Λεωνίδας Βουρλιώτης Υπάρχουν στιγμές μέσα στην τάξη όπου ο θόρυβος δεν είναι απλώς θόρυβος. Είναι κάτι σαν σιωπηλή κραυγή – ένα μήνυμα από εκείνα που δεν γράφονται σε τετράδια, δεν χωρούν σε βιβλία, δεν περιμένουν την άδεια κανενός για να ειπωθούν. Είναι η στιγμή που ο δάσκαλος λέει «ησυχία» κι όμως δεν την ακούει κανείς, γιατί αυτό που προλαβαίνει να ακουστεί πρώτο είναι η ανάγκη των παιδιών να μιλήσουν. Να γελάσουν, να συνδεθούν, να πάρουν μια ανάσα.
Και τότε αναρωτιέσαι:
Μήπως τελικά αυτό που μας φαίνεται «απείθεια» είναι ένα σύμπτωμα;
Μήπως ο ψίθυρος είναι η πραγματική φωνή;
Μήπως τα παιδιά, μέσα στην ίδια την τάξη, προσπαθούν απλά να θυμηθούν ότι είναι παιδιά;
Το σχολείο ως μοναδικό καταφύγιο παιδικότητας
Οι εκπαιδευτικοί βλέπουν καθημερινά μια ολοένα πιο συχνή εικόνα: παιδιά κουρασμένα, αγχωμένα, αφηρημένα, με μια ενέργεια που μοιάζει να βρίσκει διέξοδο μόνο μέσα από συζητήσεις και γέλια στα «λάθος» λεπτά του μαθήματος.
Όμως, αν σταθούμε λίγο περισσότερο σε αυτό που μας λένε τα ίδια τα παιδιά, η εικόνα αλλάζει:
«Μιλάμε γιατί το έχουμε ανάγκη. Μας χαλαρώνει.»
«Για να περάσει η ώρα.»
«Τα έχουμε ήδη κάνει στο φροντιστήριο.»
Σε αυτές τις απαντήσεις δεν κρύβεται ούτε αδιαφορία ούτε προκλητικότητα. Κρύβεται εξάντληση. Κρύβεται ανία. Κρύβεται η αλήθεια μιας μαθητικής ζωής που σήμερα μοιάζει να έχει δύο βάρδιες: μία πρωινή στο σχολείο και μία απογευματινή στα φροντιστήρια και στα ιδιαίτερα.
Η μέρα ενός μαθητή είναι ένα ασταμάτητο άλμα από υποχρέωση σε υποχρέωση.
Όλα σε ρυθμούς ενήλικου που «τρέχει να προλάβει» – μόνο που εδώ μιλάμε για παιδιά 12, 14, 16 ετών.
Μέσα στο σπίτι, παράλληλες ζωές
Ακόμη και στο σπίτι, εκεί που κάποτε υπήρχε το κουβεντολόι στο τραπέζι, το παιχνίδι στο σαλόνι, η συνάθροιση της οικογένειας, τώρα συχνά υπάρχει μια σιωπή. Ή μάλλον, πολλές σιωπές – για κάθε μέλος του σπιτιού μια ξεχωριστή.
Οι γονείς εξαντλημένοι, οι οθόνες αναμμένες, τα παιδιά στα social media ή στα παιχνίδια τους.
Ζωές παράλληλες κάτω από την ίδια στέγη.
Και κάπου ανάμεσα σε όλα αυτά, η πραγματική ανθρώπινη επαφή έχει γίνει είδος πολυτελείας.
Όταν το σχολείο γίνεται το τελευταίο πεδίο επικοινωνίας
Σε μια τάξη με πολλούς μαθητές, όπου το βλέμμα του δασκάλου δεν μπορεί να βρίσκεται παντού, τα παιδιά βρίσκουν ένα μικρό παράθυρο ελευθερίας. Μιλούν. Παίζουν. Αλληλεπιδρούν.
Δεν το κάνουν για να προκαλέσουν.
Το κάνουν για να αναπνεύσουν.
Ίσως το σχολείο είναι το μόνο μέρος όπου –έστω και στα κρυφά, έστω και για λίγα λεπτά– μπορούν να λειτουργήσουν όπως τους υπαγορεύει η ίδια η παιδικότητά τους. Μια παιδικότητα που δεν βρίσκει πια χώρο αλλού.
Κι έτσι, το παράδοξο φανερώνεται: αυτό που θεωρούμε «αντικοινωνική συμπεριφορά» μπορεί να είναι στην πραγματικότητα η πιο απεγνωσμένη τους προσπάθεια να κοινωνικοποιηθούν.
Τι σημαίνει να μεγαλώνεις χωρίς να έχεις υπάρξει ποτέ μικρός
Παιδιά που δεν έζησαν παιδικότητα στην ώρα της, τείνουν να την αναζητούν αργότερα. Να την παρατείνουν. Να καθυστερούν την ωρίμανση. Να νιώθουν ότι ο κόσμος τούς χρωστάει λίγη ανεμελιά.
Και ίσως αυτό εξηγεί τη δυσκολία πολλών νέων να βρουν ρυθμό, πολιτική φωνή, κοινωνικό βηματισμό.
Όχι γιατί είναι αδιάφοροι· αλλά γιατί επιτέλους τους δίνεται λίγο χώρος να «ξεγνοιάσουν» – κι ας έφτασαν πλέον τα 20.
Πώς να σταθείς γερά στα πόδια σου ως ενήλικος, όταν δεν σου επιτράπηκε ποτέ να περπατήσεις ξυπόλητος ως παιδί;
Ίσως, τελικά, πρέπει να ακούσουμε αλλιώς τους ψιθύρους
Ο ψίθυρος δεν είναι εχθρός του μαθήματος.
Είναι δείκτης.
Καμπανάκι. Σήμα ανάγκης.
Και το μεγάλο ερώτημα είναι αν εμείς –ως σχολεία, ως εκπαιδευτικοί, ως κοινωνία– είμαστε διατεθειμένοι να ακούσουμε.
Όχι για να επιβάλουμε σιωπή, αλλά για να καταλάβουμε τι κρύβεται από πίσω.
Τα παιδιά δεν ζητούν πολλά. Ζητούν:
χρόνο,
επικοινωνία,
λίγη ανεμελιά,
λίγη ανθρώπινη επαφή,
μία αγκαλιά που να μην γίνεται βιαστικά.
Κι αν το σχολείο δεν μπορεί να προσφέρει όλα αυτά, τουλάχιστον μπορεί να προσφέρει κάτι πολύτιμο: κατανόηση.
Να δει πέρα από το σύμπτωμα.
Να διαβάσει πίσω από τη συμπεριφορά.
Να θυμάται ότι ο μαθητής δεν είναι μόνο ρόλος – είναι παιδί.
Και τα παιδιά, όπως πάντα, όταν δεν τους δώσουμε τον χώρο να μιλήσουν, θα συνεχίσουν να ψιθυρίζουν.
Ας τα ακούσουμε. Είναι, ίσως, οι πιο αληθινές φωνές της εποχής μας.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Black Friday σε μοριοδοτούμενα σεμινάρια και Πιστοποιήσεις Ξένων Γλωσσών για έξτρα 20 μόρια
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 24/11
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
