Μαρία Δούση Το ζήτημα της αξιολόγησης των σχολικών μονάδων παραμένει ένα από τα πιο επίμαχα θέματα της εκπαιδευτικής πολιτικής – και όχι μόνο στην Ελλάδα. Η συζήτηση φούντωσε εκ νέου, όταν ο Κωστής Χατζηδάκης, σε παλαιότερη ραδιοφωνική του συνέντευξη στον Sport24 Radio 103,3 και στην εκπομπή «Drive and Travel», αναφέρθηκε στο θέμα της αξιολόγησης με σαφήνεια και συγκεκριμένο σχεδιασμό.
«Πιστεύουμε στην αξιολόγηση σε όλα τα επίπεδα… Να γίνει αξιολόγηση σχολικών μονάδων κι από εκεί θα ξεκινήσουμε. Θα υπάρχει ιστοσελίδα στο Υπουργείο που θα είναι οργανωμένη και στην πρώτη φάση η αξιολόγηση θα γίνεται από τους ενδιαφερόμενους, δηλαδή τους γονείς. Η αξιολόγηση δεν είναι μπαμπούλας. Με αυτόν τον τρόπο θα παίρνουμε αίσθηση των γονιών για το πώς τους φαίνεται το σχολείο των παιδιών τους. Είναι έντιμο και διαφανές. Δεν είναι δική μας πατέντα, γίνεται και στο εξωτερικό», είχε δηλώσει χαρακτηριστικά.
Η πρόταση αυτή έρχεται σε μια συγκυρία όπου η αξιολόγηση των σχολείων έχει αρχίσει να εφαρμόζεται και μέσω ψηφιακών πλατφορμών, κάποιες από τις οποίες θυμίζουν περισσότερο reviews για ξενοδοχεία ή ταινίες, παρά εκπαιδευτικές πολιτικές. Πρόσφατα, έκανε την εμφάνισή της μια ιδιωτική πλατφόρμα όπου οι σχολικές μονάδες βαθμολογούνται με «αστεράκια», ενώ οι χρήστες μπορούν να αφήνουν και σχόλια — συνήθως λιγοστά, αλλά χαρακτηριστικά.
Η εικόνα αυτή γεννά εύλογες ανησυχίες, κυρίως όταν συνδέεται με διεθνείς τάσεις. Θυμίζουμε την πολυσυζητημένη πρωτοβουλία του ακροδεξιού γερμανικού κόμματος AfD, το οποίο είχε προσπαθήσει να θεσπίσει μια ψηφιακή πλατφόρμα καταγγελιών εντός των σχολείων, ακόμη και ανώνυμων. Όπως ισχυριζόταν, στόχος ήταν «η δημοκρατία και η αντικειμενικότητα», όμως ο δημόσιος διάλογος στη Γερμανία χαρακτήρισε αυτή την πρωτοβουλία ως «πλατφόρμα καταδοτών».
Αντίστοιχες πρακτικές έχουν ήδη θεσμοθετηθεί με επίσημο τρόπο σε χώρες όπως η Αγγλία. Ο Ofsted, ο επίσημος φορέας εκπαιδευτικής αξιολόγησης της Βρετανίας, εφαρμόζει ένα λεπτομερές σύστημα παρακολούθησης και αποτίμησης της σχολικής λειτουργίας, δημοσιεύοντας πίνακες επίδοσης και στατιστικές αναφορές. Όλα τα δεδομένα είναι προσβάσιμα online, σε μία προσπάθεια πλήρους διαφάνειας, αλλά και λογοδοσίας.
Ωστόσο, αυτή η προσπάθεια καταγραφής και κατάταξης φέρνει στο φως μια σειρά από κρίσιμα ζητήματα, που ξεπερνούν τη στενή εκπαιδευτική οπτική. Όπως σημειώνει η Σοφία Χατζοπούλου στο εκπαιδευτικό περιοδικό Σελιδοδείκτης, το φαινόμενο εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο του «καπιταλισμού της παρακολούθησης»: «Το διαδίκτυο φαίνεται να δημιουργεί ένα ιδεατό περιβάλλον συμμετοχικότητας, διαφάνειας, λογοδοσίας κι αλήθειας, δημιουργώντας την ψευδαίσθηση μιας κοινωνίας πολιτών… Κατ’ αρχάς διαχωρίζει τους πολίτες σε δύο κατηγορίες: στους παρακολουθούντες (που είναι αόρατοι, άγνωστοι και μη λογοδοτούντες) και στους παρακολουθούμενους».
Η ανάλυση επεκτείνεται και στις δομές του νεοφιλελευθερισμού, με τον ΟΟΣΑ να διαδραματίζει κομβικό ρόλο στην εδραίωση αυτής της λογικής. Σύμφωνα με τις εκθέσεις του Οργανισμού, προτεραιότητα δίνεται στην «ελεύθερη επιλογή σχολείου» από τον γονέα, προκειμένου να ενισχυθεί ο ανταγωνισμός μεταξύ σχολείων. Η αξιολόγηση είναι το βασικό εργαλείο αυτής της επιλογής — και το διαδίκτυο το μέσο διάδοσης και ελέγχου.
Αλλά εδώ γεννιέται ένα ουσιώδες ερώτημα: μπορεί η ποιότητα ενός σχολείου να αποτυπωθεί με νούμερα, αστέρια και σχόλια; Μπορεί η παιδαγωγική σχέση, η μεθοδολογία και η ανάπτυξη της προσωπικότητας να «μετρηθούν»;
Όπως δείχνουν τα στοιχεία, η απάντηση είναι πολύ πιο σύνθετη — και συχνά απογοητευτική. Στην Αγγλία, όπου οι αξιολογήσεις είναι θεσμικά εδραιωμένες, το φαινόμενο της επαγγελματικής εξουθένωσης των εκπαιδευτικών βρίσκεται σε έξαρση. Οι διαρκείς έλεγχοι, η πίεση για επίδοση και η έλλειψη επαρκών πόρων έχουν οδηγήσει σε μαζικές αποχωρήσεις από το επάγγελμα.
Την ίδια στιγμή, τα ποσοστά σχολικής διαρροής αυξάνονται. Ένας στους πέντε μαθητές εγκαταλείπει το σχολείο πριν τα 16, ανίκανος να αντεπεξέλθει στα αυστηρά και συχνά μη ρεαλιστικά πρότυπα ενός συστήματος που δεν εστιάζει πλέον στη μόρφωση, αλλά στην «ανταγωνιστικότητα».
Η εκπαιδευτική πολιτική της «επιλογής» και της «αξιολόγησης» μετατρέπει σταδιακά το σχολείο σε οικονομική μονάδα – ένα «σχολείο της αγοράς», όπως το αποκαλούν. Και οι κοινωνικές συνέπειες είναι ορατές: κατηγοριοποίηση μαθητών και σχολείων, περιθωριοποίηση των πιο ευάλωτων κοινωνικά ομάδων, ενίσχυση των ανισοτήτων.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Τι ήταν ο «παιδοτρίβης» στην Αρχαία Ελλάδα;
Νέο Προσκλητήριο Προσλήψεων Εκπαιδευτών Ενηλίκων: Αφορά όλα τα πτυχία ΑΕΙ-ΤΕΙ - Πιστοποιηθείτε άμεσα
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 3/9
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
