Alfavita Newsroom Ανοικτή επιστολή σχετικά με την υποβάθμιση των Κοινωνικών Επιστημών στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση
η Επιστολή
Αξιότιμη κυρία Πρόεδρε,
η εκλογή σας στο ύπατο πολιτειακό αξίωμα, που φέρει υψηλό συμβολισμό για τη θέση, τη συμμετοχή και την εκπροσώπηση των γυναικών στα κέντρα λήψης πολιτικών αποφάσεων, αποτελεί ένα σημαντικό βήμα της χώρας μας προς την εμπέδωση της πραγματικής και ουσιαστικής ισότητας των φύλων, σύμφωνα με τις επιταγές του Συντάγματος. Οι θεσμικές παρεμβάσεις και οι τοποθετήσεις σας στα κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα, συμβάλλουν σημαντικά στην αποκατάσταση της σχέσης εμπιστοσύνης των πολιτών με την πολιτική και τους θεσμούς, αλλά και στην ενδυνάμωση της κοινωνικής συνοχής που δοκιμάστηκε σημαντικά την περίοδο της κρίσης. Ως εκπαιδευτικοί Κοινωνικοί Επιστήμονες, αλλά πρωτίστως ως ενεργοί πολίτες, σας απευθύνουμε την παρούσα επιστολή, γνωρίζοντας ότι κατέχουσα το ανώτατο αξίωμα του κράτους θα κατανοήσετε τη σημασία όσων θα θέλαμε να σας κοινοποιήσουμε για την ελληνική παιδεία, αλλά προπάντων για το ίδιο το δημοκρατικό πολίτευμα και τη διατήρηση των θεμελιωδών αρχών που το διέπουν στο παρόν και το μέλλον.
Ο εκπαιδευτικός θεσμός, προορισμένος να προσφέρει καθολική πολιτική παιδεία στη βάση της συνταγματικής υποχρέωσης του κράτους να διαπλάθει ελεύθερους και υπεύθυνους πολίτες (Άρθρο16), πρόκειται να υποστεί σοβαρό πλήγμα καθώς, σύμφωνα με την πρόσφατη νομοθέτηση του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων (Ν. 4692/2020 και Υ.Α. 74182 Δ2, ΦΕΚ Β΄ 2338/15.6.2020), από το επόμενο σχολικό έτος αφαιρούνται από το Ωρολόγιο Πρόγραμμα μαθήματα των Κοινωνικών Επιστημών στη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση, γεγονός που θα οδηγήσει χιλιάδες έφηβες και εφήβους να στερηθούν πολύτιμες γνώσεις απαραίτητες για την καλλιέργεια της δημοκρατικής συνείδησης και την ανάπτυξη κριτικής σκέψης. Ειδικότερα, βασικά μαθήματα του Γενικού Λυκείου που είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με την Ιδιότητα του Πολίτη, όπως ο “Ελληνικός και Ευρωπαϊκός Πολιτισμός”, ο “Σύγχρονος Κόσμος, Πολίτης και Δημοκρατία”, οι “Βασικές Αρχές Κοινωνικών Επιστημών” και η “Κοινωνιολογία” καταργούνται (το τελευταίο από το σχολικό έτος 2021-2022), ενώ ταυτόχρονα μειώνονται οι ώρες διδασκαλίας του εναπομείναντος μαθήματος της “Πολιτικής Παιδείας”. Τα γνωστικά αντικείμενα των ανωτέρω και οι θεματικές περιοχές που καλύπτουν, εισάγουν τους μαθητές στα στοιχεία Δικαίου, την Πολιτική Επιστήμη, την Κοινωνιολογία, την Κοινωνική Ανθρωπολογία και την Οικονομική Επιστήμη, και προσφέρουν σε μαθήτριες και μαθητές επιστημονικά εργαλεία τα οποία δε δύναται να αναπληρωθούν από κανένα άλλο μάθημα ή εργαστήριο δεξιοτήτων, όπως διατείνεται η ηγεσία του ΥΠΑΙΘ. Ταυτόχρονα, λειτουργούν ως εφαλτήριο για την καλλιέργεια των κοινωνικών και πολιτικών αξιών που διδάσκονται και κατακτώνται μόνο μέσα από τη βαθύτερη προσέγγισή τους και δη από επιστήμονες ειδικούς, ικανούς να μεταδώσουν τις γνώσεις αυτές (Νομικοί, Πολιτικοί Επιστήμονες, Κοινωνιολόγοι, Ανθρωπολόγοι, Διεθνολόγοι). Η αποσπασματική και χωρίς συνέχεια διδασκαλία των Κοινωνικών Επιστημών στην εκπαίδευση, έτσι όπως δρομολογείται, σε καμία περίπτωση δεν διασφαλίζει την ουσιαστική επαφή των μαθητριών και μαθητών με τα επιστημονικά αντικείμενα που αφαιρούνται.
Σε αυτή τη χρονική συγκυρία που οι έφηβες και οι έφηβοι είναι απαραίτητο να εφοδιάζονται με γνώσεις που θα τους επιτρέψουν να ανταποκριθούν αποτελεσματικά σε μια σύνθετη και διαρκώς μεταβαλλόμενη πραγματικότητα, στερούνται με ευθύνη της πολιτείας τη δυνατότητα μιας ορθολογικής και εμπεριστατωμένης προσέγγισης των νομικών, κοινωνικών και πολιτικών ζητημάτων, καθώς και επαρκούς και ποιοτικής πολιτικής παιδείας που συμβάλλει στην καλλιέργεια της υπευθυνότητας, της ενεργού συμμετοχής στα κοινά, αλλά και του αισθήματος της κοινωνικής αλληλεγγύης. Τούτο συμβαίνει σε μια περίοδο ραγδαίων αλλαγών, στην οποία αναφύονται συνεχείς προκλήσεις για τα άτομα, με τις δημοκρατικές αξίες να αποτελούν βασικό διακύβευμα σε διεθνές επίπεδο. Στην καθοριστική ηλικία που οι μαθήτριες και οι μαθητές καλούνται πλέον να ψηφίσουν, η αφαίρεση του μαθήματος της Β΄ Λυκείου για το Δημοκρατικό Πολίτη στο σύγχρονο κόσμο, μέσω του οποίου έρχονταν έως τώρα σε επαφή με τις αρχές του δημοκρατικού πολιτεύματος, τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την παγκοσμιοποίηση, τις έμφυλες ταυτότητες, το δίκαιο και την παραβατικότητα, τη μετανάστευση, τη φτώχεια, την ανεργία και τη λειτουργία των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, τους στερεί τη δυνατότητα διαμόρφωσης κοινωνικής και πολιτικής συνείδησης μέσα από την εκπαιδευτική διαδικασία. Συγκεκριμένα, όπως αναφέρει και η Υπεύθυνη Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων της ActionAid στο δελτίο τύπου της 14ης Ιουλίου 2020, πρόκειται για ένα πραγματικά καινοτόμο μάθημα γενικής παιδείας που είχε αρχίσει μόλις να διδάσκεται τη σχολική χρονιά 2018-2019, με το πλέον σύγχρονο σχολικό εγχειρίδιο αποτελούμενο από αυθεντικά επιστημονικά κείμενα το οποίο ευνοούσε τη βιωματική μάθηση, δίνοντας χώρο στις ομαδικές ερευνητικές δραστηριότητες και αφήνοντας χρόνο στα παιδιά για ανάπτυξη προβληματισμού γύρω από κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα, συμβάλλοντας στη διαμόρφωση της κοινωνικής και πολιτικής συνείδησης, αλλά και της ενσυναίσθησης, αποτελώντας ένα ισχυρό μέσο για την καταπολέμηση του αντισημιτισμού, της ομοφοβίας, του αντιτσιγγανισμού και της μισαλλοδοξίας, καλλιεργώντας την ορθολογική κρίση και τη συμπερίληψη, συμβάλλοντας με τον τρόπο αυτό στη διαμόρφωση της ταυτότητας του Ευρωπαίου πολίτη, αλλά και του πολίτη του κόσμου.
Ταυτόχρονα, με τις προαναφερθείσες αλλαγές στο Ωρολόγιο Πρόγραμμα, οι μαθήτριες και οι μαθητές της ομάδας προσανατολισμού Ανθρωπιστικών Σπουδών που θα είναι υποψήφιες/υποψήφιοι στις πανελλαδικές εξετάσεις για όλες τις σχολές των Κοινωνικών Επιστημών (όπως εκείνων της Νομικής, των Πολιτικών Επιστημών, της Κοινωνιολογίας, των Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών, της Δημόσιας Διοίκησης και αρκετών άλλων), όχι μόνο θα εξεταστούν τη μεθεπόμενη σχολική χρονιά σε μάθημα που δεν άπτεται των αντικειμένων των Σχολών αυτών, αλλά στερούνται επιπλέον από το αμέσως επόμενο σχολικό έτος, το προπαρασκευαστικό μάθημα της Β΄ Λυκείου «Βασικές Αρχές Κοινωνικών Επιστημών», που αποτελεί γνωστικό θεμέλιο για τη φοίτηση στα Πανεπιστημιακά αυτά Τμήματα.
Προβληματισμό επίσης μας δημιουργεί η διαδικασία που ακολούθησε το ΥΠΑΙΘ πριν τη νομοθέτηση των προαναφερθεισών αλλαγών, τις οποίες επιχείρησε να αιτιολογήσει με μια έκθεση ανεπαρκή, ελλείψει ουσιαστικών και επιστημονικών επιχειρημάτων. Συγκεκριμένα, το Υπουργείο αγνόησε πλήρως τις απόψεις που εξέφρασαν οι πολίτες οι οποίοι συμμετείχαν μαζικά στην ηλεκτρονική διαβούλευση εν μέσω πανδημίας, και οι οποίες στην πλειοψηφία τους τάχθηκαν υπέρ της παραμονής της Κοινωνιολογίας στις πανελλαδικές εξετάσεις ή στη δυνατότητα επιλογής από τις μαθήτριες και τους μαθητές ενός επιπλέον εξεταζόμενου μαθήματος, όπως ισχύει αντίστοιχα στην ομάδα προσανατολισμού Θετικών Σπουδών και Σπουδών Υγείας, άποψη που ενστερνιζόμαστε πλήρως, καθώς, όπως αναφέρεται και στο ψήφισμα Διαμαρτυρίας του Τμήματος Κοινωνιολογίας Πανεπιστημίου Κρήτης της 1ης Μαίου 2020, θεωρούμε ανώφελη και μη θεμελιωμένη επιστημονικά κάθε αντιπαραβολή ή σύγκριση μεταξύ Λατινικών και Κοινωνιολογίας, τα οποία μπορούν να συνυπάρχουν και να υπηρετούν διακριτές ανάγκες του εκπαιδευτικού συστήματος. Επιπροσθέτως, δεν κλήθηκε κανένας φορέας Κοινωνικών Επιστημών για ακρόαση στην Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων στη Βουλή, ούτε εισακούστηκαν οι δημόσιες τοποθετήσεις των συλλογικών φορέων, της ΟΛΜΕ, των Κοσμητειών Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών ελληνικών Πανεπιστημίων. Δεν έγινε πραγματικός δημοκρατικός διάλογος, δεν υπήρξε ανταλλαγή απόψεων με τους εν ενεργεία εκπαιδευτικούς που εμπλέκονται άμεσα στη λειτουργία του δημόσιου σχολείου και είναι σε θέση να γνωρίζουν τα προβλήματα και τις εγγενείς αδυναμίες του συστήματος, ούτε υπήρξε έγκαιρη ενημέρωση ημών των άμεσα θιγόμενων, από όσα σχεδίαζε το Υπουργείο για την τύχη των μαθημάτων που διδάσκουμε στο νέο Ωρολόγιο Πρόγραμμα, προκειμένου να καταθέσουμε τις απόψεις μας και φυσικά να δηλώσουμε επακριβώς τους λόγους για τους οποίους είμαστε αντίθετες/αντίθετοι. Σε κάθε περίπτωση, εύλογα αναμέναμε μια επιστημονική και παιδαγωγική τεκμηρίωση των όσων άλλαξαν άρδην τη φυσιογνωμία της εκπαίδευσης, που όμως ποτέ δε μας κοινοποιήθηκε ενώ τη ζητήσαμε, δημιουργώντας ακόμη μεγαλύτερο προβληματισμό σχετικά με τον τρόπο λήψης των εν λόγω αποφάσεων.
Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι οι αιφνιδιαστικές αυτές αλλαγές στα Ωρολόγια Προγράμματα στις οποίες προχώρησε το ΥΠΑΙΘ, έρχονται σε πλήρη αντίθεση με το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης το οποίο σε σχετικά πρόσφατες συστάσεις του προς τα κράτη μέλη (22/5/2018) συστήνει την προώθηση «…της εκπαίδευσης που σχετίζεται με την ιδιότητα του ενεργού πολίτη και με τις ηθικές αρχές και αξίες καθώς και ενός προοδευτικού κλίματος στην τάξη με σκοπό την προαγωγή ανεκτικών και δημοκρατικών στάσεων, καθώς και κοινωνικών και διαπολιτισμικών ικανοτήτων, αλλά και ικανοτήτων που σχετίζονται με την ιδιότητα του πολίτη, την κατανόηση της προέλευσης, των αξιών και της λειτουργίας της Ένωσης» (2018/C 195/01) και την υποστήριξη βασικών ικανοτήτων με ιδιαίτερη έμφαση «…στην προαγωγή της ανάπτυξης των ικανοτήτων που σχετίζονται με την ιδιότητα του πολίτη, με στόχο την ενίσχυση της ευαισθητοποίησης των πολιτών όσον αφορά τις κοινές αξίες, όπως αποτυπώνονται στο άρθρο 2 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση και στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης» (2018/C 189/01). Σε διεθνές επίπεδο, η UNESCO στην έκδοση «Global Citizenship Education» (2015) θέτει, μεταξύ άλλων, ως στόχους της εκπαίδευσης του παγκόσμιου πολίτη: α) την αναγνώριση της διαφορετικότητας και των πολλαπλών ταυτοτήτων β) την ανάπτυξη και εφαρμογή κριτικών ικανοτήτων για τον πολιτικό γραμματισμό γ) την αναγνώριση παραδοχών και αξιών και του πως επηρεάζουν τις πολιτικές αποφάσεις δ) την ανάπτυξη της αξίας της κοινωνικής δικαιοσύνης και δεξιοτήτων για την κριτική ανάλυση των κοινωνικών ανισοτήτων. Ένα σχολείο “φτωχότερο” σε Κοινωνικές Επιστήμες αδυνατεί να πετύχει τους προαναφερθέντες στόχους και να ανταποκριθεί αποτελεσματικά στις απαιτήσεις της εποχής, διαπαιδαγωγώντας υπεύθυνους και ενεργούς πολίτες που θα συνειδητοποιούν ότι κάθε δικαίωμα αντιστοιχεί σε μια υποχρέωση, ότι το κράτος δικαίου έχει κανόνες λειτουργίας που πρέπει να εφαρμόζονται, ότι τα κοινωνικά δικαιώματα είναι σημαντικά για κάθε πολίτη, ότι για να μπορεί η κοινωνία να έχει συνέχεια σε κρίσιμες περιόδους απαιτείται τόσο ατομική όσο και συλλογική ευθύνη, που διασφαλίζουν την εύρυθμη λειτουργία της και την αρμονική συμβίωση των μελών της.
Αξιότιμη κυρία Πρόεδρε, ως μόνιμοι, αναπληρωτές και ωρομίσθιοι Κοινωνικοί Επιστήμονες υπηρετούμε επί έτη τη δημόσια εκπαίδευση, με υψηλό αίσθημα ευθύνης και επίγνωσης του σημαντικού ρόλου που επιτελούμε ως εκπαιδευτικοί λειτουργοί, αντιμετωπίζοντας τις όποιες δυσκολίες προκύπτουν σε προσωπικό ή οικογενειακό επίπεδο εξαιτίας των συνεχών μετακινήσεων μας για την κάλυψη των εκπαιδευτικών αναγκών σε ολόκληρη την επικράτεια και στις ακριτικές περιοχές. Νιώθουμε βαθιά τυχεροί και ευγνώμονες που όλα αυτά τα χρόνια διδάσκουμε την επιστήμη μας με αξιοπρέπεια και ήθος και μοιραζόμαστε με τις μαθήτριες και τους μαθητές μας τη γνώση και την αγάπη για το αντικείμενό μας συμβάλλοντας στην πρόοδο και την εξέλιξή τους, παρέχοντάς τους βασικά εργαλεία ορθολογικής σκέψης που τους βοηθούν να κατανοήσουν τον κόσμο και τη θέση τους σε αυτόν, να εμπεδώσουν τις αρχές της δημοκρατίας, να σκεφτούν κριτικά και να συνειδητοποιήσουν ότι δεν αρκεί να είναι απλοί παρατηρητές των καταστάσεων αλλά ενεργοί πολίτες, προκειμένου να συγκροτήσουν την κοινωνία του μέλλοντος. Από εκείνες και εκείνους άλλωστε λαμβάνουμε τη δύναμη να συνεχίσουμε να διεκδικούμε ποιοτική παιδεία, με όλα τα γνωστικά αντικείμενα, με τις Κοινωνικές Επιστήμες σε κάθε τάξη στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, για ένα καλύτερο μέλλον για όλες και όλους μας, σε μια ομολογουμένως πολύ δύσκολη διεθνώς συγκυρία. Η πολιτεία οφείλει να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων, ενισχύοντας τα μαθήματά μας και θωρακίζοντας τη νέα γενιά απέναντι στις προκλήσεις του μέλλοντος όπως υποχρεούται από το Σύνταγμα, υπέρ του λαού και του έθνους. Οι δυσμενείς συνέπειες των αποφάσεων που ελήφθησαν θα πλήξουν τόσο τις μαθήτριες και τους μαθητές ως μελλοντικούς πολίτες όσο και τους ίδιους τους εκπαιδευτικούς Κοινωνικούς Επιστήμονες οδηγώντας τους σε εργασιακή επισφάλεια. Για το λόγο αυτό, σας απευθύνουμε έκκληση να πράξετε ό,τι μπορείτε στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων σας, όπως αυτές απορρέουν από το Σύνταγμα, για την παραμονή των μαθημάτων μας στην εκπαίδευση, αναγνωρίζοντας τη σημασία και τη συμβολή τους στο δημοκρατικό πολίτευμα.
Με τιμή,
Εκπαιδευτικοί Κοινωνικοί Επιστήμονες
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση
Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό
ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)
Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 11/12
ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ
2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη
