Alfavita Newsroom Τα τελευταία 15 χρόνια, από την εποχή των μνημονίων έως τη σημερινή ψηφιακή στροφή, στην Εκπαίδευση κυριαρχούν έννοιες όπως μικτή μάθηση, δεξιότητες ζωής, ψηφιακός εκσυγχρονισμός και αυτονομία σχολικής μονάδας. Πίσω όμως από τη γλώσσα της καινοτομίας και του εκσυγχρονισμού, διαφαίνεται μια σταδιακή μετάθεση του σχολείου από τη βαθιά, ουσιαστική γνώση σε ένα πιο εργαλειακό, στενά χρησιμοθηρικό μοντέλο.
Από την Παιδεία στις δεξιότητες: μια ήσυχη μετατόπιση
Από το 2010 και μετά, η ελληνική εκπαιδευτική πολιτική ευθυγραμμίζεται όλο και πιο έντονα με τις κατευθύνσεις διεθνών οργανισμών, όπως ο ΟΟΣΑ. Στο επίκεντρο δεν βρίσκονται πλέον η κριτική σκέψη, η ιστορική συνείδηση, η κοινωνική κατανόηση, αλλά η ευελιξία, η προσαρμοστικότητα και η κατάρτιση σε επιμέρους δεξιότητες.
Ο μαθητής προετοιμάζεται για να επιβιώνει σε ένα ρευστό εργασιακό περιβάλλον, όχι απαραίτητα για να το κατανοεί, να το αμφισβητεί ή να συμβάλει στη μεταμόρφωσή του. Η έννοια της Παιδείας υποχωρεί πίσω από τη λογική της απασχολησιμότητας.
Μαθαίνω πώς να μαθαίνω αλλά γιατί;
Το σύνθημα μαθαίνω πώς να μαθαίνω παρουσιάζεται ως απάντηση στο ότι η γνώση αλλάζει γρήγορα. Όμως, όταν αποσπάται από το περιεχόμενο, από τα μεγάλα ερωτήματα και από τη σύνδεση με την κοινωνική πραγματικότητα, καταλήγει σε ένα εκπαιδευτικό περιβάλλον όπου:
τα μαθήματα σπάνε σε μικρές, αποσπασματικές ενότητες
η γενική μόρφωση αποδυναμώνεται
η Ιστορία, η Φιλοσοφία, η Κοινωνιολογία και συνολικά οι ανθρωπιστικές βάσεις της εκπαίδευσης περνούν σε δεύτερο πλάνο
Το αποτέλεσμα είναι μια γνώση χωρίς συνοχή, χωρίς βάθος και χωρίς ουσιαστική ικανότητα ερμηνείας του κόσμου.
Εργαστήρια δεξιοτήτων και είσοδος της αγοράς στο σχολείο
Τα τελευταία χρόνια, τα εργαστήρια δεξιοτήτων έχουν φέρει στο σχολείο θεματικές όπως ο εθελοντισμός, η επιχειρηματικότητα, η ρομποτική, η ανθεκτικότητα, η σεξουαλική αγωγή κ.ά. Αν και πολλά από αυτά τα θέματα είναι χρήσιμα, ο τρόπος ένταξής τους συχνά:
προάγει κυρίως ένα εργαλειακό, τεχνοκρατικό βλέμμα
ευνοεί τη συμμετοχή ιδιωτικών φορέων, χορηγών και εκπαιδευτικών παρόχων
ανοίγει το δρόμο για μια πιο έμμεση ιδιωτικοποίηση της δημόσιας εκπαίδευσης
Προγράμματα μαθητείας, συνεργασίες με εταιρείες, δράσεις εταιρικής κοινωνικής ευθύνης φέρνουν τη λογική της αγοράς ολοένα και πιο κοντά στο σχολείο, όχι πάντα με κριτήριο τη μορφωτική ποιότητα.
Ψηφιακά εργαλεία: πρόοδος ή αποσύνδεση;
Η μικτή μάθηση και η τηλεκπαίδευση, που ενισχύθηκαν ιδιαίτερα στην πανδημία και θεσμοθετήθηκαν σε μεγάλο βαθμό, παρουσιάζονται ως αναπόφευκτο βήμα προς το μέλλον. Όμως:
βαθαίνουν τις ανισότητες ανάμεσα σε μαθητές με και χωρίς πρόσβαση σε υποδομές
υποκαθιστούν τη ζωντανή, ενσώματη μαθησιακή εμπειρία με οθόνες και πλατφόρμες
ευνοούν την τυποποίηση και τον έλεγχο, όχι την ουσιαστική παιδαγωγική σχέση
Ο ψηφιακός εκσυγχρονισμός, αντί να λειτουργήσει συμπληρωματικά, κινδυνεύει να γίνει εργαλείο απορρύθμισης και περαιτέρω απομάκρυνσης του μαθητή από την τάξη ως κοινότητα.
Η τυποποιημένη αξιολόγηση και η πίεση προς τα σχολεία
Με τον Ν. 4823/2021 και τα διάφορα σχήματα διαγνωστικών εξετάσεων, η αξιολόγηση κινείται ολοένα και περισσότερο προς τυποποιημένα τεστ, συγκρίσιμα αποτελέσματα, πίνακες επιδόσεων.
Αν και τυπικά εμφανίζονται ως εργαλεία βελτίωσης, στην πράξη:
χρησιμοποιούνται για να κατατάσσουν σχολεία, περιοχές και μαθητές
εντείνουν την πίεση στους εκπαιδευτικούς
αγνοούν τις κοινωνικές και οικονομικές αιτίες πίσω από τις ανισότητες στη μάθηση
Η ευθύνη μεταφέρεται στο σχολείο και στον εκπαιδευτικό, ενώ μένουν εκτός κάδρου οι συνθήκες φτώχειας, υποχρηματοδότησης, κοινωνικού αποκλεισμού.
Από το σχολείο της γνώσης στο σχολείο των πιστοποιήσεων
Τα σημάδια είναι ορατά: όλο και περισσότεροι μαθητές δυσκολεύονται να γράψουν με σαφήνεια, να αναπτύξουν επιχειρήματα, να συνδέσουν πληροφορίες, να κάνουν αφαιρετική σκέψη. Αυτό δεν είναι ένα τυχαίο φαινόμενο, αλλά απόρροια μιας συνολικής στροφής:
από τη γενική μόρφωση στην επανεκπαίδευση και τα σύντομα προγράμματα
από τη σταθερή γνώση σε προσωρινές δεξιότητες
από τη δημοκρατική Παιδεία στη διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού για την αγορά εργασίας
Σ’ αυτό το πλαίσιο, το σχολείο κινδυνεύει να μετατραπεί σε χώρο παραγωγής προσοντούχων αγραμμάτων: ανθρώπων με βιογραφικά γεμάτα πιστοποιήσεις, αλλά με αδύναμη ουσιαστική κατάρτιση.
Το πραγματικό ερώτημα
Πολύ πέρα από τις τεχνικές λεπτομέρειες, το διακύβευμα είναι βαθιά πολιτικό και παιδαγωγικό:
Τι είδους σχολείο θέλουμε;
Ποιον τύπο μαθητή θέλουμε να διαμορφώνουμε;
Ποια θέση έχουν η κριτική σκέψη, η ιστορική μνήμη, η κοινωνική ευαισθησία μέσα στο σημερινό εκπαιδευτικό μοντέλο;
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Black Friday σε μοριοδοτούμενα σεμινάρια και Πιστοποιήσεις Ξένων Γλωσσών για έξτρα 20 μόρια
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 24/11
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
