουμε στ' αλήθεια ότι θα άφηνε την ελληνική κοινωνία τόσο αλώβητη; Ας μην ξεχνάμε εδώ και κάποιους πληθυσμούς που ζουν σε συνθήκες έντονου συγχρωτισμού χωρίς τη δυνατότητα τήρησης των επιβεβλημένων υγειονομικών κανόνων, όπως κάποιες κοινότητες Ρομά ή ο προσφυγικός πληθυσμός που βρίσκεται στοιβαγμένος σε στρατόπεδα. Εκεί αλήθεια πώς και δεν έγινε της μουρλής από έξαρση κρουσμάτων ή και θανάτων;
Συνεχίζοντας το συλλογισμό του ως άνω αναφερθέντα επιδημιολόγου μια ακραία λύση όπως αυτή της καθολικής καραντίνας μπορεί επιπρόσθετα και σε κάθε περίπτωση να επιφέρει μία σειρά από άλλες επιπλοκές με αποτέλεσμα την αυξημένη νοσηρότητα των ατόμων. Και εξηγούμαι:
Ο χρόνιος εγκλεισμός και ο πλήρης περιορισμός της σωματικής κίνησης ισοδυναμεί με εξόντωση για τους ηλικιωμένους και τις ευπαθείς ομάδες διότι εγκυμονεί μια σειρά από κινδύνους για την ήδη ευαίσθητη υγεία τους, η βαρύτητα των οποίων θα πρέπει να σταθμιστεί πολύ προσεκτικά προκειμένου τελικά οι παράπλευρες απώλειες της καραντίνας να μην υπάρξουν περισσότερες από τα θύματα του ίδιου του ιού. Ας λάβουμε επίσης υπόψη ότι μερικοί συμπολίτες μας κατά την εκπνοή της καραντίνας παρουσίασαν μία περίεργη συμπεριφορά “ιδρυματισμού” δηλώνοντας ότι αρνούνται να επανέλθουν στον έξω κόσμο ούτε καν για να προμηθευτούν τα φάρμακά τους ή για να επισκεφθούν το γιατρό τους. Με όλο τον κίνδυνο που εγκυμονεί μια τέτοια στάση, έχει εν τούτοις και την εξήγησή της: Ο κόσμος δεν κατάλαβε ποτέ ακριβώς ποιός ήταν ο λόγος που αποφάσισαν να μας αφήσουν ελεύθερους εν όψη καλοκαιρινής και τουριστικής σαιζόν. Ποιά ακριβώς είναι η υγειονομική λογική σε όλο αυτό ευθύς εξ αρχής;
Αυτό αναρωτιούνται ορισμένοι άνθρωποι που δε θέλουν, και δικαίως, να αποδεχτούν ότι η υπερπροσπάθεια που κατέβαλαν ξεπερνώντας τον εαυτό τους όλον αυτό τον καιρό ήταν για απροσδιόριστους λόγους. Και αποφασίζουν να παρατείνουν τον αυτοπεριορισμό τους ίσως για να μην πάνε χαμένοι οι κόποι ή στα πλαίσια ενός είδους διαμαρτυρίας.
Ίσως να μπορούσαμε να δικαιολογήσουμε έως ένα βαθμό μία πρώτη σπασμωδική αντίδραση της πολιτείας απέναντι σε έναν παντελώς άγνωστο παράγοντα προκειμένου να δοθεί ο χρόνος στις αρχές να μελετήσουν το ζήτημα και να εκπονήσουν την επόμενή τους κίνηση. Τελικά όμως αυτός ο εγκλεισμός επί της ουσίας χρόνισε χωρίς ποτέ να περάσουν οι ιθύνοντες και οι ειδήμονες στο σχέδιο Β. Μείναμε απλά κλειδαμπαρωμένοι σπίτι μας μέχρι να βγει ο χειμώνας! Υπάρχει σε αυτό υγειονομική λογική;
Δώσαμε την ευκαιρία να ανοίξει ο δρόμος για πρακτικές εργασίας που μπορεί και σε μας τους ίδιους αρχικά να φαντάζουν βολικές, ας μην απατόμαστε όμως, στην πραγματικότητα αποτελούν μακροπρόθεσμα το δούρειο ίππο για την καταστρατήγηση όσων εργασιακών δικαιωμάτων έχουν απομείνει ακόμα όρθια μετά από τόσα μνημόνια.
Και μιας και μιλάμε για υγειονομική λογική ας τεθούν μερικά ακόμα ερωτήματα.
Με ποιά υγειονομική λογική κλείνουν τα πάρκα, τα δάση, οι πλατείες, οι παραλίες, οι προκυμαίες και γενικά όλοι οι ανοικτοί και οι υπαίθριοι χώροι όπου η κίνηση των ανθρώπων είναι δυνατή με το μικρότερο δυνατό συνωστισμό, ενώ επιτρέπεται η κίνηση γύρω από το τετράγωνο της γειτονιάς μας; Το αποτέλεσμα ήταν, ιδίως τις πρώτες μέρες, να βλέπεις τους ανθρώπους να κινούνται τρέχοντας μέσα στους δρόμους προκειμένου να καταστεί προφανής η σωματική άσκηση και να αποφευχθεί το πρόστιμο. Η πλειονότητα δε αυτών ήσαν άνθρωποι που φαίνονταν ότι δεν έχουν ξανατρέξει ποτέ στη ζωή τους. Ας θυμηθούμε και τον συνωστισμό που επικρατούσε τις ημέρες με ηλιοφάνεια γύρω από το γειτονικό μας άλσος της Νέας Φιλαδέλφειας με τον κόσμο να κινείται κοπαδιαστά σε κύκλους κατά το πρότυπο των κατάδικων που κάνουν το γύρο τους στο προαύλιο της φυλακής, ενώ το αστυνομικό όχημα ακινητοποιημένο εντός του άλσους φύλαγε τα δέντρα!
Με ποια υγειονομική λογική αποκλείεις την πλειοψηφία των παραγωγών από τις λαϊκές αγορές προκαλώντας εκτόξευση των τιμών ιδίως στα φρέσκα και ωμά τρόφιμα που αποτελούν και τη βάση μιας ισορροπημένης διατροφής και καλής υγείας; (σε τιμές μαύρης αγοράς πωλούνταν τα πορτοκάλια στις λαϊκές αγορές).
Με ποια υγειονομική λογική προκαλείται κομφούζιο στα νοσοκομεία με καρκινοπαθείς ασθενείς να ξεροσταλιάζουν σε λίστες αναμονής γιατί δεν τους επιτρέπεται ούτε καν ο προεγχειρητικός έλεγχος χωρίς τα αποτελέσματα του τεστ για τον ιό;
Άνοιξε λοιπόν ο καιρός, χαλάρωσε η καραντίνα (με ποια κριτήρια ακόμα σας ξαναλέω δεν έχω καταλάβει) και ο κόσμος δειλά δειλά άρχισε να ξεμυτίζει.
Οι ειδικοί ισχυρίζονται ότι διαθέτουν πλέον αρκετά σαφή εικόνα για το τί αντιμετωπίζουν χωρίς εν τούτοις να μοιράζονται μαζί μας τα νέα δεδομένα για τον νέο κορωνοϊό με τον ίδιο ζήλο με τον οποίο διασπείρανε την αρχική παραφιλολογία.
Παρόλα αυτά έχει αρχίσει σιγά σιγά να αντιλαμβάνεται ο κόσμος ότι δεν “θα πεθάνουμε όλοι!”.
Πρόκειται μάλλον περισσότερο για ένα είδος διαίσθησης η οποία λειτουργεί, όπως σε όλα τα πλάσματα της φύσης, έτσι και στον άνθρωπο, ανεξαρτήτως μορφωτικού ή διανοητικού επιπέδου ή ηθικού αναστήματος, ίσως να λειτουργεί πιο περιορισμένα στον άνθρωπο, ίσως και με μία χρονοκαθυστέρηση, λειτουργεί πάντως η διαίσθηση (το ένστικτο αν θέλουμε αλλιώς) και μας προειδοποιεί πάντοτε όταν επίκειται ο θάνατος.
Δεν θα πεθάνουμε λοιπόν....ως το Σεπτέμβρη. Και μετά;
Θα ήμασταν διατιθέμενοι ενδεχομένως να δώσουμε τόπο στην οργή και να πούμε:
«ας πάει στο καλό, αφού τελείωσε τώρα, επανερχόμαστε βαθμηδόν στην ομαλότητα, ας το ξεχάσουμε και ας μην ασχολούμαστε άλλο».
Ναι, θα θέλαμε πολύ να το πούμε αυτό. Δυστυχώς όμως μας έχουν δώσει επαρκείς ενδείξεις ότι δεν πρόκειται να μας επιτρέψουν να ζήσουμε ξανά μια φυσιολογική ζωή, τουλάχιστον όπως την ξέραμε ως τώρα. Πόσο εύκολα και γρήγορα προσαρμόζεται άραγε ο άνθρωπος σε μια τέτοια ιδέα;
Από τα άπειρα που έχουν ήδη ανακοινωθεί από τους μπροστάρηδες της ενημέρωσης σχετικά με το μέλλον που μας επιφυλάσσεται, ξεχωρίζω μια κουβέντα που μου χαράχτηκε στο νου και την μεταφέρω εδώ όπως επί λέξει ελέχθη και έχει σημασία να προσέξουμε την επιλογή των λέξεων:
«Θα υποχρεωθούμε να συρθούμε εκόντες άκοντες στη Νέα Εποχή».
Αυτό εκ στόματος οικοδέσποινας ειδησεογραφικού δελτίου. Τι είδους μεσσιανικό μήνυμα περιέχει αυτή η κουβέντα; Σε τι είδους σέκτα άραγε είναι μυημένη η εν λόγω κυρία; Ασφαλώς αστειεύομαι.
Όμως αλήθεια πώς θα είναι αυτή η νέα εποχή; Θα επανερχόμαστε σε συνθήκες εγκλεισμού κάθε φορά που μία καμπύλη θα παρουσιάζει ανοδική τάση σε ένα διάγραμμα; Θα μας μαζεύουν και θα μας αμολάνε κατά το δοκούν; Θα εξάρτιονται οι ζωές μας από τις βουλές μιας κλίκας “ειδικών” και τεχνοκρατών, οι οποίοι σαν άλλοι καρδινάλιοι του μεσαίωνα θα γνωμοδοτούν και όλοι θα υποχρεώνονται χωρίς αντίρρηση σε συμμόρφωση, γιατί δε χωράει εναντίωση στις κρίσεις των ειδικών όπως δε χώραγε άλλοτε εναντίωση στη θεία βούληση; (και τις στατιστικές σε τελική ανάλυση άνθρωποι τις φτιάχνουν). Θα κρατάμε αποστάσεις ο ένας από τον άλλον έως ότου να ξεχάσουμε εντελώς πώς είναι η άμεση ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των ανθρώπων και η ανθρώπινη επαφή; Τι είδους κοινωνία ζόμπι θα είναι αυτή; Μπορεί να χαρακτηριστεί υγιής μια τέτοια κοινωνία;
Ήδη γίνεται νύξη για κατάργηση ιατρικού απορρήτου, για υποχρεωτικές ιατρικές παρεμβάσεις με ή χωρίς τη συναίνεση του ενδιαφερόμενου, για εισαγωγή ειδικού υγειονομικού διαβατηρίου και τόσα άλλα που αντιβαίνουν σε οποιουσδήποτε γνωστούς κανόνες ιατρικής δεοντολογίας ή ηθικής. Υπερβαίνουν δε σε ευρηματικότητα και φαντασία και τα πιο απίθανα χολιγουντιανά σενάρια (εδώ και μια δεκαετία περίπου βομβαρδιζόμαστε από παραγωγές ταινιών με φουτουριστικά σενάρια για την καταστροφή του κόσμου από έναν βιολογικό εχθρό).
Το εμβόλιο υποτίθεται ότι θα δώσει τη λύση. Περιμένουμε αυτό το εμβόλιο ως το μάνα εξ ουρανού. Αναφέρθηκε ήδη ότι τα στελέχη των κορωνοϊών είναι γνωστά στους επιστήμονες εδώ και δεκαετίες (από τη δεκαετία του 1960) και αποτελούν συχνότατο αίτιο κοινού κρυολογήματος. Προσπάθειες για παραγωγή εμβολίου για τα παραδοσιακά στελέχη του ιού υπήρξαν αρκετές με δοκιμές σε πειραματόζωα και με απογοητευτικά έως τώρα αποτελέσματα (τα πειραματόζωα στα οποία δοκιμάζονταν τα εμβόλια απαντούσαν χειρότερα στη μόλυνση από κορωνοϊό και συχνά πέθαιναν). Στις προσπάθειες για την παραγωγή εμβολίου για τον SARS-CoV-2 συμμετέχουν πολλοί άνθρωποι ως εθελοντές και ευελπιστούν οι επιστήμονες να επισπεύσουν τις διαδικασίες για την εύρεση του σωτήριου εμβολίου. Τέτοιοι ταχύτατοι ρυθμοί παραγωγής υπήρξαν και το 2009-2010 όταν τα πρώτα εμβόλια για τον ιό της γρίπης H1N1 πήραν έγκριση για διάθεση στην αγορά με διαδικασίες fast track από τον παγκόσμιο οργανισμό υγείας (WHO) μόλις έξι μήνες μετά την εμφάνιση του πρώτου επιβεβαιωμένου κρούσματος στη βόρεια Αμερική. Υπάρχει τα τελευταία χρόνια η τάση τρομακτικής επιτάχυνσης του ρυθμού ανάπτυξης εμβολίων. Το αποτέλεσμα είναι να παρακάμπτονται στάδια και διαδικασίες τα οποία είναι απολύτως αναγκαία για να υπάρχει εμπιστοσύνη στην ασφάλεια των εμβολίων αυτών. Δεν είναι δυνατόν ο γενικός πληθυσμός να αντικαταστήσει τα πειραματόζωα σε αυτόν τον ρόλο. Πόσο μάλλον όταν ήδη γίνεται κουβέντα για υποχρεωτικούς εμβολιασμούς.
Και αναρωτιόμαστε έως πού είμαστε διατεθειμένοι να τους αφήσουμε να το τραβήξουν ακόμα;
Διότι αναμφίβολα θα το τραβήξουν έως εκεί που θα τους αφήσουμε.
Σε αυτό το σημείο που έχει ξετυλιχτεί το νήμα της σκέψης νομίζω ότι δεν κάνει εντύπωση εάν η ομιλούσα παραδεχτεί ότι δεν φοράει την κονκάρδα του κορωνοϊού, δεν φοράει την κονκάρδα του “μένουμε σπίτι”, ούτε και αυτήν των μέτρων καταστολής. Διότι περί μέτρων καταστολής πρόκειται. Η δεκτικότητά μας σε αυτά τα μέτρα δοκιμάστηκε και κρίθηκε ικανοποιητική ασχέτως αν μπορεί και να μην το “πιάσαμε” το 92% της συμμόρφωσης στην καραντίνα.
Επανέρχεται και η αντιπαράθεση της μάσκας. Θα μας τη φορέσουνε, δε θα μας τη φορέσουνε;
Οι ειδικοί μοιάζουν να διχογνωμούν ακόμα και επί των πιο στοιχειωδών θεμάτων υγειονομικής πρακτικής. Ζυγίζουν προφανώς την κατάσταση και το αποτέλεσμα θα κριθεί πάλι με βάση την πιθανολογούμενη δεκτικότητά μας. Η μάσκα είναι η αρχή. Θα ακολουθήσουν κι άλλα.
Θα ρωτήσει κάποιος, και δικαίως, γιατί γίνονται όλα αυτά αν όχι για την υγεία μας και για το καλό μας; Σενάρια και εξηγήσεις προσφέρονται μπόλικα και ενδιαφέροντα, αλλά σε αυτή τη διαδικασία αναζήτησης δε σκοπεύω να μπω, πρώτον γιατί ξεπερνάει τις προθέσεις αυτού του άρθρου και δεύτερον γιατί δεν θα ανεχθώ σε καμία περίπτωση τον εύκολο και στείρο επιχειρηματολογίας χαρακτηρισμό του συνομωσιολόγου. Στην παρούσα συζήτηση δεν μπαίνουμε σε εικασίες, αναλύουμε τα ήδη πεπραγμένα και δηλωμένα από επίσημα στόματα. Αξιολογούμε τα συμβάντα, δεν αναλωνόμαστε σε θεωρίες. Τις απαντήσεις σε αυτό το ερώτημα λοιπόν τις αφήνω στην κρίση και τη φαντασία των αναγνωστών.
Τελευταίο απέμεινε το θέμα της Παιδείας μας.
Η τηλεκπαίδευση στήθηκε και μπήκε σε λειτουργία (με τις όποιες τεχνικές δυσκολίες, δεν έχει σημασία) εντός του αξιοθαύμαστου χρονικού διαστήματος των μόλις δύο εβδομάδων μετά το κλείσιμο των σχολείων. Έγινε τεράστια καμπάνια ενημέρωσης με κινητοποίηση των εκπαιδευτικών όλων των βαθμίδων. Οι ενορχηστρωτές ήξεραν ευθύς εξ αρχής ότι τα σχολεία θα μείνουν κλειστά ως το καλοκαίρι.
Θεωρώ ότι επενδύθηκε πολύ δουλειά στην υπόθεση αυτή προκειμένου να πρόκειται για κάτι εντελώς προσωρινό. Μήπως η τηλεκπαίδευση είναι το μέλλον των παιδιών μας; Είναι το μέλλον των παιδιών μας η μοναξιά μπροστά σε μία οθόνη; Αρκετοί από εμάς τους γονείς έχουμε καταβάλει υπεράνθρωπες προσπάθειες για να κρατήσουμε τα παιδιά μας μακριά από πάσης φύσεως οθόνες για το λόγο των επιπτώσεων στην υγεία τους όσο και την ψυχοπνευματική τους ανάπτυξη. Αλλά δεν είναι μόνο το θέμα του εθισμού στην οθόνη. Αναβιώνουν στερεότυπες εκφράσεις του προβληματισμού της δικής μας μαθητικής εποχής, όπως: «Η παιδεία αντικαταστάθηκε από την εκπαίδευση και την τεχνική κατάρτιση». Μπορεί ποτέ η τηλεκπαίδευση να καλλιεργήσει το διάλογο και την ικανότητα χρήσης του ορθού λόγου, να προάγει τη διαδραστική σχέση, την ευγενή άμιλλα, τον υγιή ανταγωνισμό, τη συνεργασία και την αγάπη μεταξύ των παιδιών και των δασκάλων, μπορεί να αναδείξει την καλλιτεχνική πλευρά των ατόμων, να διαμορφώσει το ήθος και το ύφος των μαθητών και εν ολίγοις μπορεί η τηλεκπαίδευση να βγάλει από το σχολείο κοινωνικοποιημένα άτομα, ολοκληρωμένες προσωπικότητες με ώριμη δημοκρατική σκέψη;
Τα παιδιά μας χάσανε τρεις μήνες σχολείου. Αυτό δεν είναι το τέλος του κόσμου. Θα αναπληρωθεί ο έως εδώ χαμένος χρόνος.
Όμως τι είδους κοινωνικά και ψυχοδιανοητικά ακρωτηριασμένα άτομα θα προκύψουν αν τέτοιες πρακτικές εκπαίδευσης τείνουν να πάρουν μόνιμο χαρακτήρα;
Όλα τα φέρετρα και όλες οι στατιστικές της φρίκης μοιάζουν να ωχριούν μπροστά στον εφιάλτη μιας τέτοιας προοπτικής.
Δόθηκε λέει, ενόψει επαναλειτουργίας των σχολείων η επιλογή στους γονείς, σε όσους φοβούνται, να μην στείλουν τα παιδιά τους πίσω στο σχολείο! Στις περισσότερες χώρες όπου επαναλειτούργησαν τα σχολεία δεν δόθηκε τέτοια επιλογή στους γονείς. Είναι απορίας άξιο λοιπόν πώς ειδικά στη χώρα μας όπου οι αρχές δεν δίστασαν γενικά να επιβάλουν την συμμόρφωση στους κανόνες με μεθόδους και πρακτικές μάλλον αυστηρότατες (βλέπε πρόστιμα, εξευτελιστικές δηλώσεις κίνησης και μετακίνησης), πώς τώρα στο θέμα της Παιδείας δείχνουν τόση ελαστικότητα!
Ένα στίχος της γενιάς μας (των σαραντάρηδων) λέει: Υπερασπίσου το παιδί! Γιατί αν γλιτώσει το παιδί υπάρχει ελπίδα.
Πρέπει να υπερασπιστούμε τα παιδιά μας. Από αυτό εξαρτάται το μέλλον της κοινωνίας μας.
Τώρα έρχεται το καλοκαίρι. Ο SARS-CoV-2 άρχισε σταδιακά να υποχωρεί από την πρώτη θέση της επικαιρότητας ή τουλάχιστο δεν έχει πια την αποκλειστικότητα σε αυτήν. Ίσως κάποια στιγμή μάλιστα, στις ημέρες ή εβδομάδες που θα ακολουθήσουν να τολμήσουμε να πιστέψουμε ότι πέρασε σαν ποτέ να μην έγινε. Ίσως. Τώρα που ανοίγει ο καιρός και ο ζωογόνος ήλιος επιδρά επάνω μας ανακουφίζοντας τα μουδιασμένα μας μέλη και θέτοντας σε επαναλειτουργία τις ναρκωμένες μας αισθήσεις, τώρα που ο πανικός έχει καταλαγιάσει κάπως και ο κόσμος δείχνει να βρίσκει σιγά σιγά τους ρυθμούς του (για όσο μέλλει να κρατήσει αυτό), οφείλουμε να κάνουμε έναν απολογισμό.
Πρέπει να ομολογήσουμε ότι αμαρτήσαμε. Δεν υπερασπιστήκαμε τους συμπολίτες μας που δέχθηκαν επίθεση, δεν προφυλάξαμε τους εαυτούς μας από μια ανηλεή ρητορική απευθυνόμενη στο θυμικό, στο υποσυνείδητο, στα κατώτερα ένστικτα και αντανακλαστικά μας, σε οτιδήποτε άλλο εκτός από τη λογική μας. Χειρότερα ακόμα εκθέσαμε κάποτε και τα παιδιά μας στη ρητορική αυτή. Επιτρέψαμε να μας κατευθύνει ο τυφλός πανικός και απενεργοποιήσαμε την κριτική μας σκέψη. Παρακολουθήσαμε βουβοί την κατάργηση των εθνικών επετείων, των θρησκευτικών μας εορτών, των εθίμων και των παραδόσεών μας. Αποδεχθήκαμε μια ολομέτωπη επίθεση στον ισχυρότερο εξ όλων θεσμό της οικογένειας.
Εξαπολύσαμε κυνήγι μαγισσών για “ορφανά” και “παντρεμένα” κρούσματα λες και μπορείς σε μία επιδημία, αφού έτσι χαρακτηρίστηκε, να μαζέψεις τη λάβα που εκρέει από το ηφαίστειο και να τη χώσεις πάλι μέσα (η δεξαμενή του ιού της γρίπης για παράδειγμα είναι μεταξύ άλλων τα αποδημητικά πτηνά, βγάλε άκρη).
Αναπαράγαμε μοιρολατρικές θεωρίες με δαρβινιστικό υπόβαθρο όπως αυτήν του υπερπληθυσμού της γης, ο οποίος υποτίθεται ότι ελέγχεται από τη φύση ανά περιόδους με την παραγωγή θανατηφόρων μικροοργανισμών. Τέτοιες θεωρίες είναι στα πλαίσια της ίδιας μισανθρωπικής ρητορικής που μας στοιχειώνει και προσκαλούμε ανοιχτά όποιον τις υποστηρίζει να δώσει πρώτος το καλό παράδειγμα και να μας απαλλάξει από την παρουσία του ώστε να γλιτώσουμε από τον υπερπληθυσμό.
Ως κοινωνία επιδείξαμε μηδενικά αντανακλαστικά και... περάσαμε δυστυχώς το τεστ σε πρώτη φάση.
Αν κάποτε εμφανιστεί πραγματικά ένας παθογόνος μικροοργανισμός ο οποίος θα “σβήσει” ένα σημαντικό κομμάτι του ανθρώπινου πληθυσμού από τον πλανήτη, όπως έκανε στο παρελθόν η πανούκλα στην Ευρώπη, αυτό δεν το γνωρίζω. Γεγονός είναι πάντως ότι όσον αφορά τον νέο κορωνοϊό δε φαίνεται να ήρθε ακόμα αυτή η ώρα. Θα τη γλιτώσουμε προσεχώς μεν αλλά, παραφράζοντας μια κουβέντα από την “Πανούκλα” του Καμύ (που επανήλθε στη μόδα αυτές τις μέρες), θα έπρεπε ο άνθρωπος σε κάθε θεομηνία να αναδεικνύει ποιότητες τέτοιες, που εν κατακλείδι να τον κάνουν περισσότερο άξιο θαυμασμού παρά περιφρόνησης.
Σε τι κοινωνία και με ποιες αξίες θέλουμε να ζήσουμε από δω και μπρος τις ζωές μας, αυτό είναι μία απόφαση που πρέπει σε αυτό το σημείο να την πάρουμε άμεσα και αμετάκλητα οι ίδιοι για τον εαυτό μας και κατόπιν να την υπερασπιστούμε σθεναρά και ανελέητα. Αν λιποψυχήσουμε θα είναι η ευκαιρία για τους εσωτερικούς και τους εξωτερικούς εχθρούς να δρομολογήσουν και να ολοκληρώσουν για άλλη μια φορά την Άλωση της Πόλης.
Αργυρώ Σαββάνη
Ιατρός Παθολογοανατόμος.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 14/12
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
