Ποτέ μου δεν σκέφτηκα σοβαρά να κάνω αίτηση για να λάβω κάποιο θέση διοίκησης στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Παρόλα αυτά, για κάποιους ειδικούς λόγους, πριν μερικά χρόνια κατέθεσα αίτηση για να γίνω διευθυντής στο σχολείο που υπηρετώ. Τότε συνέταξα το βιογραφικό μου και προσκόμισα ότι απαιτούνταν για τις σπουδές μου και το συγγραφικό μου έργο. Εκείνη την περίοδο για να γίνεις διευθυντής έπρεπε να σε ψηφίσουν οι συνάδελφοι σου και προφανώς δεν ήμουν και τόσο δημοφιλής… Όμως μου έμεινε μια πικρία γιατί ο συνυποψήφιος μου είχε μόνο ένα πτυχίο και μηδενικό συγγραφικό έργο.
Ο λόγος που ένιωσα αυτή την πικρία ήταν πως θεωρούσα και θεωρώ πως μόνο κάποιος που γνωρίζει πολύ καλά το αντικείμενο που διδάσκει μπορεί να γίνει καλός δάσκαλος. Και στο σχολείο είμαστε πρώτα δάσκαλοι και όλα τα άλλα μετά. Σίγουρα είναι χρήσιμες οι διάφορες παιδαγωγικές προσεγγίσεις αλλά αν δεν ξέρω, για παράδειγμα, κβαντική μηχανική, δεν μπορώ να διδάξω κβαντική μηχανική! Το ερευνητικό έργο κάποιου δείχνει πως αυτός έχει σίγουρα μια πιο βαθιά γνώση ενός αντικειμένου από αυτόν που έχει μηδενικό ερευνητικό έργο. Βέβαια κάποιος θα μπορούσε να πει:
Τι χρειάζεται η βαθιά γνώση όταν διδάσκεις στο Γυμνάσιο; Η προφανής απάντηση είναι ότι κάποιος μπορεί να δει οπτικές του αντικειμένου που διδάσκει που δεν είναι προφανείς και οι οποίες μπορούν να κάνουν το μάθημα πολύ πιο ενδιαφέρον. Από την άλλη καλό είναι να μην απαντάμε όπως μου απάντησε εμένα ένας καθηγητής μου όταν ήμουν Γ Γυμνασίου όταν τον ρώτησα τι είναι το κβάντο και μου είπε: «Βαθιά χημεία!»
Το σύστημα άλλαξε και τώρα πλέον μετράνε ουσιαστικά οι δημοσιεύσεις και το επιστημονικό έργο. Μετράνε όμως; Κατά την ταπεινή μου γνώμη δεν μετράνε! Τώρα το σύστημα ποσοτικοποιεί το έργο κάποιου, όπως άλλωστε συμβαίνει εν πολλοίς και στα ελληνικά πανεπιστήμια. Μετράει πόσες εργασίες έχεις, όχι τι εργασίες έχεις! Είναι κακό αυτό; Φυσικά! Ορίστε μια απλή εξήγηση. Το 1991 παρακολουθούσα ένα μάθημα στα πλαίσια του μεταπτυχιακού μου. Το βασικό υλικό του μαθήματος ήταν μια εργασία του σπουδαίου Γάλλου λογικολόγου Jean-Yves Girard η οποία ήταν περίπου 105 σελίδες. Αυτή η εργασία είχε δημοσιευτεί σε ένα σοβαρότατο περιοδικό χωρίς κρίση! Ο λόγος; Απλά ο συγγραφέας είναι ας πούμε αυθεντία. Από την άλλη κάποιος μπορεί να δημοσιεύσει μια κριτική ενός λογοτεχνικού βιβλίου σε ένα σχετικό περιοδικό και πάλι χωρίς κρίση. Φυσικά η ειδοποιός διαφορά βρίσκεται στον αντίκτυπο που είχε και έχει η εργασία του Girard και στον αντίκτυπο που έχει η βιβλιοκριτική.
Επειδή αυτό είναι ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα, έχουν προταθεί διάφοροι δείκτες με βάση τους οποίους μπορεί να αξιολογηθεί το συνολικό έργο κάποιου. Όμως δεν θεωρώ πως είναι απαραίτητο να χρησιμοποιηθούν αυτοί οι δείκτες. Από την άλλη, αν κάποιος έχει να παρουσιάσει 5 εργασίες στα παιδαγωγικά συνέδρια της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρείας και κάποιος 1 εργασία στα Transactions of the American Mathematical Society, θα πρέπει να θεωρηθεί πως προφανώς η μια εργασία είναι σημαντικότερη από τις 5 παρουσιάσεις. Γιατί; Επειδή υπάρχει ένας πολύ μεγάλος βαθμός δυσκολίας στην αποδοχή εργασιών στα Transactions της AMS. Προφανώς η υιοθέτηση αυτής της πρότασης θα κάνει πιο δύσκολο το έργο της αξιολόγησης αλλά θα είναι πιο έγκυρο.
Τα τελευταία χρόνια υπάρχουν πολλοί εκδοτικοί οίκοι που δημοσιεύουν βιβλία επί πληρωμή. Ο συγγραφέας ετοιμάζει το βιβλίο, πληρώνει ένα συγκεκριμένο ποσό και το βιβλίο του εκδίδεται με ISBN και όλα τα σχετικά. Το ίδιο βέβαια ισχύει και για εκδοτικούς οίκους που εκδίδουν περιοδικά και στα οποία δημοσιεύεις αν και μόνο αν πληρώσεις. Οι κριτικές είναι επιφανειακές και συνήθως οι κριτές δεν διαβάζουν επιμελώς το κείμενο (αυτό ακριβώς κάνω και εγώ σε τέτοιες περιπτώσεις).
Το μέγα ερώτημα είναι: Είναι το ίδιο να εκδώσεις ένα βιβλίο στην Springer ή στην John Wiley και το ίδιο να εκδώσεις ένα βιβλίο ένα βιβλίο στην EuropeBooks;
Στην πρώτη περίπτωση καταθέτεις μια πρόταση (book proposal) η οποία περνάει κρίση (μου έχει τύχει να δεχτώ 10 κρίσεις για μία πρόταση!). Στη συνέχεια, η συντριπτική πλειοψηφία των κρίσεων είναι θετικές, η πρόταση πάει στο κεντρικό συμβούλιο του εκδοτικού οίκου που αποφασίζει αν τελικά θα προχωρήσει στην έκδοση ή όχι του βιβλίου (μου έχει τύχει να απορριφθεί πρόταση σε αυτό το τελικό στάδιο).
Όταν τελειώσει η συγγραφή, έρχεται η ώρα των κρίσεων. Συνήθως δύο κριτές αναλαμβάνουν να διαβάσουν το κείμενο και να δώσουν την τελική έγκριση για την έκδοση ή όχι του βιβλίου.
Τώρα συγκρίνετε τι γίνεται με τους λεγόμενους predatory publishers που εκδίδουν βιβλία επί πληρωμή. Κανείς δεν ελέγχει την πρόταση βιβλίου (δεν υπάρχει λόγος να την κάνεις), κανείς δεν ελέγχει το κείμενο και κανείς δεν εγγυάται την επιστημονική επάρκεια του τελικού αποτελέσματος! Όμως ένα βιβλίο που θα εκδοθεί από την Springer και ένα που θα εκδοθεί από έναν predatory publisher, θα λάβουν τα ίδια ακριβώς μόρια! Από την άλλη όταν έχουμε δύο υποψήφιους και ό ένας έχει εκδώσει ένα βιβλίο σε έναν predatory publisher και ο άλλος τίποτα, θεωρώ θα πρέπει να δωθούν κάποια μόρια στον πρώτο μιας και μπήκε στον κόπο να εκδώσει το όποιο έργο του. Άλλωστε κάποιες φορές, υπάρχουν συγγραφείς που προτιμούν να εκδώσουν το έργο τους με όποιο κόστος απλά για να μην χαθεί.
Τα τελευταία χρόνια είναι πλέον πολύ της μόδας τα Ευρωπαϊκά προγράμματα μιας και προσδίδουν ένα κύρος στα σχολεία τα οποία συμμετέχουν σε τέτοια προγράμματα. Βέβαια στην Ελλάδα δεν θα έλεγα ότι ο τρόπος με τον οποίο γίνεται η αξιολόγηση των αιτήσεων για χρηματοδότηση τέτοιων προγραμμάτων είναι και ο πιο αξιοκρατικός. Φυσικά έχω υπόψη μου διάφορα γεγονότα που συνηγορούν υπέρ αυτής της άποψης αλλά δεν θα ήθελα να επεκταθώ. Από την άλλη όταν ετοιμάζεται ένα πρόγραμμα, συνήθως υπάρχει μια μικρή ομάδα ατόμων που γράφουν την αίτηση και άρα σχεδιάζουν το πρόγραμμα. Προφανώς λοιπόν όποιος συμμετέχει σε αυτή την ομάδα, θα μπορεί να έχει δικαίωμα να λαμβάνει τα επιπλέον μόρια που προβλέπει ο νέος νόμος. Όμως τώρα το γεγονός και μόνο ότι κάποιος συμμετείχε σε ένα ταξίδι-συνάντηση αρκούν για να λάβει αυτά τα επιπλέον μόρια έστω και η συμμετοχή του στο πρόγραμμα είναι… φιλική.
Η γλωσσική επάρκεια είναι ένα άλλο σημαντικό θέμα. Είναι πλέον κοινό μυστικό ότι τα τελευταία χρόνια υπάρχουν διάφοροι «οργανισμοί» που παρέχουν τη δυνατότητα κάποιος να λάβει τη απαιτούμενη γλωσσική επάρκεια χωρίς ιδιαίτερο κόπο και online. Από την άλλη οι καθηγητές ξένων γλωσσών εξαιρούνται από αυτή τη διαδικασία καθώς η γνώση της ξένης γλώσσας θεωρείται προσόν διορισμού. Νομίζω πως προσόν διορισμού είναι το πτυχίο αγγλικής, γαλλικής ή γερμανικής φιλολογίας και όχι η γλωσσική επάρκεια. Άλλωστε όλοι μας γνωρίζουμε ελληνικά (ή τουλάχιστον αυτό πιστεύουμε) αλλά αυτό δεν μας επιτρέπει να διδάξουμε την ελληνική γλώσσα σε ένα σχολείο. Οπότε θεωρώ εντελώς άδικο να μην λαμβάνουν οι καθηγητές ξένων γλωσσών τα μόρια γλωσσικής επάρκειας. Άλλωστε πολλοί από αυτούς έχουν και το λεγόμενο proficiency ή το ανάλογο για άλλες γλώσσες.
Γενικά θεωρώ πως ο τρόπος αξιολόγησης του έργου και των προσόντων των υποψήφιων διευθυντών είναι τουλάχιστον ανεπαρκής. Θα πρέπει να υπάρχουν ξεκάθαρα κριτήρια που θα πριμοδοτούν αυτούς που έχουν ουσιαστικό έργο και αυτούς που έχουν ουσιαστικά τυπικά προσόντα. Όμως φαίνεται πως μια μεγάλη μερίδα εκπαιδευτικών δεν συμφωνεί με αυτή την προσέγγιση επειδή απλά δεν έχει τα απαιτούμενα προσόντα. Δυστυχώς ή ευτυχώς τα αγαθά κόποις κτώνται και αυτό πρέπει να το καταλάβουμε όλοι μας.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 14/12
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
