Μετά τις ανακοινώσεις της ΕΕΦ και της ΟΕΦΕ για τα σημερινά θέματα της Φυσικής, και με γνώμονα την καλύτερη βαθμολόγηση των γραπτών δοκιμίων, θα ήθελα να σχολιάσω σχετικά.
Α θέμα
Το θέμα Α1 όπως είναι διατυπωμένο ίσως δέχεται δύο σωστές απαντήσεις, την α) και την γ).
A1. Η ένταση του ρεύματος που διαρρέει ένα πηνίο μεταβάλλεται από την τιμή Ι στην τιμή 2Ι. Η ηλεκτρεγερτική δύναμη από αυτεπαγωγή που αναπτύσσεται στο πηνίο
α) είναι μεγαλύτερη, αν η μεταβολή της έντασης του ρεύματος γίνει γρήγορα.
β) δεν εξαρτάται από τον χρόνο, στον οποίο γίνεται η μεταβολή αλλά μόνο από την αρχική και τελική τιμή της έντασης του ρεύματος.
γ) εξαρτάται από την ωμική αντίσταση που υπάρχει στο κύκλωμα.
δ) εξαρτάται από την πηγή που τροφοδοτεί το κύκλωμα
Η ηλεκτρεγερτική δύναμη από αυτεπαγωγή που αναπτύσσεται στο πηνίο εξαρτάται και από την ωμική αντίσταση που υπάρχει στο κύκλωμα. Ίσως θα έπρεπε το γ) να είχε διατυπωθεί ως:
γ) εξαρτάται μόνο από την ωμική αντίσταση που υπάρχει στο κύκλωμα.
Το θέμα Α2 όπως είναι διατυπωμένο ίσως δεν έχει καμία σωστή απάντηση.
A2. Μια μικρή σφαίρα προσκρούει ελαστικά στην επίπεδη επιφάνεια ενός κατακόρυφου τοίχου. Αν η σφαίρα χτυπήσει πλάγια στην επιφάνεια, τότε:
α) η ορμή της διατηρείται.
β) η κινητική της ενέργεια διατηρείται.
γ) η ταχύτητά της διατηρείται.
δ) οι γωνίες πρόσπτωσης και ανάκλασης δεν είναι ίσες.
Για να μπορέσει κάποιος να απαντήσει σωστά θα πρέπει το θέμα να είχε διατυπωθεί ως:
Μια μικρή σφαίρα προσκρούει ελαστικά στην επίπεδη επιφάνεια ενός κατακόρυφου τοίχου. Αν η σφαίρα χτυπήσει πλάγια στην επιφάνεια, τότε κατά τη διάρκεια της ελαστικής κρούσης:
Θέμα Β
Αναφέρω άλλη μια φορά από το ΦΕΚ αξιολόγησης τα παρακάτω:
«Το δεύτερο θέμα αποτελείται από ερωτήσεις, με τις οποίες ελέγχεται η κατανόηση της θεωρίας, η κριτική ικανότητα των μαθητών/-τριών, καθώς και οι νοητικές δεξιότητες που απέκτησαν κατά την εκτέλεση των εργαστηριακών ασκήσεων ή άλλων πειραματικών δραστηριοτήτων που έγιναν στο πλαίσιο του μαθήματος»
Το Β1 είναι μια αριθμητική άσκηση-εφαρμογή στην Αρχή Διατήρησης της Ορμής, που αν κληρωθεί από την τράπεζα θεμάτων οι μαθητές της Β’ Λυκείου Προσανατολισμού θα την λύσουν με κλειστά μάτια.
Προφανώς και το Β2 και το Β3 δεν ελέγχουν νοητικές δεξιότητες μαθητών που απέκτησαν κατά την εκτέλεση εργαστηριακών ασκήσεων ή άλλων πειραματικών δραστηριοτήτων.
Θέμα Γ
Θα πρέπει να σχολιαστεί το γεγονός ότι στο θέμα Γ ζητείτε η θερμότητα που εκλύεται στον αγωγό ΚΛ σε μια πλήρη περιστροφή και στο Γ2 και στο Γ3. Δηλαδή αυτός ο νόμος του Joule στο θέμα Γ έχει την τιμητική του 11 στις 25 μονάδες!!!
Αξίζει να σχολιαστεί η λύση για το Γ4 που προτείνεται από ΟΕΦΕ, ΕΕΦ και κυκλοφόρησε ευρέως στα ΜΜΕ, όπου υπολογίζεται η δύναμη που ασκεί ο αγωγός ΧΥ στον αγωγό ΚΛ με μια σχέση που υπάρχει στο βιβλίο σελίδα 165, αλλά δεν ισχύει για την περίπτωση του αγωγού ΚΛ που έχει συγκεκριμένο μήκος και όχι πολύ μεγάλο μήκος. Η σχέση του βιβλίου ισχύει για αγωγούς άπειρου μήκους.
Θέμα Δ
Στο θέμα Δ υπάρχει κάποια κυκλική στεφάνη που πραγματικά ισορροπεί μαγικά πάνω σε έναν δοκό.
«Κυκλική στεφάνη μάζας Μ = 4 kg και ακτίνας R=98π m είναι ακίνητη πάνω σε ομογενή δοκό μάζας mδ = 1 kg και μήκους ℓ = 4 m. Το άνω άκρο της δοκού συνδέεται με άρθρωση σε κατακόρυφο τοίχο, ενώ το κάτω άκρο της ακουμπά σε λείο οριζόντιο δάπεδο σχηματίζοντας γωνία θ με αυτό, όπου ημθ = 0,6 και συνθ = 0,8. Η ισορροπία της στεφάνης εξασφαλίζεται από κατακόρυφο νήμα που εφάπτεται στη στεφάνη. Το άνω άκρο του νήματος συνδέεται σε σώμα Σ1 μάζας m1 = 1,5 kg, το οποίο ισορροπεί με τη βοήθεια ελατηρίου σταθεράς k = 60 N/m που κρέμεται από οροφή, όπως στο παρακάτω σχήμα. Στο άνω άκρο της, κάθετης στη δοκό, διαμέτρου ΡΖ της στεφάνης υπάρχει υλικό σημείο Ζ.
Τη χρονική στιγμή tο = 0 κόβουμε το νήμα. Η στεφάνη αρχίζει να κυλίεται χωρίς να ολισθαίνει με σταθερή γωνιακή επιτάχυνση, ενώ το Σ1 εκτελεί απλή αρμονική ταλάντωση σταθεράς D = k.»
Για να έχει κάποιο νόημα το πρόβλημα θα έπρεπε η διατύπωση να είναι ως εξής:
«Κυκλική στεφάνη μάζας Μ = 4 kg και ακτίνας R=98π m είναι ακίνητη πάνω σε ομογενή δοκό μάζας mδ = 1 kg και μήκους ℓ = 4 m. Το άνω άκρο της δοκού συνδέεται με άρθρωση σε κατακόρυφο τοίχο, ενώ το κάτω άκρο της ακουμπά σε λείο οριζόντιο δάπεδο σχηματίζοντας γωνία θ με αυτό, όπου ημθ = 0,6 και συνθ = 0,8. Η ισορροπία της στεφάνης εξασφαλίζεται από κατακόρυφο νήμα που εφάπτεται στη στεφάνη. Το άνω άκρο του νήματος συνδέεται σε σώμα Σ1 μάζας m1 = 1,5 kg, το οποίο ισορροπεί με τη βοήθεια ελατηρίου σταθεράς k = 60 N/m που κρέμεται από οροφή, όπως στο παρακάτω σχήμα. Στο άνω άκρο της, κάθετης στη δοκό, διαμέτρου ΡΖ της στεφάνης υπάρχει υλικό σημείο Ζ. Η δοκός διαθέτει κατάλληλη εγκοπή πάνω στην οποία τοποθετείται η στεφάνη.
Τη χρονική στιγμή tο = 0 κόβουμε το νήμα. Η στεφάνη αρχίζει να κυλίεται χωρίς να ολισθαίνει κατά μήκος της εγκοπής με σταθερή γωνιακή επιτάχυνση, ενώ το Σ1 εκτελεί απλή αρμονική ταλάντωση σταθεράς D = k.»
Και μετά τα σχόλια για τα θέματα να σχολιάσω και τις ανακοινώσεις της ΕΕΦ όπως και της ΟΕΦΕ, ότι τα θέματα καλύπτουν σε μεγάλο βαθμό την εξεταστέα ύλη.
Παρακάτω αναφέρω τις ενότητες που λείπουν παντελώς από το εξεταστικό δοκίμιο:
Από το 2ο τεύχος
4.2 Νόμος Biot και Savart
4.3 Εφαρμογές του Νόμου Biot και Savart
4.4 Νόμος του Ampere
4.8 Κίνηση φορτισμένων σωματιδίων μέσα σε μαγνητικό πεδίο
4.9 Εφαρμογές της κίνησης φορτισμένων σωματιδίων
5.3 Ευθύγραμμος αγωγός κινούμενος σε μαγνητικό πεδίο
5.4 Ο κανόνας του Lenz και η αρχή διατήρησης της ενέργειας στο φαινόμενο της επαγωγής
5.5 Στρεφόμενος αγωγός
Από το 3ο τεύχος
1.5 Φθίνουσες ταλαντώσεις
2.3 Επαλληλία ή Υπέρθεση κυμάτων
2.4 Συμβολή δύο κυμάτων στην επιφάνεια υγρού
2.5 Στάσιμα κύματα
2.8 Το φάσμα της Ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας
4.7 Στροφορμή
4.8 Διατήρηση στροφορμής
5.3 Κεντρική ελαστική κρούση δύο σφαιρών
7.7 Κυματοσυνάρτηση και εξίσωση Shrödinger
Όλες αυτές οι ενότητες ήταν απούσες από το εξεταστικό δοκίμιο. Ούτε μονάδα. Φυσικά πολλές ενότητες έχουν καλυφθεί από μια ερώτηση Σ-Λ (φωτοηλεκτρικό φαινόμενο, ηλεκτρομαγνητικά κύματα) ή μια ερώτηση πολλαπλής επιλογής (δύναμη που ασκεί το μαγνητικό πεδίο σε κινούμενο φορτίο).
Τώρα πως καλύπτεται μεγάλο μέρος της ύλης; Δεν γίνεται στις Οδηγίες Διδασκαλίας οι ενδεικτικές ώρες για το Μαγνητικό πεδίο και τα Στοιχεία Κβαντομηχανικής να είναι από 23 διδακτικές ώρες δηλαδή 46 διδακτικές ώρες στο σύνολο των 130 διδακτικών ωρών και οι μονάδες που αναλογούν στο εξεταστικό δοκίμιο για αυτά τα δύο κεφάλαια να είναι 11 και 12 μονάδες αντίστοιχα στις 100.
Ή στραβός είναι ο γιαλός ή στραβά αρμενίζουμε.
* Παναγιώτης Πετρίδης Φυσικός
