Alfavita Newsroom Η Ελλάδα βρίσκεται μπροστά σε μια αργή αλλά βαθιά δημογραφική ανατροπή που απειλεί να επανακαθορίσει τη δομή της κοινωνίας και της οικονομίας μέχρι τα μέσα του αιώνα.
Όπως αποτυπώνεται σε νέα μελέτη του Ινστιτούτου Δημογραφικών Ερευνών και Μελετών, που υπογράφει ο καθηγητής Βύρων Κοτζαμάνης, ο πληθυσμός εργάσιμης ηλικίας (20-64 ετών) φθίνει ραγδαία, ενώ οι πολίτες άνω των 65 ετών συνεχίζουν να αυξάνονται, προκαλώντας αλυσιδωτές επιπτώσεις στην αγορά εργασίας και στο κοινωνικό κράτος.
Η βιολογική φθορά του παραγωγικού κορμού της χώρας δεν είναι νέα είδηση. Αυτό που αλλάζει πλέον είναι η ταχύτητα και η ένταση των μεταβολών. Οι γενιές που γέννησαν μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο είχαν κατά μέσο όρο 2,2 παιδιά. Οι σημερινές γυναίκες τεκνοποιούν πολύ λιγότερο: κάτω από 1,5 παιδί κατά μέσο όρο, ένα ποσοστό που, σε συνδυασμό με τη μείωση των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας, στεγνώνει τις νεότερες ηλικιακές ομάδες.
Αυτή η υπογεννητικότητα οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε μείωση των νέων εργαζομένων, καθώς η ηλικιακή ομάδα 20-64 ετών αναμένεται να χάσει έως και 1,7 εκατομμύρια άτομα μέχρι το 2050, εφόσον το μεταναστευτικό ισοζύγιο παραμείνει ουδέτερο. Στον αντίποδα, οι πολίτες άνω των 65 ετών, αποτέλεσμα των ισχυρών γενεών του παρελθόντος και της αύξησης του προσδόκιμου ζωής, θα ξεπεράσουν το 1/3 του συνολικού πληθυσμού, από 24% σήμερα.
Ταυτόχρονα, η φυγή νέων στο εξωτερικό –είτε πρόκειται για εξειδικευμένους επιστήμονες είτε για εργατικό δυναμικό μεσαίας εκπαίδευσης– αποδυναμώνει περαιτέρω την «παραγωγική βάση» της χώρας. Το πρόβλημα, επισημαίνει ο κ. Κοτζαμάνης, δεν περιορίζεται στο λεγόμενο "brain drain", καθώς σημαντικό μέρος των μεταναστών είναι μεσαίας ή χαμηλής ειδίκευσης, δημιουργώντας ελλείψεις σε κρίσιμους κλάδους.
Παρά τη δυσοίωνη εικόνα, υπάρχουν και παράθυρα ευκαιρίας. Με βάση το πιο αισιόδοξο σενάριο, η Ελλάδα μπορεί να διατηρήσει σχεδόν αμετάβλητο τον αριθμό των εργαζομένων έως το 2050, υπό δύο προϋποθέσεις:
Αύξηση της συμμετοχής στην αγορά εργασίας, κυρίως από γυναίκες και τις ηλικίες 20-29 και 55-64 ετών, αλλά και μείωση της ανεργίας. Εάν το ποσοστό απασχόλησης ανέβει από το 67% σήμερα στο 82% το 2050, η μείωση των εργαζομένων θα περιοριστεί μόλις κατά μισό εκατομμύριο άτομα.
Θετικό μεταναστευτικό ισοζύγιο της τάξης των 700.000 ατόμων την επόμενη 25ετία (ή περίπου 28.000 ετησίως). Αυτό θα μπορούσε να διατηρήσει τον αριθμό των απασχολούμενων στα σημερινά επίπεδα των 4 εκατομμυρίων, και να επιβραδύνει τη δημογραφική γήρανση.
Ωστόσο, ακόμη και στο ιδανικό σενάριο, η αναλογία εργαζομένων ανά ηλικιωμένο θα υποχωρήσει – από 1,6 σήμερα σε 1,24. Και αυτή η μεταβολή συνεπάγεται πιέσεις στα ασφαλιστικά ταμεία, στην υγεία και στις κοινωνικές παροχές.
Όπως τονίζει ο κ. Κοτζαμάνης, ο πραγματικός πλούτος μιας χώρας δεν εξαρτάται μόνο από τον αριθμό των εργαζομένων, αλλά και από την ποιότητα του ανθρώπινου δυναμικού και από τη συνολική αρχιτεκτονική του παραγωγικού της μοντέλου. Ο στόχος λοιπόν δεν είναι μόνο να αντιμετωπιστεί η γήρανση, αλλά και να χτιστεί ένα βιώσιμο μέλλον με πιο ευέλικτο, συμπεριληπτικό και παραγωγικό σύστημα εργασίας.
Η επόμενη 25ετία θα κρίνει όχι μόνο τις δημογραφικές ισορροπίες της Ελλάδας, αλλά και τη δυνατότητά της να αναγεννηθεί μέσα από τις προκλήσεις – ή να συρρικνωθεί αθόρυβα.
Όλες οι σημαντικές και έκτακτες ειδήσεις σήμερα
Νέο Προσκλητήριο Προσλήψεων Εκπαιδευτών Ενηλίκων: Αφορά όλα τα πτυχία ΑΕΙ-ΤΕΙ - Πιστοποιηθείτε άμεσα
Παν.Πατρών: Tο 1ο στην Ελλάδα Πανεπιστημιακό Πιστοποιητικό ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ για εκπαιδευτικούς
Πανεπιστήμιο Αιγαίου: Το κορυφαίο πρόγραμμα ειδικής αγωγής στην Ελλάδα - Αιτήσεις έως 22/8
Μοριοδοτούμενο σεμινάριο Ειδικής Αγωγής Πανεπιστημίου Πατρών με μόνο 60 ευρώ
