Το ΘΕΜΑ Α’, του εξεταστικού δοκιμίου της Φυσικής Προσανατολισμού, στις πανελλαδικές εξετάσεις, αποτελείται από πέντε (5) ερωτήσεις. Από αυτές, οι τέσσερις (4) είναι ερωτήσεις τεσσάρων (4) επιλογών, με μία ορθή επιλογή η κάθε μια, ενώ στην πέμπτη (5η) ερώτηση, οι μαθήτριες/μαθητές καλούνται να χαρακτηρίσουν πέντε (5) προτάσεις σωστές ή λανθασμένες. Οι είκοσι πέντε (25) μονάδες του θέματος ισοκατανέμονται στις ερωτήσεις του.
Σύμφωνα με το νόμο, με το ΘΕΜΑ Α’ ελέγχεται η γνώση της θεωρίας σε όσο το δυνατόν ευρύτερη έκταση της εξεταστέας ύλης. Από τις διάφορες κατηγορίες γνώσεων, ο νομοθέτης, μάλλον, εννοεί εδώ τη δηλωτική γνώση (τι ξέρουμε). Η δηλωτική γνώση μιας/ενός μαθήτριας/μαθητή ελέγχεται με διάφορους τύπους ερωτήσεων. Εκτός από τις ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής (multiple choice) και τις ερωτήσεις σωστού-λάθους (true/false), που ήδη χρησιμοποιούνται, μπορούν να χρησιμοποιηθούν και άλλα είδη ερωτήσεων, μεταξύ των οποίων και οι ερωτήσεις σύντομης απάντησης (short answer).
Οι ερωτήσεις αυτές, σε σύγκριση με τις ερωτήσεις κλειστού τύπου, προσφέρουν βαθύτερη και αυθεντικότερη αξιολόγηση της ικανότητας της/του μαθήτριας/μαθητή να ανακαλεί και να εκφράζει πληροφορίες με ακρίβεια. Ειδικότερα, με τις ερωτήσεις αυτές και πάντα σε σχέση με τις ερωτήσεις κλειστού τύπου, μειώνεται η πιθανότητα τυχαίας απάντησης, αξιολογείται αυθεντικότερα η γνώση (αφού οι ερωτήσεις αυτές απαιτούν την ανάκληση πληροφοριών χωρίς τη βοήθεια των επιλογών, που περιλαμβάνονται στις ερωτήσεις κλειστού τύπου), αποκτά ευελιξία η αξιολόγηση της διατύπωσης, εξετάζονται συνθετότερες γνώσεις (οι ερωτήσεις αυτές μπορεί να απαιτούν σύνοψη ή ορισμό ή παράθεση παραδειγμάτων), ενθαρρύνεται η ενεργητική ανάκληση και η καλύτερη αποτύπωση της γνώσης στη μακροπρόθεσμη μνήμη κ.α.. Ενδεικτικά παρατίθεται μία τέτοια ερώτηση, που απαιτεί διατύπωση παραδείγματος και έχει χρησιμοποιηθεί στο πρόγραμμα OECD/PISA:
Συνεπώς,
το θέμα Α’ των πανελλαδικών εξετάσεων μπορεί και πρέπει να περιλαμβάνει και ερωτήσεις σύντομης απάντησης.
Το ΘΕΜΑ Β’, του εξεταστικού δοκιμίου της Φυσικής Προσανατολισμού, στις πανελλαδικές εξετάσεις, αποτελείται από τρεις (3) ερωτήσεις, τριών (3) επιλογών, με μία ορθή επιλογή η κάθε μια και αιτιολόγηση. Αξιολογούνται και οι επιλογές (7 μονάδες στις πανελλαδικές 2024) και οι αιτιολογήσεις τους (18 μονάδες στις πανελλαδικές 2024).
Σύμφωνα με το νόμο, το ΘΕΜΑ Β’ αποτελείται από ερωτήσεις με τις οποίες ελέγχεται η κατανόηση της θεωρίας, η κριτική ικανότητα των υποψηφίων, καθώς και οι νοητικές δεξιότητες που απέκτησαν κατά την εκτέλεση των εργαστηριακών ασκήσεων ή άλλων πειραματικών δραστηριοτήτων που έγιναν στο πλαίσιο του μαθήματος.
Η απόδειξη ενός τύπου, σε ένα εξεταστικό δοκίμιο Φυσικής, είναι ερώτηση ανοικτού τύπου, που απαιτεί αναλυτική σκέψη, κατανόηση της θεωρίας και ικανότητα δομημένης παρουσίασης των επιχειρημάτων. Η αξιοποίηση μιας τέτοιας ερώτησης, σε καμία περίπτωση δεν έρχεται σε αντιδιαστολή με τη χορήγηση του Πίνακα Δεδομένων και Τύπων.
Συνεπώς,
το θέμα Β’ των πανελλαδικών εξετάσεων μπορεί να περιλαμβάνει και απόδειξη τύπου.
Οι εργαστηριακές ασκήσεις Φυσικής δεν είναι απλώς μια πρακτική εφαρμογή θεωρητικών γνώσεων, αλλά μια ολοκληρωμένη διαδικασία ανάπτυξης σημαντικών νοητικών δεξιοτήτων, όπως η κριτική σκέψη, η επίλυση προβλημάτων, η συστηματική σκέψη και η ικανότητα για πειραματικό σχεδιασμό και εκτέλεση. Αυτές οι δεξιότητες είναι θεμελιώδεις τόσο για τη μελέτη της Φυσικής όσο και για την προσωπική και επαγγελματική ανάπτυξη των μαθητριών/μαθητών. Ενδεικτικά, παρατίθεται εδώ μία ερώτηση που ελέγχει την ικανότητα για πειραματικό σχεδιασμό:
Έχεις στη διάθεσή σου μία ράβδο μέτρησης, μία σφαίρα, ένα χρονόμετρο, ένα νήμα και ένα τρίποδο. Σκοπός της άσκησης είναι να υπολογίσεις το μέτρο της επιτάχυνσης της βαρύτητας g στον τόπο εκτέλεσης της άσκησης. Να σχεδιάσεις το πείραμα που θα εκτελέσεις, περιγράφοντας λεπτομερώς τα βήματα που θα ακολουθήσεις και τα εργαλεία που θα χρησιμοποιήσεις.
Μία ερώτηση που ελέγχει την κριτική σκέψη, τη συστηματική σκέψη και την επίλυση προβλημάτων, ενδεικτικά, είναι η ακόλουθη:
Σε ένα πείραμα με εκκρεμές, έχεις μετρήσει την περίοδο ταλάντωσης 𝑇 για διαφορετικά μήκη νήματος 𝐿 και θέλεις να υπολογίσεις το μέτρο της επιτάχυνσης της βαρύτητας 𝑔 στον τόπο διεξαγωγής του πειράματος, χρησιμοποιώντας τον τύπο: . Πώς θα πραγματοποιούσες τον υπολογισμό;
Πειραματικά δεδομένα:
Μήκος νήματος L (m) | Περίοδος T(s) |
0.2 | 0.90 |
0.4 | 1.27 |
0.6 | 1.55 |
0.8 | 1.80 |
1.0 | 2.01 |
Συνεπώς,
το θέμα Β’ των πανελλαδικών εξετάσεων μπορεί και πρέπει να περιλαμβάνει και ερωτήσεις με στις οποίες ελέγχεται η κατανόηση στις θεωρίας, η κριτική ικανότητα των υποψηφίων, καθώς και οι νοητικές δεξιότητες που απέκτησαν κατά την εκτέλεση των εργαστηριακών ασκήσεων ή άλλων πειραματικών δραστηριοτήτων που έγιναν στο πλαίσιο του μαθήματος.
Να σημειωθεί ότι παρόμοια είναι και η μορφή των εξεταστικών δοκιμίων Φυσικής στις προαγωγικές και απολυτήριες εξετάσεις, οπότε οι παραπάνω προτάσεις έχουν ευρύτερη εφαρμογή.
Δρ Αργύριος Δ. Ψαλίδας
Όλα τα νέα και οι ειδήσεις που αφορούν τις Πανελλήνιες
Πανελλαδικές 2025: Τι φανερώνουν οι πρώτες ενδείξεις για την πορεία των βάσεων
