Νίκος Τσούλιας Ας δούμε συνοπτικά σημαντικά γεγονότα της ιστορίας, όπως προσδιορίζονται σε ένα έξοχο βιβλίο το «Επτά πόλεμοι, τέσσερις εμφύλιοι, επτά πτωχεύσεις, 1821 – 2016» του Γ. Δερτιλή.
· Πόλεμος της Ανεξαρτησίας, 1821-1828
· Εμφύλιος πόλεμος 1824/1825
· Πρώτη πτώχευση: της επαναστατικής κυβέρνησης το 1827
· Εμφύλιος πόλεμος, 1832
· Δεύτερη πτώχευση: Παύση πληρωμών, 1837
· Κρητική επανάσταση: συμμετοχή ελληνικών στρατευμάτων, 1866-1869
· Τρίτη πτώχευση: Κυβέρνηση Τρικούπη 1893
· Ελληνοτουρκικός πόλεμος, 1897
· Συγκρούσεις Ελλήνων και Βουλγάρων ατάκτων στη Μακεδονία, 1904
· Βαλκανικοί πόλεμοι: 1912 – 1913
· Πρώτος Παγκόσμιος πόλεμος: 1914-1916
· Εμφύλιος πόλεμος: Βενιζελικό κίνημα, χωριστό κράτος στη Θεσσαλονίκη, 1916-1917
· Ελληνοτουρκικός πόλεμος 1920 – 1922
· Τέταρτη πτώχευση: Κατάρρευση του ελληνικού μετώπου στη Μ. Ασία, κύμα προσφύγων, 1922
· Πέμπτη πτώχευση: υποτίμηση της δραχμής κατά 94%, 1931-1932
· Δεύτερος Παγκόσμιος πόλεμος, 1940-1944
· Έκτη πτώχευση: de facto, Κατοχή 1941 – 1944
· Εμφύλιος πόλεμος: πρώτη φάση: 1943 – 1945, δεύτερη φάση: 1945-1949
· Έβδομη πτώχευση: αναδιάρθρωση του χρέους, ύφεση, οικονομική και κοινωνική κρίση, 2012
Αν σε αυτά προσθέσουμε τις δικτατορίες και τα στρατιωτικά κινήματα, διαμορφώνεται ένας φορτωμένος χάρτης πολιτικών και κοινωνικών «ανωμαλιών» και «επώδυνων» περιόδων που αθροιστικά περιλαμβάνουν ένα μεγάλο μέρος από τη συνολική πορεία του νεοελληνικού κράτους.
Η ειρήνη και η ευημερία είναι οι ύψιστοι σκοποί κάθε κράτους και κάθε κοινωνίας. Αλλά η προαγωγή τους, η κατάκτησή τους και η διατήρησή τους δεν είναι εύκολη υπόθεση. Σε κάθε περίπτωση όμως απαιτεί βαθιά συλλογική αυτογνωσία, και η ιστορία συνεργεί στα μέγιστα σε αυτό.
Προφανώς υπάρχουν πόλεμοι δικαιολογημένοι. Ο πόλεμος της Εθνικής Ανεξαρτησίας, η συμμετοχή μας στους Βαλκανικούς πολέμους, η αντίσταση κατά του φασισμού και του ναζισμού είναι τέτοιες εμβληματικές περιπτώσεις.
Υπάρχουν όμως και πόλεμοι αναιτιολόγητοι και πολύ οδυνηροί. Ο πόλεμος του 1897, στον οποίον δεν υπήρχαν οι αντικειμενικές συνθήκες – το αντίθετο – και που κόντεψε να στοιχίσει πολύ στην Ελλάδα, η επέκταση της Μικρασιατικής Εκστρατείας στα βάθη της Ασίας και στον Σαγγάριο είναι χαρακτηριστικά παραδείγματα. Εδώ πρώτιστη πηγή αυτών των πολέμων είναι ο εθνικισμός και η πατριδοκαπηλία, στοιχεία που τα γνωρίσαμε και στο πραξικόπημα κατά του Μακάριου στην Κύπρο.
Φυσικά, οι πιο οδυνηροί πόλεμοι είναι οι εμφύλιοι. Και η χώρα μας γνώρισε αρκετούς. Η ίδια η επανάσταση του 1821 κινδύνεψε εξ αυτού του στοιχείου. Η Ναυμαχία του Ναυαρίνου με τη συμμετοχή των τριών δυνάμεων (Αγγλίας, Γαλλίας, Ρωσίας) θα σώσει την όλη θετική προοπτική του Αγώνα. Ο τελευταίος εμφύλιος της δεκαετίας του 1940 επηρέασε κατά πολύ τις αρνητικές εξελίξεις και για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Οι πτωχεύσεις είναι μια άλλη μορφή «πολέμου» με πολύ αρνητικά αποτελέσματα. Υπάρχουν εκ των πραγμάτων πτωχεύσεις, όπως για παράδειγμα, αυτή της Κατοχής, άλλες που προέρχονται από συνδυασμό εξωγενών και ενδογενών παραγόντων και άλλες που προκύπτουν από χρόνιες παθογένειες της ελληνικής οικονομίας. Στις τελευταίες περιπτώσεις βασικά αίτια είναι οι λανθασμένες κυβερνητικές πολιτικές, η φοροδιαφυγή, η διαφθορά αλλά και οι υψηλές στρατιωτικές δαπάνες, οι οποίες είναι μερικές φορές αιτιολογημένες και συνήθως αναιτιολόγητες.
Πολύ σωστά έχει επισημανθεί από τους ίδιους τους ιστορικούς επιστήμονες ότι η ιστορία δεν είναι επιστήμη, με τη μορφή που έχουν οι θετικές επιστήμες. Δεν έχει νόμους. Δεν κάνει προβλέψεις. Δεν χαρακτηρίζεται από κάποιου είδους ντετερμινισμό ούτε, και πολύ περισσότερο, από τελεολογικές θεωρήσεις. Όμως βοηθά όσο καμιά άλλη επιστήμη να βγάζουμε συμπεράσματα από ισχυρές διαχρονικές ερμηνείες.
Ισχυρίζομαι ότι η βαθιά γνώση της ιστορίας αποτελεί βασικό στοιχείο της εθνικής συνείδησης και της συλλογικής και προσωπικής αυτογνωσίας. Μπορεί να στηρίζει ορθολογικές πολιτικές, να ωθεί ωφέλιμες διακυβερνήσεις σε βάθος χρόνου, να καλλιεργεί προοδευτικές κοινωνικές συμπεριφορές. Αλλά όλα αυτά δεν συνιστούν το μεγαλείο της;
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 28/10
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
