Μαρία Δούση Νέο, αινιγματικό κεφάλαιο ανοίγει στην αστροφυσική με την ανακάλυψη ενός εξωπλανήτη που μοιάζει με… λεμόνι, δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο επιστημονικό περιοδικό The Astrophysical Journal Letters και ήδη συγκεντρώνει το ενδιαφέρον της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας.
Ο πλανήτης PSR J2322-2650b, παρατηρήθηκε με το James Webb Space Telescope από ομάδα της NASA και παρουσιάζει χαρακτηριστικά που αψηφούν κάθε γνωστό μοντέλο πλανητικού σχηματισμού. Πρόκειται για έναν αέριο γίγαντα, με μάζα παρόμοια του Δία, αλλά με ατμόσφαιρα που δεν θυμίζει καμία άλλη: κυριαρχείται από ήλιο και μοριακό άνθρακα (C₂ και C₃), αντί για νερό, μεθάνιο ή διοξείδιο του άνθρακα, όπως συμβαίνει στους περισσότερους εξωπλανήτες.
«Ήταν μια απόλυτη έκπληξη», δήλωσε ο Πίτερ Γκάο από το Εργαστήριο Γης και Πλανητών Carnegie στην Ουάσιγκτον. «Θυμάμαι ότι μόλις κατεβάσαμε τα δεδομένα, η συλλογική μας αντίδραση ήταν: “Τι στο καλό είναι αυτό;”. Είναι εξαιρετικά διαφορετικό από αυτό που περιμέναμε».
Ο PSR J2322-2650b περιφέρεται γύρω από έναν πάλσαρ, έναν ταχέως περιστρεφόμενο αστέρα νετρονίων, ο οποίος εκπέμπει κυρίως ακτίνες γάμμα και σωματίδια υψηλής ενέργειας. Η εγγύτητα του πλανήτη, μόλις 1 εκατομμύριο μίλια από τον πάλσαρ, κάνει ολόκληρο το “έτος” του να διαρκεί μόλις 7,8 ώρες. Οι ισχυρές βαρυτικές δυνάμεις παραμορφώνουν τον πλανήτη σε επιμήκες, ασύμμετρο σχήμα που θυμίζει λεμόνι, με φωτεινές αποχρώσεις κόκκινου, ροζ και φούξια στην επιμήκη πλευρά και σκούρες στη πλατύτερη.
«Αυτό το σύστημα είναι μοναδικό, επειδή μπορούμε να δούμε τον πλανήτη φωτισμένο από το άστρο-ξενιστή του, χωρίς όμως να βλέπουμε καθόλου το ίδιο το άστρο», εξηγεί η Μάγια Μπελεζνέι, υποψήφια διδάκτορας στο Στάνφορντ. «Έτσι παίρνουμε ένα πραγματικά "καθαρό" φάσμα και μπορούμε να μελετήσουμε το σύστημα με λεπτομέρεια που σπάνια έχουμε σε εξωπλανήτες».
Η χημεία της ατμόσφαιρας προκαλεί ίσως ακόμα μεγαλύτερη έκπληξη. Με θερμοκρασίες που φτάνουν τους 2.000 βαθμούς Κελσίου στην ημέρα και 650 στη νύχτα, ο άνθρακας παραμένει κυρίαρχος, χωρίς να δεσμεύεται με οξυγόνο ή άζωτο, όπως θα αναμενόταν. Όπως τονίζει ο Μάικλ Τζανγκ από το Πανεπιστήμιο του Σικάγο: «Αυτό είναι ένα νέο είδος πλανητικής ατμόσφαιρας που κανείς δεν έχει ξαναδεί».
Ο συνδυασμός της βαρυτικής επίδρασης του πάλσαρ και της ασυνήθιστης χημείας καθιστά τον PSR J2322-2650b μοναδικό μεταξύ των περίπου 6.000 γνωστών εξωπλανητών, ενώ το σύστημα θυμίζει τις λεγόμενες «διατάξεις μαύρης χήρας», όπου ένας αστέρας καταστρέφει τον μικρότερο συνοδό του. Ωστόσο, εδώ ο συνοδός είναι πλανήτης, όχι αστέρας, γεγονός που θέτει νέα ερωτήματα για τη δημιουργία του.
Μια άλλη θεωρία, πιο ποιητική, προτείνει ο Ρότζερ Ρομάνι από το Στάνφορντ και το Ινστιτούτο Kavli: «Καθώς ο συνοδός ψύχεται, το μείγμα άνθρακα και οξυγόνου στο εσωτερικό αρχίζει να κρυσταλλώνεται. Καθαροί κρύσταλλοι άνθρακα επιπλέουν προς τα πάνω και αναμειγνύονται με το ήλιο, και αυτό είναι που βλέπουμε».
Η ανακάλυψη αυτή ανοίγει νέους ορίζοντες στην κατανόηση της πλανητικής φυσικής: στον λεμονόσχημο κόσμο του PSR J2322-2650b, η άγνοια δεν είναι αδυναμία αλλά κινητήρια δύναμη της επιστημονικής περιέργειας.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Η πιο εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών στην Ελλάδα σε 2 ημέρες στα χέρια σου - Δίνεις από το σπίτι σου
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 29/12
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
