Ποια είναι η θέση των Πανεπιστημιακών για τη δημιουργία νέου Υπουργείου Έρευνας και Ανώτατης Εκπαίδευσης

Η συζήτηση γύρω από τη δημιουργία ενός ξεχωριστού Υπουργείου Έρευνας και Ανώτατης Εκπαίδευσης έχει επανέλθει δυναμικά στο δημόσιο διάλογο, προκαλώντας ποικίλες αντιδράσεις στον πανεπιστημιακό κόσμο. Πρυτάνεις, καθηγητές και ερευνητές βλέπουν σε αυτή την πρόταση μια ευκαιρία αναδιάρθρωσης, αλλά και προκλήσεις που απαιτούν προσεκτικό σχεδιασμό.

Παρακάτω συνοψίζονται οι κύριες κατευθύνσεις και τάσεις που διαμορφώνονται στις πανεπιστημιακές κοινότητες.

Θετικές Προσδοκίες – Τι ζητούν οι Πανεπιστημιακοί

1. Θεσμική αναβάθμιση της ανώτατης εκπαίδευσης

Πολλοί πανεπιστημιακοί υποστηρίζουν ότι η δημιουργία αυτόνομου υπουργείου θα ενισχύσει τον θεσμικό ρόλο των ΑΕΙ, τα οποία συχνά αισθάνονται «συμπιεσμένα» μέσα σε ένα ενιαίο Υπουργείο Παιδείας που περιλαμβάνει όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης.

• Ξεχωριστός σχεδιασμός πολιτικών για ΑΕΙ και έρευνα

• Μακροπρόθεσμη στρατηγική αντί για αποσπασματικές παρεμβάσεις

• Ενίσχυση του ακαδημαϊκού αυτοδιοίκητου

2. Ενοποίηση ανώτατης εκπαίδευσης και έρευνας

Η από κοινού εποπτεία πανεπιστημίων, ερευνητικών κέντρων και καινοτομικών δομών θεωρείται κρίσιμη.

Πολλοί καθηγητές τονίζουν ότι:

• η Ελλάδα διαθέτει ισχυρά ερευνητικά κέντρα (ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος», ΙΤΕ, ΕΛΚΕΘΕ κ.ά.)

• η σύνδεση πανεπιστημιακής έρευνας – καινοτομίας – παραγωγής μπορεί να γίνει πιο αποτελεσματικά υπό ενιαίο φορέα

3. Σταθερή χρηματοδότηση

Το κυριότερο αίτημα: προβλέψιμη, πολυετής χρηματοδότηση.

Οι πανεπιστημιακοί θεωρούν ότι ένα αυτόνομο υπουργείο μπορεί να διεκδικήσει:

• αύξηση δαπανών για έρευνα (σήμερα περίπου 1,4% του ΑΕΠ),

• ενίσχυση ΕΛΚΕ και υποτροφιών,

• προσλήψεις νέων μελών ΔΕΠ για να περιοριστεί η «γήρανση» του ακαδημαϊκού προσωπικού.

Επιφυλάξεις και προβληματισμοί

1. Κίνδυνος γραφειοκρατίας

Μέρος των πανεπιστημιακών φοβάται ότι η δημιουργία νέου υπουργείου θα προσθέσει επιπλέον διοικητικά στρώματα.

• Ανησυχίες για «μετάθεση ευθυνών» μεταξύ υπουργείων

• Φόβος για καθυστερήσεις σε χρηματοδοτήσεις, αξιολογήσεις και εγκρίσεις

2. Ασαφής κατανομή αρμοδιοτήτων

Προβληματισμός υπάρχει σχετικά με το πώς θα μοιραστούν οι δομές:

• Ποιος θα εποπτεύει τη φοιτητική μέριμνα;

• Τι θα γίνει με τις σχολές διά βίου μάθησης;

• Πού εντάσσονται τα μεταπτυχιακά και η επαγγελματική εκπαίδευση;

Οι πανεπιστημιακοί ζητούν ξεκάθαρο θεσμικό πλαίσιο πριν από οποιαδήποτε αλλαγή.

3. Πολιτική σταθερότητα

Ένα συχνό επιχείρημα είναι ότι οι συνεχείς αλλαγές υπουργείων και δομών τα τελευταία 20 χρόνια έχουν κουράσει τα ιδρύματα.

Οι πανεπιστημιακοί τονίζουν ότι η δημιουργία νέου υπουργείου πρέπει να αποτελέσει μακροπρόθεσμη πολιτική, όχι μια συγκυριακή επιλογή.

Τι ζητούν Πρυτανικές Αρχές και Σύγκλητοι

Σε γενικές γραμμές, οι Σύγκλητοι των Πανεπιστημίων ζητούν:

1. Ουσιαστικό διάλογο πριν τη νομοθέτηση

Με θεσμική συμμετοχή ΑΕΙ, ερευνητών, φοιτητών και εργασιακών φορέων.

2. Αναβάθμιση υποδομών και ψηφιακού μετασχηματισμού

Κάλυψη αναγκών σε εξοπλισμό, εργαστήρια, δίκτυα, βιβλιοθήκες.

3. Θεσμική ασφάλεια για την ακαδημαϊκή ελευθερία

Να διασφαλιστεί ότι η νέα δομή θα ενισχύσει – και δεν θα περιορίσει – το αυτοδιοίκητο των ΑΕΙ.

4. Ενιαία πολιτική για έρευνα, καινοτομία, μεταπτυχιακά και διδακτορικά

Με στόχο την ενίσχυση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας.

Τι θα σήμαινε ένα νέο υπουργείο για τα ΑΕΙ – 5 αναμενόμενες αλλαγές

1. Καλύτερη στόχευση χρηματοδότησης: περισσότερα κονδύλια στα ερευνητικά κέντρα και υποτροφίες.

2. Ενιαία στρατηγική για έρευνα και καινοτομία: διασύνδεση πανεπιστημίων – αγοράς εργασίας – τεχνολογικών πάρκων.

3. Επιτάχυνση διαδικασιών ΕΛΚΕ: λιγότερη γραφειοκρατία στις ερευνητικές πράξεις.

4. Αναβάθμιση μεταπτυχιακών και διεθνών συνεργασιών: προσέλκυση ξένων φοιτητών και προγραμμάτων.

5. Δημιουργία Εθνικού Συστήματος Στρατηγικής Έρευνας: ευθυγράμμιση με ευρωπαϊκές προτεραιότητες (Horizon Europe, ERA).

Η ανακοίνωση της Κίνησης Πανεπιστημιακής Αναβάθμισης ΔΤ ΚΙΠΑΝ 

Για τη δημιουργία ενός νέου Υπουργείου Έρευνας και Ανώτατης Εκπαίδευσης

Δύο λάθη δεν κάνουν ένα σωστό

Με τις εξαγγελίες του πρωθυπουργού για τη δημιουργία ενός νέου Υπουργείου Έρευνας και Καινοτομίας [1] που θα περιλαμβάνει και την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, αποσπώντας την από το Υπουργείο Παιδείας, προβάλλεται ένα νέο «μεγάλο αφήγημα» για το μέλλον (ο πρωθυπουργός το αποκάλεσε «αλλαγή πίστας» [2]).

Η διεθνής πρακτική και η λογική είναι ξεκάθαρες: η έρευνα και η ανώτατη εκπαίδευση πρέπει να εποπτεύονται από τον ίδιο θεσμικό φορέα, ώστε να εξασφαλίζεται συνοχή, συνέχεια και ενιαίο στρατηγικό όραμα. Αυτό σε ορισμένες χώρες υλοποιείται από ένα αντίστοιχο υπουργείο.

Όμως η πραγματικότητα για την Ελλάδα είναι απλή: το πρόβλημα που τώρα υποτίθεται ότι θα λυθεί, δημιουργήθηκε το 2019 από την ίδια κυβέρνηση, όταν ξαφνικά μετέφερε τη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας στο Υπουργείο Ανάπτυξης & Επενδύσεων (και αργότερα τη μετονόμασε σε ΓΓ Έρευνας και Καινοτομίας), αποσυνδέοντας τον τομέα της έρευνας από το έως τότε ονομαζόμενο Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων.

Δύο λάθη δεν κάνουν ένα σωστό. Ποιος ο λόγος να προστεθεί ένα ακόμη υπουργείο στο πολυμελές κυβερνητικό σχήμα;  Η λύση είναι απλή και εφαρμόσιμη: προκειμένου να αποκατασταθεί ο φυσικός και λειτουργικός δεσμός ανάμεσα στην έρευνα και την εκπαίδευση, αντί να προστεθεί ένα ακόμη επίπεδο διοικητικής πολυπλοκότητας, πρέπει να διορθωθεί (και ας μην ομολογηθεί) το λάθος του 2019, και να επανέλθει η ΓΓΕΚ στο Υπουργείο Παιδείας -  είτε ως Γενική Γραμματεία είτε ως αναβαθμισμένο Υφυπουργείο.

Η προσέγγιση της πολιτικής για την έρευνα που ακολουθεί η κυβέρνηση είναι εμφανώς επικοινωνιακή, αφού οι πρωθυπουργικές εξαγγελίες προβλήθηκαν παράλληλα με τον ορισμό επιτροπής που θα εξετάσει τα σχετικά θέματα [3], αντί, όπως είναι λογικό, να εξαχθούν τα πορίσματα της επιτροπής και να ακολουθήσουν οι πολιτικές αποφάσεις και η ανακοίνωσή τους.

Αυτό επιβεβαιώνεται όταν εξετάσουμε την πραγματική πολιτική πράξη: Την ίδια στιγμή που εξαγγέλλεται Υπουργείο Έρευνας και ο πρωθυπουργός δηλώνει πως είναι στρατηγική επιλογή «να γίνει η Ελλάδα μια χώρα που προσελκύει ταλέντο, δημιουργεί καινοτόμες επιχειρήσεις, κρατά τους νέους επιστήμονες εδώ και φέρνει πίσω όσους έφυγαν» [2], με τις νέες ρυθμίσεις στο στρατολογικό νομοσχέδιο καθιστά πρακτικά απαγορευτική τη συνέχιση της σταδιοδρομίας των νέων ερευνητών στο εξωτερικό και τον επαναπατρισμό όσων βρίσκονται ήδη σε διεθνή πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα [4].

Η κυβέρνηση επί χρόνια αγνοεί τις ουσιαστικές ανάγκες του ερευνητικού οικοσυστήματος, όπως αναδείχθηκε με την πρόσφατη κρίση στο ΕΣΕΤΕΚ και τις παραιτήσεις κορυφαίων επιστημόνων, οι οποίοι αντέδρασαν στην αδιαφορία και την απαξίωση που βιώνει ο χώρος της έρευνας εδώ και χρόνια [5]. Παράλληλα, το προηγούμενο διάστημα ο επιστημονικός κόσμος βίωσε τις σκανδαλώδεις και ρουσφετολογικές αναθέσεις ερευνητικών προγραμμάτων στις «Συμπράξεις» και τα «Αστέρια» με εικονικές διαδικασίες αξιολόγησης [6].

Η ουσιαστική μεταρρύθμιση στον χώρο της έρευνας και της ανώτατης εκπαίδευσης δεν απαιτεί νέα υπουργεία και επικοινωνιακές εξαγγελίες. Απαιτεί σοβαρότητα, μακρόπνοο και συναινετικό σχεδιασμό, σταθερή και διαφανή χρηματοδότηση, αξιοκρατία, θεσμική συνέχεια και πραγματική εμπιστοσύνη στην ακαδημαϊκή και ερευνητική κοινότητα.

Δ Ι Ο Ι Κ Ο Υ Σ Α     Ε Π Ι Τ Ρ Ο Π Η 
Κ Ι Ν Η Σ Η Σ     Π Α Ν Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ι Α Κ Η Σ      Α Ν Α Β Α Θ Μ Ι Σ Η Σ

Παραπομπές

[1] Κ. Μητσοτάκης: Σχέδιο της 3ης τετραετίας, για υπουργείο Έρευνας, Καινοτομίας και Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, Ναυτεμπορική 25-11-2025 
https://www.naftemporiki.gr/finance/economy/2038466/k-mitsotakis-schedio-tis-3is-tetraetias-gia-ypoyrgeio-ereynas-kainotomias-kai-tritovathmias-ekpaideysis/

[2] Νέο υπουργείο Έρευνας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης προανήγγειλε ο πρωθυπουργός Κ. Μητσοτάκης, esos 23-11-2025
https://www.esos.gr/arthra/96428/neo-ypoyrgeio-ereynas-kai-tritobathmias-ekpaideysis-proaniggeile-o-prothypoyrgos-k

[3] Σύσταση ομάδας εργασίας για την ενοποίηση του χώρου της Έρευνας, της Καινοτομίας και της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, ΑΠΕ-ΜΠΕ 19-11-2025 https://www.amna.gr/home/article/949870/Sustasi-omadas-ergasias-gia-tin-enopoiisi-tou-chorou-tis-Ereunas--tis-Kainotomias-kai-tis-Tritobathmias-Ekpaideusis

[4] ΚΙΠΑΝ - Για τις στρατολογικές ρυθμίσεις στο νομοσχέδιο του Υπουργείου Άμυνας - Παραβλέπεται ο στρατηγικός ρόλος της επιστημονικής διασποράς και η ανάγκη επαναπατρισμού των νέων επιστημόνων, 5-12-2025
https://kipan-aei.blogspot.com/2025/12/05.html

Βλ. και σχόλια στη διαβούλευση του νομοσχεδίου https://www.opengov.gr/mindefence/?p=7443#comments

[5] Παραιτήσεις στο ΕΣΕΤΕΚ, σκανδαλώδης εικονική αξιολόγηση στις «Συμπράξεις» και καθυστερήσεις στο ΕΛΙΔΕΚ. Γιατί άραγε χωλαίνει η έρευνα; 12-2-2025
https://kipan-aei.blogspot.com/2025/02/12.html

[6] ΚΙΠΑΝ - Σκανδαλώδης, πρωτοφανής και απαράδεκτη η διαδικασία αξιολόγησης των ερευνητικών προτάσεων στο έργο «Συμπράξεις Ερευνητικής Αριστείας», 6-12-2024
https://kipan-aei.blogspot.com/2024/12/06.html
ΚΙΠΑΝ - Για τη σκανδαλώδη αξιολόγηση στο πρόγραμμα «Εμπιστοσύνη στα Αστέρια μας», 10-9-2025
https://kipan-aei.blogspot.com/2025/09/10.html

Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα

Έκτακτο επίδομα έως 1.700 ευρώ σε εργαζόμενους του ιδιωτικού τομέα

Η πιο εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών στην Ελλάδα σε 2 ημέρες στα χέρια σου - Δίνεις από το σπίτι σου

Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς

Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 6/12

Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ 

Ακολουθήστε το Alfavita στo Google News Ακολουθήστε το Alfavita στo Viber