Alfavita Newsroom O Φραντς Κάφκα (Franz Kafka, 3 Ιουλίου 1883 – 3 Ιουνίου 1924) ήταν ένας από τους πιο σημαντικούς λογοτέχνες του 20ού αιώνα.
Γερμανόφωνος και εβραϊκής καταγωγής, έζησε στη σημερινή Τσεχία και έγραψε όλα τα βιβλία του στη γερμανική γλώσσα. Τα χρόνια που ακολούθησαν το θάνατό του, εδραιώθηκε η θέση του στην παγκόσμια λογοτεχνία, χαρακτηρίστηκε ως ο σπουδαιότερος μοντερνιστής γερμανόφωνος πεζογράφος και το έργο του έχει αναλυθεί εκτενώς.
Ανάμεσα στα σημαντικότερα έργα του περιλαμβάνονται η νουβέλα Η Μεταμόρφωση (1915) και τα μυθιστορήματα Η Δίκη (1925), Ο Πύργος (1926) και Αμερική (1927).
Ο Κάφκα γεννήθηκε το 1883 στην Πράγα, που τότε αποτελούσε μία από τις σημαντικότερες πόλεις της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας και πρωτεύουσα της Βοημίας. Οι πρόγονοί του, υπήρξαν Εβραίοι της υπαίθρου (Dorfjuden), από την αγροτική ενδοχώρα της Βοημίας. Ο παππούς του, Γιάκομπ Κάφκα (1814-1889), ήταν κρεοπώλης και ο πατέρας του, Χέρμαν Κάφκα (1852-1931), τέταρτο παιδί του Γιάκομπ, εξελίχθηκε σε έναν αυτοδημιούργητο, εύπορο έμπορο υφασμάτων. Το οικογενειακό όνομα Κάφκα θα πρέπει να επιλέχθηκε από τους μακρινούς προγόνους τους, κατά τα τέλη του 18ου αιώνα, όταν αναγκάστηκαν από τη νομοθεσία να εγκαταλείψουν τα εβραϊκά πατρώνυμά τους.
Τα άγνωστα ποιήματα του Κάφκα
Είναι κοινό μυστικό ότι αρκετοί, αν όχι όλοι, από τους μεγάλους μυθιστοριογράφους του περασμένου αιώνα, πρωτοεμφανίσθηκαν στα γράμματα ως ποιητές, φυσικά με ποιήματα νεανικά και ατελή –πρωτόλεια όπως λέμε–, που γρήγορα ξεχάστηκαν ακόμη κι από τους ιδίους. Βέβαια, κάποιοι συνέχισαν κατά καιρούς, και παράλληλα με το πεζογραφικό τους έργο, να σκαρώνουν στιχάκια επιβεβαιώνοντας τον γνωστό αφορισμό του Φερνάντο Πεσόα ότι «ο καλός πεζογράφος πρέπει να είναι και ποιητής». Εξαίρεση δεν θα μπορούσε να αποτελεί ο Φραντς Κάφκα (1883-1924), του οποίου η παρορμητική ενασχόληση με όλα τα είδη του γραπτού λόγου ήταν γνωστή στον γερμανόφωνο λογοτεχνικό κύκλο της Πράγας.
Αν και ο Κάφκα είναι σήμερα παγκοσμίως γνωστός για τα μυθιστορήματά του «Η δίκη», «Ο πύργος» και «Η μεταμόρφωση», εντούτοις πολλοί αναγνώστες τον προσεγγίζουν τώρα πια και μέσα από τους δύο τόμους των ημερολογίων του, όσο και από την ογκώδη αλληλογραφία του, που είδαν το φως της δημοσιότητας με τη φροντίδα του αδελφικού του φίλου Μαξ Μπροντ, στον οποίο φυσικά χρωστάμε και τη διάσωση των χειρογράφων του.
Μάλιστα, μετά το 1950 «Τα γράμματα στη Μιλένα», δηλαδή η ερωτική αλληλογραφία του με την Τσέχα δημοσιογράφο Μιλένα Γέσενκα, όπως και η θρυλική πια «Επιστολή προς τον πατέρα», θεωρήθηκαν από τους «ειδικούς» ισάξια των καλύτερων πεζογραφημάτων του. Το ίδιο ειπώθηκε και για πολλές από τις ημερολογιακές του καταγραφές.
Αυτό που, ίσως, αγνοήθηκε αρχικά και προσέχθηκε μάλλον σε δεύτερη φάση –σύμφωνα με τον μεταφραστή Νίκο Βουτυρόπουλο– ήταν η συνήθεια ή και η βαθύτερη ανάγκη του Κάφκα να διανθίζει τις προσωπικές του σημειώσεις, όπως και τις περισσότερες επιστολές του, με στίχους της στιγμής. Στίχοι, όμως, που σχημάτισαν με την πάροδο του χρόνου ένα ευδιάκριτο corpus ποιημάτων. Μια, λοιπόν, προσεχτική ανάγνωση των άτιτλων στιχουργημάτων, που γράφτηκαν κυριολεκτικά και μεταφορικά στο περιθώριο του έργου του, της αλληλογραφίας και των ημερολογίων του, μας αποκαλύπτει έναν βαθύ γνώστη της ποιητικής τέχνης και των μυστικών της. Αν, μάλιστα, τα τοποθετούσαμε δίπλα στα ποιήματα των συγχρόνων του γερμανόφωνων ποιητών, που δημοσίευσαν την πρώτη δεκαετία του 20ού αιώνα στα δυο πνευματικά κέντρα της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας - Πράγα και Βιέννη- θα διαπιστώναμε ότι τα συναγωνίζονται σε τόλμη και πειραματική διάθεση, σπάζοντας τις παραδοσιακές φόρμες και υιοθετώντας πρώιμα το πνεύμα του μοντερνισμού.
«Ψυχρή είναι σήμερα η μέρα και σκληρή/ παγωμένα τα σύννεφα/ οι άνεμοι σέρνουν το κρύο/ παγωμένοι κι οι άνθρωποι/ Τα βήματα ηχούν σα μέταλλο/ πάνω σε χάλκινες πλάκες/ και τα μάτια ατενίζουν/ λίμνες λευκές» (1903).
Η ασθένεια
Η καταφυγή στην ποίηση φαίνεται πως έγινε επιτακτικότερη για τον Κάφκα μετά την εκδήλωση της φυματίωσης, από την οποία και τελικά πέθανε. Η πάλη με την αρρώστια, που συναγωνίζεται σε ένταση την πάλη με τις λέξεις, τα ανολοκλήρωτα γραπτά, τα ανομολόγητα σχέδια, ωθούν τον μυθιστοριογράφο να εμπιστεύεται ολοένα και περισσότερο το ακαριαίο της έκφρασης, τη δραστική συμπύκνωση, ενίοτε τον εξομολογητικό τόνο που χαρίζει ο ποιητικός λόγος.
«…πεθαίνω σ’ ένα μικρό φυλάκιο/ στην άκρη του δρόμου/ σ’ ένα παντοτινά όρθιο φέρετρο/ σ’ ένα δημόσιο κτήμα/ τη ζωή μου ξόδεψα προσπαθώντας/ να συγκρατηθώ να μην το κομματιάσω/ Τη ζωή μου ξόδεψα πολεμώντας τον πόθο μου/ να την τελειώσω». (1920)
Η πεσιμιστική διάθεσή του, που οξύνεται και από τη διάλυση του κοινωνικού και οικονομικού ιστού της χώρας του μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, μας φέρνει στον νου αντίστοιχες ποιητικές φωνές που ξεπετάχθηκαν μέσα από τα ερείπια της καθημαγμένης Ευρώπης και διαμόρφωσαν πνευματικά τον αποκαλούμενο πια Μεσοπόλεμο.
Στα καθ’ ημάς, στίχοι όπως οι ακόλουθοι, συμβαδίζουν με τις ελεγειακές στροφές του Κώστα Καρυωτάκη και επιβεβαιώνουν τις κοινές αγωνίες μιας ολόκληρης εποχής, που έχει, δυστυχώς, μεγάλες ομοιότητες με τη δική μας.
«Στον ήλιο του απογεύματος/ με γερμένη την πλάτη μες στο πράσινο/ σε παγκάκια καθόμαστε/ τα χέρια μας κρέμονται κάτω/ θλιμμένα ανοιγοκλείνουν τα μάτια μας».
Φραντς Κάφκα «Η πληγή και η λέξη», Ποιήματα, εισαγωγή-μτφρ.: Νίκος Βουτυρόπουλος, εκδ. «Σαιξπηρικόν», σελ. 64, ευρώ 9
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 14/12
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
