Διάλογος alfavita.gr: Απάντηση του Ευάγγελου Σπανδάγου στον Στέλιο Μαρίνη για τον δάσκαλο του Μεγάλου Αλεξάνδρου

Επειδή η ανάρτηση της 27^ης Φεβρουαρίου 2020 του κ. Στέλιου Μαρίνη με τίτλο "Η φαλκίδευση της ιστορίας σε περιοδικό της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρείας" θίγει την αξιοπρέπειά μου και την επιστημονική μου υπόσταση, παρακαλώ να αναρτήσετε την παρούσα απάντησή μου.

1. Το ως άνω άρθρο μου στο περιοδικό «Ευκλείδης Β¢» απευθύνεται σε μαθητές Λυκείου και δεν αποτελεί . . . διδακτορική διατριβή, ώστε να αναφέρονται βιβλιογραφία και κάθε είδους πηγές, λόγω ελλείψεως χώρου.
2. Ευχαριστώ τον συντάκτη της επιστολής για την . . . προαγωγή μου. Με αναφέρει Πρόεδρο της Δ.Α.Κ.Ε. Μαθηματικών. Πρόεδρος είναι ο Ομότιμος Καθηγητής του Πανεπιστημίου Πατρών κ. Γιώργος Κατσιάρης.
3. Τα διάφορα ερωτήματα του συντάκτη της επιστολής σας απαντώνται μέσα από τα βιβλία μου:

α) "Ἀριθμητικὴ Εἰσαγωγὴ τοῦ Νικομάχου τοῦ Γερασηνοῦ" (αρχαίο κείμενο, απόδοση στη Νεοελληνική και σχολιασμός). Προλογίζει η Καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης κ. Σοφία Καλπαζίδου.

β) "Εύδημος ο Ρόδιος, ο ιστορικός των Μαθηματικών και της Αστρονομίας". Προλογίζει ο Ομότιμος Καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης, Ιστορικός κ. Νικόλαος Παπαδογιαννάκης.

γ) "Οἱ Καταστερισμοὶ τοῦ Ἐρατοσθένους". Προλογίζει ο Ομότιμος Καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Στράτος Θεοδοσίου.

δ) "Τα Μαθηματικά των Αρχαίων Ελλήνων". Προλογίζει ο Ομότιμος Καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών Επαμεινώνδας Πανάς.

Το βιβλίο αυτό για 2 Ακαδημαϊκά έτη είχε εγκριθεί για διανομή στους φοιτητές του Μαθηματικού τμήματος του Πανεπιστημίου Αθηνών.

ε) Στο υπό έκδοση βιβλίο μου "Μαθηματικές αναφορές του Ερατοσθένους".

Πρέπει τέλος να αναφερθεί ότι η παρουσίαση των δύο αριθμητικών προβλημάτων έγινε με μεταγενέστερο συμβολισμό, αφενός γιατί έχουν σωθεί με το συμβολισμό αυτό και αφετέρου για να γίνουν αντιληπτά από τους μαθητές.

Ευχαριστώ για τη φιλοξενία.

Ευάγγελος Σπανδάγος

Υ.Γ. Γνωρίζω ότι ο Πύρρος ήταν μεταγενέστερος του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Ακολουθεί η απάντηση σε προηγούμενη ανάρτηση του κ. Μαρίνη.

Αγαπητοί συνάδελφοι,

Η Ελληνική Γλωσσική Κληρονομιά (Επίτιμος Πρόεδρος ο Ακαδημαϊκός κ. Κουνάδης Αντώνιος, Πρόεδρος ο Ακαδημαϊκός κ. Γδούτος Εμμανουήλ και Αντιπρόεδρος η Ομότιμος Καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου κ. Ξανθάκη – Καραμάνου Γεωργία) και το Ανοικτό Πανεπιστήμιο του Φιλολογικού Συλλόγου "Παρνασσός" (Πρόεδρος ο Καθηγητής Πανεπιστημίου κ. Κωνσταντινόπουλος Βασίλειος) μου ζήτησαν να παρουσιάσω μια διδασκαλία σχετικά με τις σπουδές του Μεγάλου Αλεξάνδρου και ειδικότερα τις σπουδές του στα Μαθηματικά υπό την καθοδήγηση του Καθηγητή της Ακαδημίας του Πλάτωνος, μαθηματικού Μεναίχμου (375 – 300 π.Χ.). Η ομιλία – διδασκαλία έγινε κατά μήνα Νοέμβριο 2019 στη μεγάλη αίθουσα του Φιλολογικού Συλλόγου "Παρνασσός", η οποία ήταν κατάμεστη. Παρέστησαν δε και εκπρόσωποι των επιστημονικών σωματείων: Ελληνική Μαθηματική Εταιρεία, Ένωση Ελλήνων Φυσικών και Εταιρεία Ελλήνων Φιλολόγων. Σεμνύνομαι να πω ότι το θέμα ήταν αρκετά πρωτότυπο, δεδομένου ότι το ευρύ κοινό θεωρούσε και θεωρεί ως δάσκαλο του Μεγάλου Αλεξάνδρου μόνο τον Αριστοτέλη.

Την επόμενη ημέρα μου ζητήθηκε να γράψω ένα σχετικό άρθρο για το περιοδικό "Ευκλείδης Β¢ ", όπως κι έγινε. Πριν μερικές ημέρες μου δόθηκε από μέλη του Δ.Σ. της Μαθηματικής Εταιρείας μία επιστολή του συναδέλφου κ. Στέλιου Μαρίνη σχετικά με το εν λόγω άρθρο. Θεωρώ λοιπόν άμεση υποχρέωσή μου να απαντήσω ως εξής στις αιτιάσεις του κ. Μαρίνη:

α) Όταν αναφερόμαστε σε κάποια αρχαιοελληνική πληροφορία, δεν έπεται ότι αυτή είναι σύγχρονη του γεγονότος στο οποίο αναφέρεται. Έτσι σχετικά με το θεσιακό σύστημα αρίθμησης, και συγκεκριμένα τους διψήφιους, τριψήφιους κ.λπ. αριθμούς, παραπέμπω στο βιβλίο[1] "Ἡ Ἀριθμητικὴ Εἰσα­γωγὴ τοῦ Νικομάχου τοῦ Γερασηνοῦ (1^ος – 2^ος μ.Χ. αιώνας)".

Πρόκειται για ένα θαυμάσιο έργο το οποίο περιέχει την αριθμητική των Αρχαίων Ελλήνων από την εποχή του Πυθαγόρα μέχρι και τον 2^ο μ.Χ. αιώνα. Εκεί παρουσιάζονται με τον Αρχαιοελληνικό συμβολισμό μονοψήφιοι, διψήφιοι, τριψήφιοι κ.λπ. αριθμοί.

β) Όσο αφορά την μαρτυρία του Πλουτάρχου (1^ος – 2^ος μ.Χ. αιώνας) σχετικά με την ισότητα των εντός και εναλλάξ γωνιών οι οποίες σχηματίζονται από δύο παράλληλες ευθείες που τέμνονται από μία τρίτη, έχω να προσθέσω τα εξής: Ο Πλούταρχος ήταν γνώστης των Μαθηματικών της εποχής του. Η αναφορά στην προηγούμενη πρόταση περιέχεται σε χαμένη εργασία του, μέρος των "Ἠθι­κῶν", από την οποία σώζονται αποσπάσματα. Σημειώνω δε ότι αποσπάσματα χαμένων έργων Αρχαίων Ελλήνων Επιστημόνων υπάρχουν στην Εθνική Βιβλιοθήκη των Παρισίων. Αντίγραφα αυτών αποστέλλει η εν λόγω Βιβλιοθήκη κατόπιν αδρής πληρωμής.

Θεωρώ επίσης απαραίτητο να αναφέρω ότι πολλά χαμένα έργα Αρχαίων Ελλήνων Θετικών Επιστημόνων βρίσκονται σε αρκετές Αραβικές Βιβλιοθήκες σε αραβικούς κώδικες. Στις βιβλιοθήκες αυτές έχω εντοπίσει τα εξής έργα:

1) Τα "Μετεωρολογικὰ" του Διογένους του Απολλωνιάτου (5^ος π.Χ. αιώνας), από την Αρχαία Ελεύθερνα της Κρήτης.

2) Τα έργα του Ευδήμου του Ροδίου (4^ος – 3^ος π.Χ. αιώνας) "Ἀριθμητικὴν Ἱστορίαν", "Γεωμετρικὴν Ἱστορίαν", "Περὶ γωνίας", "Ἀστρονομικῶν Ἱστορίαν".

3) Μέρος από χαμένα τμήματα των "Ἠθικῶν" του Πλουτάρχου κ.ά.

Από τους κώδικες αυτούς έχουν μεταφραστεί στην Αγγλική αρκετά τμήματα. Στις εν λόγω μεταφράσεις αναφέρονται και τα σχετικά με τους δύο προηγούμενους ισχυρισμούς (όσον αφορά τον Πλούταρχο και την Θεωρητική Αριθμητική).

Κλείνοντας αναγκάζομαι να αναφέρω ότι έχω παρουσιάσει για πρώτη φορά στη Νεότερη Ελλάδα 37 έργα Αρχαίων Ελλήνων Θετικών Επιστημόνων (Μαθηματικών, Φυσικών και Αστρονόμων) (αρχαίο κείμενο, απόδοση στη Νεοελληνική και σχολιασμός). Η σειρά αυτή έχει βραβευτεί δύο φορές από την Ακαδημία Αθηνών καθώς και από τα Επιστημονικά Σωματεία: Εταιρεία Ελλήνων Φιλολόγων, Ελληνική Μαθηματική Εταιρεία, Εταιρεία Αστρονομίας και Διαστήματος και Ένωση Ελλήνων Φυσικών. Το γεγονός αυτό μαρτυρεί τη σοβαρότητα της γραφίδας μου. Όλα δε αυτά τα βιβλία προλογίζονται από Καθηγήτριες και Καθηγητές Ελληνικών και ξένων Πανεπιστημίων.

* Μαθηματικός – Συγγραφέας, π. Καθηγητής του Πειραματικού Σχολείου του Πανεπιστημίου Αθηνών –Καθηγητής Λαϊκού Πανεπιστημίου της Εταιρείας Φίλων του Λαού -  Καθηγητής Λαϊκού Πανεπιστημίου του Φιλολογικού Συλλόγου "Παρνασσός" - Γεν. Γραμματέας Παγκοσμίου Ομίλου για την Προβολή των Αρχαίων Ελληνικών Μαθηματικών

Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα

ΕΛΜΕΠΑ: Το κορυφαίο πρόγραμμα Ειδικής Αγωγής στην Ελλάδα για διπλή μοριοδότηση

Το 1ο στην Ελλάδα Πρόγραμμα επιμόρφωσης Τεχνητής Νοημοσύνης για εκπαιδευτικούς με Πιστοποιητικό

ΑΣΕΠ: Η πιο Εύκολη Πιστοποίηση Αγγλικών για μόρια σε 2 ημέρες (δίνεις από το σπίτι σου με 95 ευρώ)

Παν.Πατρών: Μοριοδοτούμενο σεμινάριο ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ με 65Є εγγραφή - έως 14/12

ΕΥΚΟΛΕΣ πιστοποιήσεις ΙΣΠΑΝΙΚΩΝ - ΙΤΑΛΙΚΩΝ - ΓΑΛΛΙΚΩΝ - ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ για ΑΣΕΠ - Πάρτε τις ΑΜΕΣΑ

2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ: Τα 2 μαθήματα εξέτασης και η ύλη

Ακολουθήστε το Alfavita στo Google News Ακολουθήστε το Alfavita στo Viber