Τον περασμένο μήνα (Ιούνιο) κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Εστία, ένα συγκλονιστικό βιβλίο, με τίτλο «Μίλαν Κούντερα: γράψιμο... τη ιδέα κι αυτή». Συγγραφέας η Φλοράνς Νουαβίλ, δημοσιογράφος το επάγγελμα, φίλη του ζεύγους Κούντερα κάτι που δίνει τη δυνατότητα για ακόμα και προσωπικές εξομολογήσεις, τόσο του Μίλαν, όσο και της συζύγου του Βέρας. Όπως πάντα την μετάφραση σε άψογα ελληνικά έχει κάνει ο μόνιμος μεταφραστής του Κούντερα, Γιάννης Χάρης.
Μια περιγραφή της Νουαβίλ, ανάμεσα στις πολλές, είναι το 1948, όταν ο κομμουνιστής ηγέτης Κλέμεντ Γκόττβαλντ εμφανίζεται στο μπαλκόνι ενός μπαρόκ παλατιού για να βγάλει λόγο σε χιλιάδες πολίτες. Κάνει απίστευτο κρύο και χιονίζει. Δίπλα του στέκεται ένα στέλεχος, ο Κλέμεντις. Επειδή βλέπει ότι ο Γκόττβαλντ δεν φοράει σκούφο, βγάζει τρυφερά τον δικό του και του τον περνάει στο κεφάλι. Ο τομέας προπαγάνδας, μάς λέει η Νουαβίλ, τύπωσε σε χιλιάδες αντίγραφα αυτή τη φωτογραφία, όπου ο Γκόττβαλντ μιλάει στο λαό φορώντας ένα γούνινο σκούφο. Αυτή τη φωτογραφία την ήξερε και το τελευταίο παιδάκι, γιατί είχε τυπωθεί σε αφίσες, στα σχολικά βιβλία και στα μουσεία.
Τέσσερα χρόνια μετά ο Κλέμεντις κατηγορήθηκε για προδοσία και στάλθηκε στην κρεμάλα. Ο τομέας προπαγάνδας τον εξαφάνισε απ’ όλες τις φωτογραφίες, φυσικά και από το μπαλκόνι που στεκόταν δίπλα στον Γκόττβαλντ. Έκτοτε ο Γκόττβαλντ είναι μόνος του στο μπαλκόνι. Είχε προηγηθεί φυσικά ο ίδιος ο Στάλιν, ο οποίος είχε εξαφανίσει τον Νικολάι Γιεζόφ, που περπατούσε δίπλα του στο κανάλι της Μόσχας. Ήταν σύνηθες την περίοδο του σταλινισμού, άνθρωποι να εξαφανίζονται από τις φωτογραφίες. Παράδειγμα η ομιλία του Λένιν στον Κόκκινο Στρατό που ετοιμάζεται για το πολωνικό μέτωπο (1920). Στο πρωτότυπο υπήρχε και ο Τρότσκι στη βάση του βήματος, αλλά μετά... εξαφανίστηκε.
Ο Μίλαν Κούντερα, με αφορμή αυτά τα περιστατικά και θέλοντας να τονίσει την αξία της συλλογικής μνήμης, θα γράψει τον περίφημο αφορισμό: «Ο αγώνας του ανθρώπου ενάντια στην εξουσία, είναι ο αγώνας της μνήμης ενάντια στη λήθη»!
Επειδή δεν θέλω να αλλοιώσω τη μαγεία της λογοτεχνίας της Νουαβίλ, της δίνω το λόγο, με τα δικά της λόγια. Ο Κούντερα γνώριζε και τον Σαλμάν Ρούσντι. Στις 12 Αυγούστου του 2022, είχε δεχτεί δέκα μαχαιριές από έναν 24χρονο φανατικό σιίτη μουσουλμάνο. Την εποχή εκείνη ο Κούντερα μπήκε αμέσως στη διεθνή επιτροπή για την υπεράσπιση του Ρούσντι και της ελευθερίας της έκφρασης. Επιτροπή που έβρισκες τα μεγαλύτερα ονόματα της λογοτεχνίας του 20ου αιώνα: Σάμιουελ Μπέκετ, Σολ Μπέλοου, Γκράχαμ Γκριν, Ντόρις Λέσινγκ, Σούζαν Σόνταγκ. Ο κατά Νουαβίλ φανταστικός διάλογος μεταξύ τους, μέσα από τα έργα τους, είναι απολαυστικός.
Στις «Γλώσσες της αλήθειας» ο Ρούσντι γράφει: «της λογοτεχνίας της αρέσουν οι αντιφάσεις και στα μυθιστορήματα και ποιήματά μας τραγουδάμε την ανθρώπινη πολυπλοκότητά μας. Να είμαστε ταυτόχρονα και ναι και όχι, ταυτόχρονα και αυτό και εκείνο, χωρίς να νοιώθουμε άβολα στο παραμικρό. Η πολυπλοκότητα ποτέ δεν ήταν τόσο σημαντική, όσο την εποχή που στόχος είναι να απλοποιηθούν τα πάντα». Ο Κούντερα στις «Προδομένες διαθήκες»: «Είστε κομμουνιστής κύριε Κούντερα; Όχι, είμαι μυθιστοριογράφος. Είστε διαφωνών; Όχι, είμαι μυθιστοριογράφος. Είστε αριστερός ή δεξιός; Ούτε το ένα ούτε το άλλο. Είμαι μυθιστοριογράφος».
Ρούσντι: «Μας πιέζουν να αυτοπροσδιοριστούμε όλο και πιο αυστηρά, να περιορίσουμε την πολυδιάστατη προσωπικότητά μας σε μία και μοναδική: εθνική, φυλετική ή θρησκευτική. Έφτασα στο σημείο να σκέφτομαι πως αυτό είναι ίσως το πιο κακό, από το οποίο πηγάζουν όλα τα κακά της εποχής μας. Γιατί να υποκύψουμε σε αυτή τη συρρίκνωση; Μας γίνεται ευκολότερο να δούμε στον άλλο έναν εχθρό».
Παράλληλα, ο Κούντερα θεωρεί ότι το χιούμορ «είναι η θεία αστραπή που αποκαλύπτει τον κόσμο στην ηθική αμφισημία του και τον άνθρωπο στην βαθιά αναρμοδιότητά του να κρίνει τους άλλους»! Λέει με κάποια μοχθηρότητα: «Καλώς ήρθατε σε αυτόν τον κόσμο του χωρίς χιούμορ γέλιου, στον οποίο είμαστε καταδικασμένοι να ζούμε».
Η Νουαβίλ θυμάται και μία από τις τελευταίες συνεντεύξεις που πήρε από τον Κούντερα, όταν αυτός βρισκόταν στα νύχια της άνοιας. Την ρωτά: «Με τι ασχολείστε;». «Με τι ασχολούμαι; Άραγε αυτή η ερώτηση με ταράζει επειδή είναι τόσο απλή και τόσο βαθιά; Ή επειδή την κάνει ένας άνθρωπος που έφτασε στο τέρμα της ύπαρξής του και δεν ξέρει πια ο ίδιος με τι την γέμισε; Ή πάλι επειδή εάν ήξερε ότι γράφω ένα βιβλίο γι’ αυτόν, θα συνοφρυωνόταν; Καθώς καρφώνει τα μάτια του στο σπιράλ μπλοκάκι μου, απαντάω: «Ε λοιπόν, Μίλαν... Γράφω». Κατάπληκτο βλέμμα. Σαν να το διασκεδάζει. Και έπειτα από μεγάλη παύση: «Γράψιμο... Τι ιδέα κι αυτή!».
Αφιερωμένο σε όσους και όσες μεγαλώσαμε και ωριμάσαμε με τον τεράστιο Μίλαν Κούντερα…
Πήγη: efsyn.gr
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Πότε θα βγουν οι πίνακες κατάταξης αναπληρωτών για προσλήψεις
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 17/8
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
